ئۇشبۇ قۇرۇلتاي 25- 29 سېنتەبىرگىچە داۋام قىلىدىغان بولۇپ، بۇ قۇرۇلتايغا خەلقئارا قەلەمكەشلەر قۇرۇلتىيىنىڭ دۇنيانىڭ ھەرقايسى دۆلەت ۋە رايونلىرىدىن كەلگەن 60 تىن ئارتۇق ۋەكىللىرى، 300 دىن ئارتۇق يازغۇچىلار قاتناشقان. ئۇيغۇر قەلەمكەشلەر مەركىزى ۋە مۇستەقىل خىتاي قەلەمكەشلەر مەركىزى بۇ نۆۋەتلىك خەلقئارا قەلەمكەشلەر قۇرۇلتىيىنىڭ ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىغا تەييارلىغان قارارنامە قۇرۇلتاينىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا تەستىقتىن ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن بۇ يىل ئاۋغۇست ئېيىدا تاپشۇرۇلغان ئىدى.
ۋەتەنگە ئاتىدىم قىزىمنى ھەتتا، قىزىممۇ تۇمارىس،نۇزۇگۇم،رىزۋان
تېررورىزم: «شەرقىي تۈركىستانچىلار»نىڭ مىللەتچىلىكتىن پايدىلىنىپ كۈشكۈرتۈشى
بۇلتۇر، شياڭگاڭدا كۆرگەزمە قىلىنغان شياڭگاڭ ۋە جۇڭگو بايرىقى. بۇ شياڭگاڭنىڭ جۇڭگوغا قايتقانلىقىنىڭ 20 يىللىق پائالىيىتىنىڭ تەييارلىق خىزمىتىنىڭ بىر قىسمى.
(بۇ ماقالىنىڭ يازغۇچىسى يو خۈيجىن مۇستەقىللىقنى تەشەببۇس قىلىدىغان پائالىيەتچى ھەم سابىق شياڭگاڭ قانۇن كېڭىشىنىڭ ئەزاسى. )
ئاگېنتلىقىنىڭ مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ.] خىتاي ـ پاكستان ئىقتسادى كارىدورىنىڭ بىر قىسمى بولغان گىۋادار پورتىنىڭ قۇرلۇشى ئۈچۈن كۆپىيىپ كەتكەن خىتاي نۇپۇسى ۋە بۇ سەۋەپتىن ئېچىلغان خىتاي تىلى مەكتەپلىرى پاكستان خەلقىنىڭ نارازىلىقىنى قوزغىدى.
ئاگېنتلىقىنىڭ مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ.] ئامېرىكا يەرلىك سايلام سايلامغا (يەرلىك سايلام ياكى ئارا سايلام ــ 4 يىلدا بىر قېتىم ئۆتكۈزۈلىدىغان چوڭ سايلام ياكى پىرىزىدېنت سايلىمدىن باشقا ئۆتكۈزۈلىدىغان ئىككىنچى سايلام بولۇپ، ئادەتتە ۋىلايەت ۋە شىتات باشلىقلىرى سايلاپ چىقىلدۇ )
شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان)دىكى يەرلىك ئاھالىلەرنىڭ ئىستانسىمىزغا ئاشكارىلىشىچە، شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان) يەرلىك ھۆكۈمەت 9- ئاينىڭ 26- كۈنىدىن باشلاپ پويىز ئارقىلىق ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز قاتارلىق ئاز سانلىق مىللەت مۇسۇلمانلىرىنى توشۇيدىكەن.
مەن جەنۇبىي ئافرىقىنىڭ بىر گېزىتىدە خىتاينىڭ زۇلۇمى توغرۇلۇق بىر ماقالە يازغانىدىم
قىلىدۇ.] بەلكىم يەنە بەزى خىتايدىن ئۈمۈد كۈتكەنلەر«خىتاي ئەگەر دېموكراتىيە يولىغا ماڭسىچۇ؟ ئەگەر كوممۇنىستىك پارتىيە سىياسىي ئىسلاھات ئېلىپ بېرىپ توغرا يولغا ماڭسىچۇ؟ » دىيىشى مۈمكىن.
ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارسىنىڭ ئوپتىك ئىنژىنىرى دوكتۇر ئەركىن سېدىق ئەپەندى ئامېرىكا پايتەختى ۋاشنگىتون رايونىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ چوڭ ئىگىلىلك تىكلەش بازىسى بولغان «ئۇيغۇر ئىگىلىك تىكلىگۈچىلەر بىرلىكى«نىڭ تەكلىۋى بىلەن ۋىرگنىيە شتاتى فايىر فاكس شەھىرىگە جايلاشقان پائالىيەت مەركىزىدە بىر مەيدان ئامما بىلەن يۈز كۆرۈشۈش ۋە پىكىر ئالماشتۇرۇش ئىلىپ بارىدىكەن.
خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى خىتاينى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان «سېستىمىلىق باستۇرۇش» ھەرىكىتىنى ئاياقلاشتۇرۇشقا چاقىردى ھەمدە جازا لاگېرلىرىغا قامال قىلىنغان كىشىلەرنىڭ ئەھۋالى ھەققىدىكى ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلەشنى تەلەپ قىلدى.
خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭيى شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان- ت) مەسىلىسى توغرىسىدا سورالغاندا،
ئاۋال بۇ خىتايدىكى ئاپتونومىيەنى تەھلىل قىلىشتىن باشلىنىدۇ. ئاپتور لىنا كۇتكائۇسكايتى 2012 -يازغان «خىتاينىڭ تىبەت ۋە شەرقىي تۈركىستانغا (ماقالىدە شىنجاڭ دەپ يېزىلغان) بولغان دۆلەت سىياسىتى نىمىشقا خوڭكوڭ ئەندىزىسى ئەمەس؟» (Chinese State Policies Towards Tibet And Xinjiang Why not the
خىكۋىزىيون بولسا خىتايدىكى بىر دۆلەت ئېگىلىكىدىكى شىركەت بۇلۇپ دۇنيا بويىچى ئەڭ چوڭ نازارەت قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىلدىغان ۋىدىئو كامىرالىرىنى ئىشلەپ چىقىارغۇچى ھېسابلىنىدۇ.
ماقالىنىڭ ئاساسي مەزمۇنى : بۇرۇن تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى يوقىرى ئاۋاز بىلەن خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرىگە قاراتقان باستۇرۇش سىياسىتىگە قارشى چىقىپ كىلۋاتاتتى .لىكىن ھازىر تۈرك مىدىياسى ، خەلقى ۋە ھۆكىمىتى سۈكۈت ئىچىدە تۇرماقتا. نەچچە ھەپتىدىن بېرى خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرى ياشايدىغان شىنجاڭ رايۇنى ( شەرقىي تۇركستان ) دا بىر مىليۇن ئۇيغۇرغا يۈرگۈزۈۋاتقان سېستملىق باستۇرۇش ھەركىتنى تەنقىدلەيدىغان خەۋەرلەر ناھايتى كەڭ دائىردە ئىلان قىلندى ۋە كۈپىنچىسى
ق ۋە پارىژ زالىم خىتاينىڭ يىللاردىن بىرى ھەر خىل ئۇسۇللار بىلەن ئېلىپ بېرىۋاتقان قىرغىن ۋە ئاسمىلاتسىيە سىياسەتلىرى ئاخىرقى ھىساپتا بۇ مىللەتنى ئويغاتقان بولسا، رىئال مەۋجۇدلۇقلار بۇ ئويغۇنۇشقا سەلبى ياكى يۈزەكى تەسىر بىرىپ كەلمەكتە. دەۋا يولىدىكى قاتماللىق، 20- 30 يىل ئىلگىرىكى دەۋا ئۇسۇللىرى ۋە چېچىلاڭغۇلۇقلار ئويغانغان ۋە ئويغىنىۋاتقان خەلقنى ئىشنىڭ بېشىدىلا ئۈمىدسىزلىك پاتقىقىغا سۆرەپ كەلمەكتە
ئۆمەر قانات س ئەن ئەن تېلىۋزىيەسگە:ختتاي بىر خەلققە قارشى ئۇرۇش ئېچىۋاتىدۇ
مالايسىيە باش مىنستىرى ماخاتىر موھەممەت ئۆتكەن سەيشەنبە كۈنى بېيجىڭدا زىيارەتتە بولغاندا مالايسىيا ھۆكىمىتىنىڭ قىممىتى نەچچە مىليارد دوللار بولغان ئىككى خىتاي قۇرلۇشىنى توختاتقانلقىنى ۋە سەۋەبىنىڭ بولسا بۇنچىۋالا قەرزنى دۆلەتنىڭ تۆلەپ بولالمايدىغانلقىنى بايان قىلدى.
ئىدىئانا ئۇنېۋېرستىتىدا «ئۇيغۇر مەدەنىيەت-سەنئەت كۆرىكى «ئۆتكۇزۇلىدۇ! ئىندئانا ئۇنېۋرستىتى تىلشۇناسلىق كەسپى ئوقۇغۇچىسى مۇستاپا ئاقسۇنىڭ ئىجتىمائى تاراتقۇ فايس بۇك بېتىدە ئورتاقلىشچە،2018-يىلى 10-ئاينىڭ 20-كۈنى ئىندىئانا ئۇنېۋرستىتىدا <ئۇيغۇر مەدەنىيەت -سەنئەت كېچىلىكى>ئۆتكۇزۇلىدىكەن.ئۇيغۇرلار ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيتىگە قىزىزىقىدىغانلار ئۇچۇن ئۇيغۇر مەدەنىيتى بىلەن يېقىندىن تونۇشۇش پۇرستى بولۇپ،قاتناشقۇچىلارنى قارشى ئالىدىكەن.
18-يىلى 9-ئاينىڭ 25-كۈنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى 73-نۆۋەتلىك ئومۇمى چوڭ يېغىنى ب د ت نىڭ نيۇيورك شەھىرىدىكى باش شتابىدا ئىلىپ بىرىلماقتا بولۇپ،بۇ يېغىن ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئۆز دۆلىتى ئىچىدىكى ئەڭ مۇھىم مەسلە ۋە خەلقئارالىق مۇھىم مەسللەر مۇزاكىرە قىلىنىدىغان ئەڭ ياخشى پۇرسەت
