توردىكى ئىنكاسلارنىڭ ھەممىسى ئومۇمىي ئەلرايىغا ۋەكىللىك قىلامدۇ؟ بەزى خەۋەرلەرگە چۈشكەن ئىنكاسلارغا قاراپ، خەلق رايىنى كۆرۈش ئاسان ئەمەس، چۈنكى مۇھاجىرەت جەمئىيتىمزدە كۆپ خىل قاراشتىكىلەر مەۋجۇت بولۇپ، ھەقىقى ئەلرايىنى بىلىش ئۈچۈن بىز تۆۋەندىكىدەك سوئاللارغا جاۋاپ بېرىشمىز كېرەك…
ماقالىلار
تۇركىيەدىكى ئۇيغۇر ياشلىرى بىلەن تۇركىيەنىڭ بۇرسا شەھرىگە يىغىلىپ ۋەتەندىكى خەلقىمىزنىڭ دەردىگە دەرمان بولۇش، خەلقىمىزنىڭ ئەركىنلىككە ئېرىشىشى ئۈچۈن باسىدىغان قەدەملەر ئۈستىدە ستراتېگىيە مۇتەخەسىسلىرى بىلەن ياشلارنى ئۇچراشتۇرۇش، دۇنيا سىياسىتىگە تەسىرى كۇچلۇك بۇلىۋاتقان ئۇيغۇر ئېرقى قىرغىنچىلىقىنى توختىتىش ئۈچۈن تۈركىيەدە نىمىلەرنى قىلالايمىز مەسىلىسى ھەققىدە سۆھبەتلىشىش…
خىتاي ھۆكۈمىتى يېقىندا خىتاينىڭ ئامېرىكىدا تۇرۇش باش ئەلچىسى چىن گاڭنى خىتاينىڭ 2- نۆۋەتلىك دىپلوماتىيە مىنىستىرى قىلىپ تەيىنلىدى. بۇ يېڭىدىن ئۈچىنچى قېتىملىق ۋەزىپە مۇددىتىنى مۇقىملاشتۇرغان شى جىنپىڭ ۋە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ تاشقى سياسىتىدە نېمىلەردىن دېرەك بىرىدۇ؟ ئۇيغۇر مەسلىسدە نېمىدىن دېرەك بېرىدۇ؟
ئۇكرائىنا پىرېزدىنتى زېلىنىسكى بۈگۈن شەرق ۋە غەربتە ھەققانىيەت ۋە جاسارەتنىڭ سموۋالى.
ئۇ – ئۇكرائىنا خەلقىنىڭ ئەركىنلىك، مۇستەقىللىق ئىرادىسگە ۋەكىللىك قىلدى ۋە ئۇنى چىڭىتتى. ئۇ بىر ھەققانىيەت ئىدى.
ئەنگىلىيىدە ياشايدىغان شائىر، ئەدەبىي تەرجىمان ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ئەپەندىمنىڭ ئىزچىل تىرىشچانلىق كۆرسىتىشى ۋە باش بولۇپ ئىشلىشى بىلەن تەرجىمە قىلىنغان ئۇيغۇر شېئىرلار توپلىمى «ئۇيغۇر شېئىرلىرى» ئەنگلىيىدىكى داڭلىق نەشرىياتلاردىن بىرى بولغان پىنگۋىن نەشىرىياتى تەرىپىدىن نەشىرگە تەييارلىنىۋاتقان بولۇپ، مەزكۇر نەشرىيات بۇ كىتابنى 2023- يىلى 12- سىنتەبىر نەشىردىن چىقىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.
ئوبزور: بىر دېموكراتىك دۆلەت لېدىرىنىڭ قىرغىنچىلىق پىلانلىغۇچى جاللات بىلەن كۈلۈمسىرەپ قول سىقىشىشىنى توغرا چۈشەنگىلى بولمايدۇ.
تاھىر ئىمىن: بەش مېنۇتلۇق ئۆزىنى تەڭشەش سۈكۈتلۈك ھەرىكىتى-ئۆز سۆھبەت
خىتاينىڭ ئاتالمىش« 20-قۇرۇلتىيى»زادى قانداق يىغىن؟
پارتلاتقۇچ نۇتۇق: ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆزبەكستان ۋە قازاقستان ئەلچىخانىسى ئالدىدا سۆزلىگەن نۇتۇقى
ختتاي خەلق جۇمھۇرىيتى تەرىپىدىن ئۆز مىللى كىملىكى ۋە ئەدەبى ئەمگەكلىرى سەۋەبلىك قاماققا ئىلىنغان تونۇلغان ئۇيغۇر يازغۇچى، ئۇيغۇر كىلاسسك ئەدەبىيات پەنلىرى دوكتۇر پەرھات تۇرسۇن 30-سىنتەبىر كۈنى شېۋتسيەنىڭ تۇچولسكى ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرشكەن.
خىتاينىڭ كوممۇنىستلىرىنىڭ شەرمەندىلىكىگە ئىسپات-«ئىمزەك ئاپتونومىيە»
بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنڭ زامانىۋى قۇل شەكىللىرى ھەققىدىكى ئالاھىدە دوكلاتچىسى تومويا ئوبوكاتا ئەپەندىنىڭ 16-ئاۋغۇست تارقالغان خەلقئارادىكى مەجبۇرى ئەمگەكلەرنى كۆزىتىش ھەققىدىكى دوكلاتىدا،ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان مەجبۇرى ئەمگىكىگە ئالاھىدە يەر بەرگەن.
ئۇ مەزكۇر دوكلاتتا:«خىتاينىڭ بەزى مەجبۇرىي ئەمگەك ۋەقەلىرى »» ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت»» بولغان قۇل قىلىشقا يېتىدۇ»دەپ كۆرستىپ، زور تەسر پەيدا قىلغان.
شەيئى ياكى ھادىسىلەرگە تەنقىدى نوختىدىن قاراش بىلەن بىرگە ئىجابىي نوختىدىنمۇ قاراش كېرەك- خاتىرەمدىن.
ئارگېنتىنا سوتى -« دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى» نىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى ئېتىراپ قىلدۇرۇش يولىدا باسقان بىر ئوڭۇشلۇق قەدىمى- ئۈزۈمنىڭ ھېس قىلغانلىرى.
خىتاينىڭ تيەنگوڭ ئالەم پنكىتىغا تەرىبىخانا مودىلى يەتكۈزۈش ئۈچۈن قويۇپ بېرىلگەن راكىاتىسى 30 -ئىيۇل كۈنى يەر شارىغا موللاق ئاتقان. بۇ خىتاينىڭ يېقىنقى 3 يىل ئىچىدىكى 3 -قېتىملىق ئالەم قاتناش راكىتا قازاسى بولۇپ، راكىتا پارچىلىرى بۇ قېتىم شەرقى جەۇبى ئاسىياغا، ئالدىنقىلىرىدا ئافرىقا ۋە ھىندى ئوكيانغا چۈشكەن.
خەلقئارا خەۋەرلەرنى يېقىندىن كۈزۈتۈپ تۇرغۇچىلار نۆۋەتتىكى پۇرسەتنىڭ تارىخىلىقىنى تولۇق ھىس قىلىدۇ.
نۆۋەتتە ئۇيغۇر مەسىلىسى بىر خەلقارا مەسىلە سۈپىتىدە دۇنيا جامائەتچىلىكىگە تونۇلدى. غەرىپ بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى زىددىيەت بارغانسېرى كۈچىيىپ، كىلىشتۈرگىنى بولمايدىغان دەرىجىدە ئۆتكۈرلەشمەكتە. ھازىرقى ئەھۋال مۇشۇ پېتىلا داۋام قىلسا كەلگۈسى يىللاردا خەلقئارا سىياسىي سىستىمىدا زور ئۆزگۈرۈش يۈز بېرىشى مۇمكىن. لېكىن بۇ چوڭ ئۆزگۈرۈشتە، يىڭى كۈچ تەقسىماتى ۋە يىڭى ئورنىتىلىدىغان سىياسىي سىستىمىدا ئۇيغۇرلارنىڭ بىر ئورنى بولامدۇ؟ بۇنى مۆلچەرلەش بىر قەدەر قىيىن.
تارىخشۇناس دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن 30 نەچچە يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق يېزىپ چىققان «ئۇيغۇر ئۇمۇمى تارىخىي» دىگەن 13 توملۇق كىتاپنىڭ ئالدىن نەشىر قىلىنغان «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ئومۇمى تارىخىي «دەپ ناملانغان 6 تومنىڭ 5كىتابىنى ئوقۇپ چىقتىم.
1992-يىلى كۇچار ناھىيىسى تەۋەسىدە ۋە پۈتۈن شەرقى تۈركىستان تەۋەسىدە ھېمىت تالىپنى ۋە سەبداشلىرىنى تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىلىدۇ.
ئىتتىپاقلىق ۋە ھەمكارلىق گولوبال دۇنيانىڭ سىياسىي ئاتمۇسفېراسىدا ئېنتايىن مۇھىم ئۇقۇم. ھىچقانداق دۆلەت ياكى ھىچقانداق مىللەت ھىچكىم بىلەن ئىتتىپاق تۈزمەي، ھېچكىم بىلەن ھەمكارلاشماي بۈگۈنكى دەۋردە تەرەققىياتىنى ۋە بىخەتەرلىكىنى كاپالەتكە ئىگە قىلالمايدۇ.
شۇڭا خەلىقلەر، مىللەتلەر ۋە گۇرىپىلار ئىتتىپاقلىشىدۇ. كۈچلىرىنى بىرلەشتۈرۈپ دۈشمەنگە قارشى بىرلىشىدۇ.
بۈ كۈن ۋەتەندىن ھىجرەت دەپ قاچقان گۇناھسىز ئۇيغۇلارنىڭ تايلاند ھۈكۈمىتىنىڭ شەرەپسىزلەرچە خىتايغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى بىلەن ،145 نەپەر قېرىندىشىمىز ئاشكارە ئۆلۈمگە ئېلىپ مېڭىلغان كۈن.
