ختتاي خەلق جۇمھۇرىيتى تەرىپىدىن ئۆز مىللى كىملىكى ۋە ئەدەبى ئەمگەكلىرى سەۋەبلىك قاماققا ئىلىنغان تونۇلغان ئۇيغۇر يازغۇچى، ئۇيغۇر كىلاسسك ئەدەبىيات پەنلىرى دوكتۇر پەرھات تۇرسۇن 30-سىنتەبىر كۈنى شېۋتسيەنىڭ تۇچولسكى ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرشكەن.

بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنڭ زامانىۋى قۇل شەكىللىرى ھەققىدىكى ئالاھىدە دوكلاتچىسى تومويا ئوبوكاتا ئەپەندىنىڭ 16-ئاۋغۇست تارقالغان خەلقئارادىكى مەجبۇرى ئەمگەكلەرنى كۆزىتىش ھەققىدىكى دوكلاتىدا،ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان مەجبۇرى ئەمگىكىگە ئالاھىدە يەر بەرگەن.

ئۇ مەزكۇر دوكلاتتا:«خىتاينىڭ بەزى مەجبۇرىي ئەمگەك ۋەقەلىرى »» ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت»» بولغان قۇل قىلىشقا يېتىدۇ»دەپ كۆرستىپ، زور تەسر پەيدا قىلغان.

شەيئى ياكى ھادىسىلەرگە تەنقىدى نوختىدىن قاراش بىلەن بىرگە ئىجابىي نوختىدىنمۇ قاراش كېرەك- خاتىرەمدىن.

ئارگېنتىنا سوتى -« دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى» نىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى ئېتىراپ قىلدۇرۇش يولىدا باسقان بىر ئوڭۇشلۇق قەدىمى- ئۈزۈمنىڭ ھېس قىلغانلىرى.

خىتاينىڭ تيەنگوڭ ئالەم پنكىتىغا تەرىبىخانا مودىلى يەتكۈزۈش ئۈچۈن قويۇپ بېرىلگەن راكىاتىسى 30 ‏-ئىيۇل كۈنى يەر شارىغا موللاق ئاتقان. بۇ خىتاينىڭ يېقىنقى 3 يىل ئىچىدىكى 3 ‏-قېتىملىق ئالەم قاتناش راكىتا قازاسى بولۇپ، راكىتا پارچىلىرى بۇ قېتىم شەرقى جەۇبى ئاسىياغا، ئالدىنقىلىرىدا ئافرىقا ۋە ھىندى ئوكيانغا چۈشكەن.

خەلقئارا خەۋەرلەرنى يېقىندىن كۈزۈتۈپ تۇرغۇچىلار نۆۋەتتىكى پۇرسەتنىڭ تارىخىلىقىنى تولۇق ھىس قىلىدۇ.

نۆۋەتتە ئۇيغۇر مەسىلىسى بىر خەلقارا مەسىلە سۈپىتىدە دۇنيا جامائەتچىلىكىگە تونۇلدى. غەرىپ بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى زىددىيەت بارغانسېرى كۈچىيىپ، كىلىشتۈرگىنى بولمايدىغان دەرىجىدە ئۆتكۈرلەشمەكتە. ھازىرقى ئەھۋال مۇشۇ پېتىلا داۋام قىلسا كەلگۈسى يىللاردا خەلقئارا سىياسىي سىستىمىدا زور ئۆزگۈرۈش يۈز بېرىشى مۇمكىن. لېكىن بۇ چوڭ ئۆزگۈرۈشتە، يىڭى كۈچ تەقسىماتى ۋە يىڭى ئورنىتىلىدىغان سىياسىي سىستىمىدا ئۇيغۇرلارنىڭ بىر ئورنى بولامدۇ؟ بۇنى مۆلچەرلەش بىر قەدەر قىيىن.

تارىخشۇناس دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن 30 نەچچە يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق يېزىپ چىققان «ئۇيغۇر ئۇمۇمى تارىخىي» دىگەن 13 توملۇق كىتاپنىڭ ئالدىن نەشىر قىلىنغان «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ئومۇمى تارىخىي «دەپ ناملانغان 6 تومنىڭ 5كىتابىنى ئوقۇپ چىقتىم.

ئىتتىپاقلىق ۋە ھەمكارلىق گولوبال دۇنيانىڭ سىياسىي ئاتمۇسفېراسىدا ئېنتايىن مۇھىم ئۇقۇم. ھىچقانداق دۆلەت ياكى ھىچقانداق مىللەت ھىچكىم بىلەن ئىتتىپاق تۈزمەي، ھېچكىم بىلەن ھەمكارلاشماي بۈگۈنكى دەۋردە تەرەققىياتىنى ۋە بىخەتەرلىكىنى كاپالەتكە ئىگە قىلالمايدۇ.

شۇڭا خەلىقلەر، مىللەتلەر ۋە گۇرىپىلار ئىتتىپاقلىشىدۇ. كۈچلىرىنى بىرلەشتۈرۈپ دۈشمەنگە قارشى بىرلىشىدۇ.

2022 . يىلى 21-ئىيۇن كۇنى ئامېرىكا دىنىي ئىشلار كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىنى ئۆتەپ كېلىۋاتقان نۇرى تۇركەل ئەفەندىم كومىتېتنىڭ 2022—2023 يىللىق رەئىسى بولۇپ سايلاندى.

نۇرى تۇركەلگە، ئۇيغۇرلارغا مۇبارەك بولسۇن.

يېڭىدىن ئاشكارىلانغان ساقچى ھۆججەتلىرىگە قارىغاندا مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارغا تۇتۇش بۇيۇرقى چىقىرىلغان. بۇ قاتتىق بىر سىلكىنىش پەيدا قىلىدۇ. مەن بۇ سىلكىنىشنىڭ بىر گۇۋاھلىق دولقۇنى، ئەمەلىي ھەرىكەت، داۋا قىزغىنلىقى قوزغىشىنى ئارمان قىلىمەن.