تۇرغۇنجان، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 21-نويابىر ياۋروپا ئۇيغۇر ئىنىستىتۇتىنىڭ 3-قېتىملىق خەلقئارالىق ئۇيغۇرشۇناسلىق يىغىنلىرى «خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتى مۇستەملىكىچىلىكى ۋە ئۇيغۇر رايونى» تېمىسىدا، بۇ ئاينىڭ 24 ۋە 25 -كۈنلىرى پىراگا شەھرىدە ئۆتكۈزۈلىدۇ. بۇ يېغىن-ياۋروپا ئۇيغۇر ئېنۇستىتۇتى، چېخ پەنلەر ئاكادېمىيەسى شەرقشۇناسلىق ئېنۇستىتۇتى،جەنۋە ئۇنېۋېرستىتى شەرقى ئاسيا بۆلۈمى قاتارلىق ئورۇنلار ھەمكارلىشپ ئورۇنلاشتۇرغان بولۇپ، بۇ« خەلقئارا ئۇيغۇرشۇناسلىق كونفىرانسى […]
ئۇيغۇرشۇناسلىق
شىۋېتسارىيەنىڭ جەنۋە شەھىرىدە ئىككىنچى قېتىملىق «خەلقئارا ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى» ئېچىلماقچى
تارىخشۇناس دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن 30 نەچچە يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق يېزىپ چىققان «ئۇيغۇر ئۇمۇمى تارىخىي» دىگەن 13 توملۇق كىتاپنىڭ ئالدىن نەشىر قىلىنغان «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ئومۇمى تارىخىي «دەپ ناملانغان 6 تومنىڭ 5كىتابىنى ئوقۇپ چىقتىم.
ئۇيغۇرلۇقىمىز ۋە ئىنسانلىقىمىز
ئوتتۇرا ئاسىيا ئۈچ دۆلەتتىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرى ۋە ئۇيغۇر ئالىملىرى بىرلىكتە نەبىجان تۇرسۇننىڭ ئۇيغۇر تارىخىغا قوشقان تۆھپىسىنى تەقدىرلىدى
سەيياھلار ئىزىدىن ناملىق كىتابنى تارقىتىش مۇراسىمى شىۋېتسىيەنىڭ پايتەختى سىتوكھولمدا داغدۇغىلىق ئۆتكۈزۈلدى
ختتاينىڭ قورقۇنچلۇق كەلگۈسى نازارەت دۇنياسىنى پاش قىلىش:
ئاپتور جىئوففىرى ف كاينى -بۇ نازارەت سستىمىسنىڭ بىر يالغۇز شەخس تەرىپىدىن پىلانلانمىغانلىقىنى بايان قىلىدۇ.
مەزكۇر كىتابدا ئاساسلىقى شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى توغرىسىدا ئۇيغۇر مىللىي ھەرىكىتىنىڭ رەھبىرى رابىيە قادىر خانىمنىڭ دۇنيادىكى نوپۇزلۇق دۆلەت ئەربابلىرىغا ۋە كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىغا يوللانغان مەكتۇپلىرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، مەكتۇپلار ئىچىدە سابىق ئامېرىكا پرېزىدېنتى جورجى بۇش ۋە ياپونىيە باش ۋەزىرى شىنزو ئابېغا يوللانغان مەكتۇپلاردىن تەركىپ تاپقان.
پروفېسسور ئابدۇرەشد جەلىل قارلۇق تۈركىيە چىگرا بىخەتەرلىك ئاكادېمىيىسى، شەرقى ئاسيا مۇنبىرىدە رايون بىخەتەرلىكى ئامىللىرى توغىرسدا لېكسيە بەردى
[مۇھىم نۇقتا] 2010- يىلىدىكى ئالتىنچى قېتىملىق ئومۇميۈزلۈك نوپۇس تەكشۈرۈش ماتېرىياللىرى ۋە ئەڭ يېڭى سىتاتىستىكا يىلنامەسى قاتارلىق باشقا سانلىق مەلۇماتلارغا ئاساسەن، مەزكۇر ماقالە قۇرۇلما پەرقى نۇقتىسىدىن شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان-ئۇيغۇرىستان-ت) نوپۇسىنىڭ ئۆزگىرىشى ۋە ئالاھىدىلىكىگە نىسبەتەن بايان خاراكتېرلىك تەھلىل ئېلىپ بارىدۇ.
تۈركىيەنىڭ ئاكادىمىك دۇنياسىدا شەرقىي تۈركىستانلىق كىملىكى بىلەن خىتتاي تەتقىقاتى ۋە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىلىرىدە ئالدىغا چىققان ئەنقەرە ھاجى بايرام ۋەلى ئۇنىۋېرسىتېتى خەلقئارا مۇناسىۋەتلەر فاكۇلتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى، تۈركىيە شەرقىي ئاسىيا تەتقىقاتلىرى ژۇرنىلىنىڭ باش تەھرىرى، جەمىيەتشۇناس پىروففىسور ئابدۇرەشىد جەلىل قارلۇق تۈركىيەدىكى مۆتىۋەر ژورنال، كىتاب ۋە تاراتقۇلاردا شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى ئاكادىمىك سەۋىيىدە ئىزچىل كۈنتەرتىپتە تۇتۇپ كەلمەكتە.
«ئۇيغۇرلارغا قارشى ئۇرۇش» (The War on the Uyghurs) دېگەن بۇ كىتاب ئاخىرى قولۇمغا تەگدى.
كىتاب ئاپتورى شان روبېرتس Sean R. Roberts جورج ۋاشىنگتون ئۇنۋېرسىتىتى ئېللىئوت خەلقئارا ئىشلار مەكتىپى خەلقئارا تەرەققىيات تەتقىقات پروگراممىسىنىڭ مۇدىرى.
ئاز سانلىق مىللەتلەرگە «ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگىلەش» ھوقۇقى 1922-يىلى قۇرۇلغان چاغدىكى خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسىنىڭ كۈنتەرتىپىگە كىرگۈزۈلگەن ئىدى. يېڭىدىن شەكىللەنگەن
1949- يىلى 20- ئۆكتەبىر ئاتالمىش «خەلق ئازاتلىق ئارمىيەسى» نىڭ تۇنجى قوشۇنى ئۈرۈمچىگە كىرگەندە، يەرلىك خەلقلەر مەلۇم نۇقتىدىن ئېيتقاندا بىرئاز خۇرسەن بولغان ئىدى.
ئۇيغۇر تارىخىنىڭ باشلانغۇچ دەۋرىدىن تاكى ھازىرقى دەۋرىگىچە بولغان سياسىي، مەدەنىي، دىنىي،ئىجتىمائىي ھاياتىنى ئىلمىي، تەپسىلىي بايان قىلىپ بېرىدىغان «ئۇيغۇر ئومۇمى تارىخى» ناملىق 12 توملۇق مۇپەسسەل ئەسەر نەشىر قىلىنىش ئالدىدا تۇرماقتا.
29-دېكابىر ئىستانبۇلدىكى ئۇيغۇرلار توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان سەفاكۆي رايونىدا ئۇيغۇر تېبابەتچىلىك- دورىگەرلىك تەتقىقات ۋەخپىنىڭ ئورۇنلاشتۇرىشىدا چەتئەلدىكى تۇنجى نۆۋەتلىك«خەلقئارا ئۇيغۇر تېبابەتچىلىك- دورىگەرلىك ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى» ئېچىلدى. بۇ ۋەخپە ھازىرغىچە ئۇيغۇر تېبابىتى بۇيىچە بەش قارار ھەقسىز تەربىيەلەش كۇرسى ئاچقان ئىدى.
يۈسۈپ خاس ھاجىپ تۇغۇلغانلىقىنىڭ 1000-يىلى ۋە 12-دېكابىر ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار ھەرىكىتىنىڭ 34-يىلى مۇناسىۋىتى بىلەن 2019-يىلى 11-ئاينىڭ 23-كۈنى شەنبە سائەت 13:00 تىن 17:00 غىچە ئامېرىكانىڭ ۋىرجىنىيە شىتاتىدا «ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆتمۈشى ۋە بۈگۈنىگە نەزەر» تېمىسىدا مۇھاكىمە يىغىن ئۆتكۈزۈلىدۇ.
دۇنيادىكى ئەڭ داڭلىق ئىنسىتىتۇتلارنىڭ بىرى بولغان، 1441- يىلى خان جەمەتى تەرىپىدىن قۇرۇلغان ئەنگىلىيە ئىتون ئىنىستىتۇتى Eton College ئوقۇغۇچىلىرىغا ۋەتىنىمىزنىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى لىكىسيە سۆزلەش مەن ئۈچۈن تولىمۇ شەرەپلىك بىر ئىش بولدى.
ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى، ئەردەم خەۋىرى 20- يانۋار، خارۋارد ئۇنىۋىرسىتى مۇدىرى لاۋرەنىس بەكوۋ (Lawrence S. Bacow) ئەپەندى بىيجىڭ ئۇنىۋىرسىتىدا «ھەقىقەتنىڭ مەقسىتى ۋە ئۇنىۋىرسىتنىڭ ۋەزىپىسى» ناملىق تېمىدا نۇتۇق سۆزلىگەن
تېررورىزم: «شەرقىي تۈركىستانچىلار»نىڭ مىللەتچىلىكتىن پايدىلىنىپ كۈشكۈرتۈشى