بۈگۈن تۈركىيەدىكى زىيالي ياشلاردىن ئۇمۇن ئىھسان جۇمھۇرىيەت خەلق پارتىيىسى رەھبىرى كامال قىلىچدار ئوغلىنىڭ ساھىپخانلىقىدىكى 19-ماي مۇستافا كامال ئاتاتۈركنى ئەسلەش، ياشلىق ۋە تەنتەربىيە بايرىمى يىغىنىغا قاتناشقان بولۇپ، يىغىندا ئۇيغۇر ياشلىرى يولۇققان كرىزىس ھەققىدە سۆز قىلغان.
ئاپتورلار
بۇ ماقالىدە ۋىي جىڭشىڭ، ئۇنىڭ خىتاي دۇنياسدىكى ئورنى ۋە تەسرى، ئۇنىڭ ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى قاراشلىرى، بۇنىڭ مەنبەسى ۋە ئۇنى قوللاۋاتقانلار ھەققىدە توختىلىمىز.
خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي مىللەتلەرگە قاراتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىقى دۇنيا مىقياسىدا تەنقىدكە ئۇچراۋاتقان بىر پەيتتە، خىتاي ھۆكۈمىتى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئارخىپىلىرى توپلانغان سانلىق مەلۇمات ئامبىرىغا ۋە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەرگە تۆھمەت قىلدى. ختتاي تاشقى ئىشلار مىنسترلىكى 9- ئاپرىل ئۆتكۈزگەن ئاخبارات ئىلان قىلىش يېغىنىدا، ئاتالمىش شنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئاخبارات ئىشخانىسىنىڭ […]
مىللەت نۆۋىتىنىڭ تەسىرى قەيەردىن كەلگەن؟
بىر قىسىم دوكتور، پروفېسسورلار ئەنقەرەدىكى خىتاي ئەلچىخانىسى ئالدىدا ئاخبارات ئېلان قىلدى.
1- فېۋرال مەركىزى فرانسىيەنىڭ پارىژ شەھىرىگە جايلاشقان «فرانسىيە ئۇيغۇر بىرلىكى» نىڭ 5-نۆۋەتلىك سايلىمى مۇۋەپىقىيەتلىك ئاياغلىشىپ، يېڭى بىر نۆۋەتلىك ھەيئەت گۇرۇپپىسى سايلاپ چىقىلدى
19- يانۋار ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى مايىك پومپيو خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قارشى جىنايەتلىرىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ ئېلان قىلغاندىن كېين، دۇنيا تاراتقۇلىرىدا بۇ ھەقتە نۇرغۇن خەۋەر ۋە مۇلاھىزىلەر ئېلىپ بېرىلدى.
ئىلاۋە:ئۇيغۇرلار ۋەتەن ئىچى ۋە سرتىدا تاريخى مەۋجۇتلۇق كىرزىسدە تۇرىۋاتىمىز، بىرلىككە كەلگەن سياسى ئاپپارات يوق، كۇچلەر تارقاق، ئېقتسادى ئاساسى ئاجىز، بۇنداق بىر پەيتتە ئۆزىمىزنى قانداق كۇچلەندۇرىمىز؟ قەد كۆتۇرۇشمىز ئۇچۇن نىمە لازىم؟ دىگەن تېمىلار ھەققىدە ئامېرىكا ئۇيغۇر مۇنبىرى، ئۇيغۇر ئاگىېنىتلىقى توپلىرىدا ئاممىباب مۇنازىرە قوزغىدۇق، ھەر كىم ئۆزى خالىغانچە پىكىر قاتناشتۇرسا بولىدۇ. پىكرى ئۆزىگە مەنسۇپ. ئىنتىرنىتقا يوللانغاندىن كېين قوشۇلغان مۇنازىرلەرنى داۋاملىق قسملارغا بۆلۈپ كۆپچىلىككە سۇنىمىز.
ئامېرىكا ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن 12- دېكابىر شەنبە كۈنى «13 توملۇق زور ئەسەر «ئۇيغۇر ئومۇمىي تارىخى» نىڭ نەشىر قىلىنىشقا باشلانغانلىقى مۇناسىۋىتى بىلەن تارىخشۇناس دوكتور نەبىجان تۇرسۇن بىلەن سۆھبەت ۋە ئۇنىڭ زور ئەمگىكى ئۈچۈن تون كىيدۈرۈش پائالىيىتى» ئۆتكۈزۈلدى.
«ئايخان مائارىپى» قۇرغۇچىسى، «تۆتقۇلاق» ژورنىلى مەسئۇلى مۇيەسسەر ئابدۇلئەھەد(خەندان) ئەنگىلىيەنىڭ دۇنياغا داڭلىق تاراتقۇسى ب ب س باھالىغان «2020-يىللىق كۈچلۈك تەسىرگە ئىگە 100 ئايال»نىڭ بىرى بولۇپ باھالانغان. ئەسلى مەنبەدە يېزىشىچە، بۇ يىللىق باھالاش جەمئىيەتتىكى ئۆزگىرىشكە يېتەكچىلىك قىلىۋاتقان ئاياللار باھالانغان.
12- نويابىر كۈنى دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئۇيغۇرلارغا ئوخشاش، تۈركىيە ئىستانبۇلدىكى ئۇيغۇرلارمۇ خىلمۇ – خىل ئۇسۇللار بىلەن شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيەت كۈنىنى قۇتلۇقلىدى. نۇرغۇن ئۆيلەرنىڭ دەرىزىللىرىگە شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايرىقى ئېسىلدى. بالىلار بايراملىق كىيىملىرىنى كېيىپ، ئىستىقلال مارشىنى ئېيتتى
12- نويابىر ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ تارىخىدىكى ئەڭ مۇھىم كۈنلەرنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ كۈندە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەجدادلىرى ئىككى قېتىم مۇستەقىل شەرقىي تۈركستان جۇمھۇرىيتىنى قۇرغان ۋە دۇنياغا جاكارلىغان ئىدى.
ئاتالمىش «شىنجاڭ گېزىتى» نىڭ 31 – ئۆكتەبىردىكى سانىدا دېيىلىشىچە، «كەسپىي جەھەتتىن تەربىيەلەنگەنلەر» يىلىغا ئوتتۇرىچە 1 مىليون ئادەم قېتىمدىن ئاشقان.
تۈركىيەنىڭ ئاكادىمىك دۇنياسىدا شەرقىي تۈركىستانلىق كىملىكى بىلەن خىتتاي تەتقىقاتى ۋە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىلىرىدە ئالدىغا چىققان ئەنقەرە ھاجى بايرام ۋەلى ئۇنىۋېرسىتېتى خەلقئارا مۇناسىۋەتلەر فاكۇلتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى، تۈركىيە شەرقىي ئاسىيا تەتقىقاتلىرى ژۇرنىلىنىڭ باش تەھرىرى، جەمىيەتشۇناس پىروففىسور ئابدۇرەشىد جەلىل قارلۇق تۈركىيەدىكى مۆتىۋەر ژورنال، كىتاب ۋە تاراتقۇلاردا شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى ئاكادىمىك سەۋىيىدە ئىزچىل كۈنتەرتىپتە تۇتۇپ كەلمەكتە.
ئىلاۋە: مەزكۇر زىيارەت خاتىرىسى ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى ئۇيغۇرچە بۆلۈمىدىن ئەردەم ئەسلىدە ب ب س مۇخبىرلىرى ئۈچۈن تەييارلىغان بولۇپ، بۈگۈن ئۇ خەۋەر ئىلان قىلىندى. زىيارەت خاتىرىسى ئىستانبۇلدا تۇرۇشلۇق سۇدۇننىسا ھاجىمنىڭ تەھقىقلىشىدىن ئۆتكەن بولۇپ، بۇ خەۋەرنىڭ ئىشلىنىشىدە سۇدۇننىسا ھاجىم ئاساسلىق شاھىد قاتارىدا ئالاھىدە ئورنى بار. مەزكۇر زىيارەتنامە ئوقۇرمەنلەرنىڭ تېخىمۇ كەڭ تارقىتىشى ئۈچۈن جامائەتكە سۇنۇلدى.
30- سىنتەبىر، گوللاندىيە ھۆكۈمىتى خىتايغا قارشى ناھايىتى بىر نەچچە چوڭ قەدەم ئالدى.
29- سىنتەبىر، گوللاندىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكى ئابدۇرىھىم غېنى ئائىلىسى توغرۇلۇق بىر شۇم خەۋەرنى تاپشۇرۇۋالدى. بىر يىل ئاۋۋال، گوللاندىيەنىڭ خىتايدا تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىسى ئابدۇرىھىمنىڭ ھاۋالىسىگە بىنائەن، ئۇنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر توغرىسىدا ئۇچۇر تەلەپ قىلغان بولۇپ، تۈنۈگۈن ئۇلارغا بۇ ھەقتە جاۋاب خەت كەلگەن.
ئىلاۋە: ئىلھام مۇئەللىم ماڭا ئالىي مەكتەپتە ئوتتۇرا ئاسىيا ئىقتىسادىدىن ئىككى مەۋسۇم دەرس بەرگەن ئوقۇتقۇچۇم بولۇپ، مەن ئۇنىڭ جاسارىتى، پاراسىتى ۋە خەتەرگە تولغان ھايات سەمەرىسىگە شاھىت بولغان. ئىلھام توختى مۇئەللىم ئۆمۈرۋايەت ئەركىنلىكىدىن مەھرۇم قىلىنغانلىقىنىڭ ئالتە يىللىق خاتىرە كۈنى مۇناسىۋىتى بىلەن مۇئەللىمنىڭ بىر ماقالىسىنىڭ جەۋھەرلىرىنى ھوزۇرۇڭلارغا سۇنماقچىمەن. ماقالە خىتاينىڭ مىللەتلەر سىياسىتى توغرىسىدا بولۇپ، ئاتالمىش ئاز سانلىق مىللەتلەر سىياسىتى ماھىيىتىدىن ئىيىتقاندا مۇستەملىكە رايونلاردىكى يەرلىك مىللەتلەرگە قارىتىلغان بولغاچ، مەن مەزكۇر ماقالىدە توغرىسى بويىچە «يەرلىك مىل
ئىلاۋە: 17- سىنتەبىر، فىرانسىيە دۇنيا گىزىتى قەلبىنۇر مۇئەللىم ۋە زۇمرەت داۋۇت خانىمنى زىيارەت قىلىپ ئىشلىگەن خەۋەر ئىلان قىلىندى. مەزكۇر زىيارەت خاتىرىسىنى مەن گوللاندىيە ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق فوندىغا ۋاكالەتەن، فىرانسىيەدىكى ئەڭ چوڭ گىزىتلەردىن «دۇنيا گىزىتى» ھاۋالىسى بىلەن يازغان. خاتىرەنىڭ ئىنگىلىزچە، گوللاندچە نۇسخىسى تەييار، ئەرەبچىسىنى ئاگىنتلىقىمىز ئەرەبچە بۆلۈمى جىددىي تەييارلاۋاتىدۇ. خاتىرە بىرىنجى شەخىس تىلىدا يىزىلدى.
گوللاندىيە ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق فوندى ۋە ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمىيىتى بىرلىكتە گوللاندىيە سىياسىي پارتىيە ياشلار بۆلۈمى بىلەن باشلىغان بۇ مۇراجەتنامە نەچچە يىللاردىن بىرى ئۈزلۈكسىز تىرىشچانلىق نەتىجىسىدە بارلىققا كەلگەن بولۇپ، ۋەتەنداشلارنىڭ جىددىي ئىمزاسىغا مۇھتاج!
