دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 7-نۆۋەتلىكى ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىنى 2021-يىلى 11-ئاينىڭ 12-كۈنىدىن 14-كۈنىگىچە چېخىيەنىڭ پايتەختى پىراگادا ئۆتكۈزۈش قارار قىلىنغاندىن كىيىن، ھەرقايسى تەشكىلاتلارنىڭ مەسئۇللىرى، جامائەت ئەربابلىرى ۋە قۇرۇلتاينىڭ خىزمەتچى خادىملىرىدىن بولۇپ 40 تىن ئارتۇق كىشىدىن تەركىب تاپقان قۇرۇلتاي تەييارلىق كومىتېتى، 5 خىزمەت كومىسسىيونىغا بۆلۈنۈپ ئۆزىنىڭ خىزمەتلىرىنى رەسمىي يوسۇندا باشلىدى.
سىياسەت
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ (دۇق) 7-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى 2021-يىلى 11-ئاينىڭ 12-كۈنىدىن 14-كۈنىگىچە چېخىيە پايتەختى پراگادا ئۆتكۈزىلىدۇ ۋە قۇرۇلتاي ۋەكىللىرى ئۆزى تۇرۇۋاتقان دۆلەتلەردىكى دۇق تەركىۋىدىكى ۋە ياكى دۇق بىلەن ھەمكارلىشىپ پائالىيەت ئېلىپ بېرىۋاتقان تەشكىلات ئەزالىرىنىڭ ئاۋازى بىلەن سايلاپ چىقىلىدۇ.
ئۇيغۇر قەتلىئامىنىڭ دەۋرى، خاراكتېرى، دەرىجىسى ھەققىدە
ئسرائىلىيە ۋاقىت گېزىتىنىڭ خەۋەر قىلىشچە، ئەنگىلىيە يەھۇدى ساخاۋەت تەشكىلاتى «ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىنى توختات»ناملىق ئۇيغۇر تەشكىلاتىغا 125 مىڭ دوللار (90مىڭ فوندى ستېرلىڭ)ياردەم قىلغان.
ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىنى توختات تەشكىلاتىنىڭ ئىجرائىيە دىرىكتورى رەھىمە ماھمۇت مۇنداق دىگەن:
ئامېرىكا كونگىرەس خىتاي ئىشلىرى كومېتىتىنىڭ 23 – ئىيۇل خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىغا يازغان ئوچۇق خېتى:
30-ئېيۇل، 2021-يىلى
ئامېرىكا بىلومبىرگ خەۋەرلىرىگە ئاساسلانغاندا، ئاتالمىش شنجاڭ تەشۋىقات بۆلۈم باشلىقى شۇگۇشياڭ بېيجىڭدا ئېچىلغان ئاخبارات ئىلان قىلىش يېغىنىدا، ختتاينىڭ ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقنى ئاقلىغان.شۇنداقلا نۇرغۇن سۇئاللارغا جاۋاپ بەرگەن
قەلب ۋە روھ: ئۇيغۇر شائىرلىرى
ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىدە ئىككى پارتىيە ئەزالىرىدىن بولغان پارلامېنىت ئەزالىرىنىڭ تەشكىللىشى بىلەن «ئۇيغۇر گۇرۇپپىسى-Uyghur Caucus» قۇرۇلدى.
خىتاي- تالىبان سۆھبىتى
شەرقىي تۈركىستان ئىنسان ھەقلىرى كۆزىتىش جەمئىيىتىدىن بىر گۇرۇپپا كىشىلەر مىسىردىكى خىتاي ئوقۇغۇچىلار ۋە ئاكادېمىكلەر بىرلىكىدە خىزمەت قىلغان ئۇيغۇرلارنى جەزىملەشتۈرۈشكە تىرىشقان ۋە 2013-يىلى مىسىرغا ئوقۇشقا كەلگەن ئابدۇراخمان خېلىل بىلەن سۆھبەتلەشكەندىن كېيىن، بۇ ھەقتە بىر قىسىم ئۇچۇرلارغا ئېرىشكەن…
ماراكەش دۆلەت بىخەتەرلىك ئىدارىسى ئېلان قىلغان باياناتقا ئاساسلانغاندا،«ئىدىرىس ھەسەن خەلقئارالىق ساقچى تەشكىلاتىنىڭ تۇتۇش بۇيرۇقىغا ئاساسەن ئايرودۇرۇمدىلا تۇتقۇن قىلىنغان بولۇپ، ئىدىرىس ھەسەن تېررورلۇق تەشكىلاتىغا چېتىشلىق گۇماندار ».
ئەنگىلىيە تاشقى ئشلار ۋەزىرى دومىنىك رائاب 19-ئېيۇل كۈنى ئەنگىلىيە پارلامېنتىدا سۆزلىگەن سۆزىدە، ئۇيغۇرلار دۇچ كىلىۋاتقان ئېرقى قېرغىنچىلىقنى تەپسلى تونۇشتۇرۇپ ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ئشقا باشتىن -ئاخىرى كۆڭۈل بۆلگەنلىكىنى، ئەمەلى ھەرىكەت قوللانغانلىقىنى تەكىتلىدى، ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشقا ئارىلاشقان شركەتلىرى بىلەن سودا ئالاقە قىلىشنى چەكلەيدىغانلىقىنى بىلدۇردى.
ئامرېكا سودا مىنىستىرلىقى 9-ئىيۇل بايانات بېرىپ خەلقئارادىكى ئىنسان ھەقلىرى دەپسەندىكىچىلىكىگە تۆھپە قوشقان، ئامرېكا ھەربىي تەرەپ بىلەن مۇناسىۋىتى بار بولغان شۇنداقلا ئامرىكا دۆلەت بىخەتەرلىكىگە تەسىر كۆرسىتىش مۇمكىنچىلىكى بار دەپ قارالغان 34 شېركەتكە ئىمبارگۇ يۈرگۈزگەنلىكىنى جاكارلىغان.
ئانادولۇ ئاگېنىتلىقى خەۋىرى: تۈركىيە دۆلەت رەئىسى رەجەپ تايىپ ئەردوغان ختتاي دۆلەت رەئىسى شى بىلەن تىلفۇنلاشقان،سۆھبەت-ئنېرگىيە، تۈركىيەگە مەبلەغ سلىش، تىجارەت، قاتناش ۋە ساقلىق تېمىلىرى ئاساسدا ئىككى دۆلەت ئالاقىسىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئاساس قىلىنغان.
فرانسىيەدە نەشردىن چىقىدىغان بالىلار گېزىتى » مېنىڭ كۈندىلىكىم» (Mon Quotidien) ژۇرنىلى 30-ئىيۇن ۋە 2-ئىيۇل كۈنلىرى ئايرىم- ئايرىم ھالدا خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق سىياسىتى تەسۋىرلەنگەن رەسىملىك ماقالىسىنى ئېلان قىلغان . ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىمىزمۇ بۇ ھەقتە 3-ئىيۇل خەۋەر بەرگەن ئىدۇق.
ئامېرىكىنىڭ نوپۇزلۇق سياسى ئىشلار ژۇرنىلى «دىپلومات» تەپسىلىي خەۋەر ئېلان قىلىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشى، تۇتۇشى، پاكىستاندا ئۇيغۇر مىللىي كىملىكىنى يوقىتىش ئۇرۇنۇشى ھەققىدىكى قىلمىشلىرىنى پاش قىلغان.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى (دۆلەت مەھكىمىسى دەپمۇ قوللىنىلغان) باش كاتىپى ئانتونى بېلىكىن 6-ئىيۇل كۈنى بىر قىسىم سابىق مەھبۇسلار ۋە پائالىيەتچىلەر بىلەن تور سۆھبەت يېغىنى ئاچقان.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى باياناتچىسى نەد پىرايىس (Ned Price) مۇنداق دېگەن: ئانتونى بېلىنكىن سابىق مەھبۇسلار ۋە ئۇلارنىڭ ئۇرۇق-تۇغقانلىرىدىن شىنجاڭدا (شەرقى تۈركىستان/ ئۇيغۇرىستان. ت) بولۇۋاتقان ئېچىنىشلىق ئىشلار ۋە بىر مىليون ئۇيغۇرلارنىڭ تۇتقۇن قىلىنىشى ھەققىدىكى بىرىنچى قول تەسىراتى، ھېكايىسىنى ئاڭلاش ئۈچۈن ئۇلار بىلەن كۆرۈشۈشنى مۇھىم دەپ قارىدى. بۇ ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ شىنجاڭدا (شەرقى تۈركىستان
نامايىشقا شىۋىتسارىيەدىكى ئۇيغۇرلاردىن باشقا تۈرك ۋە يەرلىك مىللەتلەر قاتناشتى.نامايىش كۈنتەرتىپىدە دوكتۇر ئابدۇشۈكۈر ئابدۇرېشىت ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتىكى ئەھۋالىنى تونۇشتۇرۇپ ئۆتتى ،ۋە ئاخىرىدا شىۋىتسارىيە ھۈكۈمىتىنىڭ ياۋرۇپانىڭ قىممەت قارىشىغا ھۆرمەت قىلىپ ئۇيغۇر ئىرقى قىرغىنچىلىقىنى تونۇشىنى،خىتاي بىلەن بولغان سودا كېلىشىملىرىگە قايتا قاراپ چىقىشىنى تەلەپ قىلدى.
فرانسىيە خەلقئارا رادىئوسىنىڭ 29-ئىيۇن خەۋەر قىلىشىچە شۇ كۈنى فرانسىيە دۆلەت مەجلىسىدىكى 50 كە يېقىن پارلامېنت ئەزاسى بىرلىكتە ئىمزالىق دوكلات تاپشۇرۇپ فرانسىيە دۆلەت مەجلىسىدىن خىتاينىڭ ئۇيغۇرلار ئۈستىدىن يۈرگۈزۈۋاتقان باستۇرۇش سىياسىتىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ بېكىتىشىنى تەلەپ قىلغان.
گېرمانىيەدە زىيارەتتە بولۇۋاتقان ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى ئانتونى بلىنكېن(Antony Blinken) شۇ جاي ۋاقتى 23-ئىيۇن چارشەنبە كۈنى بېرلىندا خەلقئارا جەمئىيەتنى خىتاينىڭ «شىنجاڭ» (شەرقى تۈركىستان\ ئۇيغۇرىستان. ت) رايونىدا مەجبۇرىي ئەمگەك كۈچى ئارقىلىق ئىشلەپ چىقارغان مەھسۇلاتلارنى ئالماسلىققا ۋە ئىشلەتمەسلىككە چاقىردى.
