بۇگۇن ئەتتىگەندىن بىرى، ماراكەشتە تۇتۇلغان ئىدرس ئىسىملىك قېرىندىشمىزنىڭ ئەھۋالىنى ئۇقۇپ، ئايالى ۋە باشقىلاردىن مۇناسۋەتلىك ئەھۋالنى سۈرۈشتۇرۇپ ئىگەللىگەندىن كىين،بۇ مەسلىنى جىددى ھالدا مەخسۇس ھۇججەتلەشتۇرۇپ، تەرجىمە قىلىپ، ئامېرىكا تاشقى ئشلار منستىرلىكىنىڭ ئالاقىدار بۆلۈمىگە يەتكۇزگەن ئىدۇق، بۇ ۋەقەگە جىددى قارايدىغان ۋە ياردەم قىلىدىغانلىقىنى بىلدۇردى.
2021- يىلى 5 – ئاينىڭ 31- كۈنى، ئىستانبۇلنىڭ ئۇيغۇرلار توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان زەيتۇن بۇرنۇ رايونىدا بىر ئۇيغۇر تىجارەتچى ئېغىر دەرىجىدە بۇلاڭچىلىققا ئۇچرىدى. ئىككى نەپەر بۇلاڭچى ئىشتىن چۈشۈپ ئۆيىگە قايتقان ئۇيغۇر تىجارەتچى ئابلاجاننى بىناسىنىڭ كىرىش قەۋىتىدە ئېغىر يارىلاندۇرۇپ يېنىدىكى سومكىنى بۇلاپ قاچقان، سومكا ئىچىدە 4 كىلوگرام كېسەك ئالتۇن، 33 گرام پارچە ئالتۇن ۋە ئالتە يۈز دوللارغا يېقىن نەق پۇل شۇنداقلا باشقا ئىككى دانە كىتاب بار ئىكەن. زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ دېلو مەلۇم قىلىشى، ساقچىلارنىڭ ئىز قوغلاپ تەكشۈرۈشى بىلەن بۇلاڭچىلار تۇتۇلغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ بىرى سۈرىيەلىك، بىرى ئۆزبېكىستا
فرانسىيەدە نەشردىن چىقىدىغان بالىلار گېزىتى » مېنىڭ كۈندىلىكىم» (Mon Quotidien) ژۇرنىلى 30-ئىيۇن ۋە 2-ئىيۇل كۈنلىرى ئايرىم- ئايرىم ھالدا خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق سىياسىتى تەسۋىرلەنگەن رەسىملىك ماقالىسىنى ئېلان قىلغان . ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىمىزمۇ بۇ ھەقتە 3-ئىيۇل خەۋەر بەرگەن ئىدۇق.
خىتاينىڭ فرانسىيەدە تۇرۇشلۇق كونسۇلىنىڭ توربېتىدە كۆرسىتىلىشىچە 9-ئىيۇل خىتاينىڭ فرانسىيەدە تۇرۇشلۇق باش كونسۇلى (فرانسىيەنىڭ مارسېل، ستراسبۇرگ، لېئون قاتارلىق شەھەرلىرىدىكى تارماق كونسۇللىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان) بىلەن «شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى» نىڭ بىرلىكتە ئۇيۇشتۇرۇشىدا «شىنجاڭ ياخشى جاي» نامىدىكى تور سۆھبەت يىغىنى ئۆتكۈزۈلگەن.
باش مىنىستىر ئانگېلا مېركېل شى جىنپىڭ بىلەن ئۆتكۈزگەن سىنلىق سۆھبەتتە ، خىتاينىڭ ئىقتىسادى جەھەتتىن دوستانىلىك دەرسىنى داۋاملاشتۇردى. بۇ ئامېرىكا پرېزىدېنتى بايدېننى بىئارام قىلىدۇ ئەلۋەتتە. چۈنكى ئۇ، بېيجىڭغا قارشى ياۋروپا بىلەن ئىتتىپاقداشلىقنى خالايدۇ.
يېتىلىۋاتقان ياش شائىر ئىمران سادائىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى ، تۈركىيە يازغۇچىلار بىرلەشمىسى ئىستانبۇل شۆبىسىنىڭ قوللىشى بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن « ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر ئىزلىرى» ناملىق سۆھبەت يىغىنى تۈركىيە يازغۇچىلار بىرلەشمىسى ئىستانبۇل شۆبىسىدە ئېلىپ بېرىلدى .
ئامېرىكىنىڭ نوپۇزلۇق سياسى ئىشلار ژۇرنىلى «دىپلومات» تەپسىلىي خەۋەر ئېلان قىلىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشى، تۇتۇشى، پاكىستاندا ئۇيغۇر مىللىي كىملىكىنى يوقىتىش ئۇرۇنۇشى ھەققىدىكى قىلمىشلىرىنى پاش قىلغان.
سىنگاپورلۇق خىتاي پۇشتىدىن بولغان كانادا پۇقراسى Yuen Pau Woo (胡元豹)، 58 ياش، ئاكادېمىك. كانادا ۋە شەرقىي ئاسىيا ئەللىرى مۇناسىۋىتىگە ئالاقىدار ئورگانلاردا 30 يىل ۋەزىپە ئۆتىگەن. 2016- يىلى كانادا سەناتورلۇقىغا سايلانغان ۋە مۇستەقىل سەناتۇرلار گۇرۇپپىسىنى قۇرۇپ، بۈگۈنگىچە رەئىسلىكىنى ئۆتىمەكتە.
دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ جىنايەتچىلەر شايكىسى – خىتاي كوممۇنىست پارتىيسىنىڭ قۇرۇلغانلىقىنىڭ 100 يىللىق خاتىرە كۈنىدە، مەزكۇر قارا جەمئىيەتنڭ نۆۋەتتىكى كاتتىۋىشى – جاللات شى جىنپىڭ كومپارتىيەنى مەدھىيلەپ، خىتايلارنىڭ مىللەتچىلىك روھىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش، دۇنياغا ھەيۋە كۆرستىش ئۈچۈن بىر مەيدان كۆرەك ئۆتكۈزدى. ئۇنىڭ نۇتقىدىكى بۇ بىر جۈملە سۆز ئۇنىڭ قارا نىيتىنى دۇنياغا يەنە بىر قېتىم ئاشكارىلىدى. ئۇ مۇنداق دېدى:
ياپونيە كيودو ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشچە، ياپونىيە مۇئاۋىن باش مىنىستىرى تارو ئاسو مۇنداق دېگەن: «ئەگەر تەيۋەندە چوڭ ئۆزگىرىش بولسا، ياپونىيەنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا بىۋاستە تەھدىت شەكىللەندۈرىدۇ.
(ۋەتەندە مىللىتىمىزنىڭ قارشىلىق ھەركەتلىرى ۋە بولۇپ ئۆتكەن ئىشلاردىن خاتىرە قالدۇرۇپ ئۇچۇر يىغىدىغان،ۋە رەھمەتلىك ئۇستازىمىز نىزامىدىن ھۈسەيىن ئەپەندىمنىڭ ئىزچىلىرىدىن بىرى بولغاچقا بۇ ۋەقەگە مۇناسىۋەتلىك گېزىت خەۋەرلىرى ،سان –سىفىرلار، تېلېۋېزوردىكى باياناتلار ھەققىدە يىغالىغان ئۇچۇرنىڭ ھەممىسىنى يىغدىم،رەتلىدىم. ۋە بۇ سەۋەپ بىلەن بۇ ۋەقەدىكى بەزەن شەخسلەر ھەققىدە بىلگىنىمنى ئېلان قىلدىم .بەزەن ئۇچۇرلارنى توپلاش جەريانىدا بىر ئۇتۇقلۇق كارخانىچى بولۇش سالاھىيىتىم بىلەن بارلىق ئىمكانلارنى ۋە مۇناسىۋەت دائىرەمنى قوللاندىم.)
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى (دۆلەت مەھكىمىسى دەپمۇ قوللىنىلغان) باش كاتىپى ئانتونى بېلىكىن 6-ئىيۇل كۈنى بىر قىسىم سابىق مەھبۇسلار ۋە پائالىيەتچىلەر بىلەن تور سۆھبەت يېغىنى ئاچقان.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى باياناتچىسى نەد پىرايىس (Ned Price) مۇنداق دېگەن: ئانتونى بېلىنكىن سابىق مەھبۇسلار ۋە ئۇلارنىڭ ئۇرۇق-تۇغقانلىرىدىن شىنجاڭدا (شەرقى تۈركىستان/ ئۇيغۇرىستان. ت) بولۇۋاتقان ئېچىنىشلىق ئىشلار ۋە بىر مىليون ئۇيغۇرلارنىڭ تۇتقۇن قىلىنىشى ھەققىدىكى بىرىنچى قول تەسىراتى، ھېكايىسىنى ئاڭلاش ئۈچۈن ئۇلار بىلەن كۆرۈشۈشنى مۇھىم دەپ قارىدى. بۇ ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ شىنجاڭدا (شەرقى تۈركىستان
خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇر ۋەتىنىنىڭ جەنۇبىدا، ئۇيغۇرلارنى گۆر كولاشقا مەجبۇرلىغان .
ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ ئېنىقلىشىچە، خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇرلارنى سىستېمىلىق ھالدا، كەڭ كۆلەمدە ئۇيغۇرلارنىڭ دىنى ۋە مىللىي ئەقىدىسىگە پۈتۈنلەي خىلاپ بولغان يېڭىچە قەبرە ۋە گۆر ياساشقا ئۇيۇشتۇرغان.
نامايىشقا شىۋىتسارىيەدىكى ئۇيغۇرلاردىن باشقا تۈرك ۋە يەرلىك مىللەتلەر قاتناشتى.نامايىش كۈنتەرتىپىدە دوكتۇر ئابدۇشۈكۈر ئابدۇرېشىت ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتىكى ئەھۋالىنى تونۇشتۇرۇپ ئۆتتى ،ۋە ئاخىرىدا شىۋىتسارىيە ھۈكۈمىتىنىڭ ياۋرۇپانىڭ قىممەت قارىشىغا ھۆرمەت قىلىپ ئۇيغۇر ئىرقى قىرغىنچىلىقىنى تونۇشىنى،خىتاي بىلەن بولغان سودا كېلىشىملىرىگە قايتا قاراپ چىقىشىنى تەلەپ قىلدى.
2009- يىلى 7-ئاينىڭ 5- كۈنى خىتاي ئىشغالىيىتىدىكى شەرقى تۈركىستاننىڭ ئۈرۈمچى شەھرىدە ئۇيغۇر تارىخىدىكى بىر قانلىق قىرغىنچىلىق يۈز بەردى.
فرانسىيە خەلقئارا رادىئوسىنىڭ 29-ئىيۇن خەۋەر قىلىشىچە شۇ كۈنى فرانسىيە دۆلەت مەجلىسىدىكى 50 كە يېقىن پارلامېنت ئەزاسى بىرلىكتە ئىمزالىق دوكلات تاپشۇرۇپ فرانسىيە دۆلەت مەجلىسىدىن خىتاينىڭ ئۇيغۇرلار ئۈستىدىن يۈرگۈزۈۋاتقان باستۇرۇش سىياسىتىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ بېكىتىشىنى تەلەپ قىلغان.
گېرمانىيەدە زىيارەتتە بولۇۋاتقان ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى ئانتونى بلىنكېن(Antony Blinken) شۇ جاي ۋاقتى 23-ئىيۇن چارشەنبە كۈنى بېرلىندا خەلقئارا جەمئىيەتنى خىتاينىڭ «شىنجاڭ» (شەرقى تۈركىستان\ ئۇيغۇرىستان. ت) رايونىدا مەجبۇرىي ئەمگەك كۈچى ئارقىلىق ئىشلەپ چىقارغان مەھسۇلاتلارنى ئالماسلىققا ۋە ئىشلەتمەسلىككە چاقىردى.
يېڭى سستىمىغا مەزمۇن يوللاش ئېىقتىدارى-كونا سستىمىغا قارىغاندا،ئاددى ۋە تېز،ئۆگىنىش قولاي.ئەمما تەپسلاتىغا چوقۇم دىققەت قىلىش ۋە رەسم ھەجىمىنى كونتىرۇل قىلىش تەلەپ قېلىنىدۇ.
مەرھۇم ئۇستاز شەمسىددىن قاراجىم تەخمىنەن 1928 ـ يىللىرى بۈگۈنكى ئۆزبېكىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئەندىجان ۋىلايىتىدە ئەھلى دىيانەت ئائىلىدە دۇنياغا كەلگەن.
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مۇپەتتىشى، «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» نىڭ قۇرغۇچىسى، «ئۇيغۇر تەتقىقات مەركىزى» نىڭ ئىجرائىيە دىرېكتورى ۋە قۇرغۇچىلىرىدىن بىرى بولغان ئابدۇلھەكىم ئىدرىس ئەپەندىم تەرىپىدىن يېزىلغان<< قىزىل قىيامەت >> تۈركچە ۋە ئىنگلىزچە ئىككى خىل تىلدا نەشردىن چىقتى
