ب د ت كىشىلىك ھوقۇق ئەمەلدارى 13- سىنتەبىر شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان\ئۇيغۇرىستان، ت.) غا بېرىپ تەكشۈرۈش تىرىشچانلىقىنىڭ مەغلۇپ بولغانلىقىغا ئېچىنىدىغانلىقىنى بىلدۈردى، ھەمدە شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان\ئۇيغۇرىستان، ت.) ۋەزىيىتىگە ئائىت بىر پارچە دوكلات …
ئۇيغۇرغا قارشى
دوكتۇر ئادرىئان زېنزنىڭ «ئوتتۇرا ئاسىيا نەزەر» ژۇرنىلىغا «ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ھۆكۈمرانلىق ئورنىنى ئاخىرلاشتۇرۇش: بېيجىڭنىڭ جەنۇبىي شىنجاڭ نوپۇسىنى سەرخىللاشتۇرۇش ئىستراتېگىيىسىنى تەھلىل قىلىش» ناملىق ئىلمىي تەتقىقات نەتىجىسى بېسىلغان بولۇپ، «پەن-تېخنىكا گېزىتى» دىن تايلور فرانسىس گۇرۇپپىسى بۇ توغرىسىدا بىر پارچە ئوبزور ئېلان قىلدى…
«…تەتقىقاتلارغا قارىغاندا، ئۇيغۇر نوپۇس سىياسىتى سەۋەبىدىن 2040-يىلغا بارغاندا 4 مىليون 500 مىڭ كىشى ھاياتىدىن ئايرىلىشى مۇمكىن…»
تالىبان دائىرىلىرى ھەپتە ئاخىرىدا كابۇلدىكى ئۇيغۇرلار ئولتۇرۇشلۇق ئۆيلەرنى ئاختۇرۇشقا باشلىغان…
: 7-ئاينىڭ 14-كۈنى تۈركمەنىستان ۋەكىلى ب د ت ئىنسانىي ھوقۇق كېڭىشىنىڭ 47-قېتىملىق يىغىنىدا سۆز قىلىپ خوڭكوڭ، شەرقى-تۈركستان-ئۇيغۇرىيەگە ئالاقىدار مەسىلىلەرنىڭ ختتاينىڭ ئىچكى ئىشى ئىكەنلىكىنى. ختتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەيدانىنى قوللايدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.
ئامېرىكىنىڭ نوپۇزلۇق سياسى ئىشلار ژۇرنىلى «دىپلومات» تەپسىلىي خەۋەر ئېلان قىلىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشى، تۇتۇشى، پاكىستاندا ئۇيغۇر مىللىي كىملىكىنى يوقىتىش ئۇرۇنۇشى ھەققىدىكى قىلمىشلىرىنى پاش قىلغان.
يېقىندىن بۇيان ئامېركا باشچىلىغىدىكى دۆلەتلەرنىڭ<< ئۇيغۇر ئىرقى قىرغىنچىلىقىنى >>ئېتراپ قىلىشى ۋە ئەنگىليەدىكى مۇستەقىل سوت كوللېگىيىسىنىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇر سىياسىتىگە كۆرسىتىدىغان تەسىرىدىن ئەنسىرىگەن خىتاي يالغان مەيدان ۋە ساختا ھىساپلار بىلەن ئاممىۋى ئۇچۇر سۇپىلىرىدا ئۇيغۇر پائالىيەتچلەرنى ۋە مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنى پاراكەندە قىلىشقا باشلىدى.
ئامېرىكا بىرلەشمە ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشچە، دۇنيا مىقياسدا خىتاينىڭ ئۇيغۇر قىرغىنچلىقىنى ئەيىبلەيدىغان سادالار كۈچەيگەندىن كېين، خىتاي ھۆكۈمىتى دۆلەت تاراتقۇسى ۋە خەلقئارا ئىجتىمائىي سۇپىلاردىن پايدىلىنىپ، ئۇيغۇرلارنى مەجبۇرىي سۆزلىتىپ، ۋەزىيەتنى، ختاي سياسىتىنى ماختايدىغان كۆپلەپ ۋىدىئولارنى ئىشلەشكە مەجبۇرلاپ كەلمەكتە.
15- ماي «فرانسۇز كۆزەتكۈچى» ھەپتىلىك ژۇرنىلىنىڭ تور بېتىدە «خىتاي قانداق قىلىپ ئۇيغۇرلارنىڭ ئايفونىنى ئوغرىلىقچە كۆزىتىدۇ؟» سەرلەۋھەلىك ماقالە بېسىلغان بولۇپ، ماقالىدە مۇنداق دېيىلگەن:
بۇ ماقالىدە ۋىي جىڭشىڭ، ئۇنىڭ خىتاي دۇنياسدىكى ئورنى ۋە تەسرى، ئۇنىڭ ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى قاراشلىرى، بۇنىڭ مەنبەسى ۋە ئۇنى قوللاۋاتقانلار ھەققىدە توختىلىمىز.
9- ماي ئىجتىمائىي تور تاراتقۇلىرىدا خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ بىر ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىنىڭ يۈزىگە توختىماي ئۇرغان كۆرۈنۈشى كەڭ تارقالدى. بۇ قىسقا فىلىم بىر كۈن ئىچىدە فەيسبۇك، ئىنستاگرام، تۋىتتېر قاتارلىق ئىجتىمائىي تور سۇپىلىرىدا قىزىق نۇقتىغا ئايلاندى. بولۇپمۇ تۋىتتېر سۇپىسىدا ئىنگلىزچە، تۈركچە، فىرانسۇزچە، ئەرەبچە قاتارلىق تىللارغا تەرجىمە قىلىنىپ كەڭ تارقىتىلدى، كۆپلىگەن قېتىم ھەمبەھىرلەندى.
فەيسبۇك: خىتاي خاككېرلىرى ساختا ھېسابات ئارقىلىق ئۇيغۇرلارنى نىشانلىدى
(تولۇق ماۋزۇ) خىتاي ۋە ئەنگىلىيە تەرەپ ب ب س ئېلان قىلغان ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ جىنسىي خورلۇققا ئۇچراش توغرىسىدىكى خەۋىرىگە كۈچلۈك ئىنكاس قايتۇردى
تۈركىيەنىڭ ھۆكۈمەت تەرەپتارى بولغان ئەڭ چوڭ تاراتقۇلىرىدىن بىرى خابەر تۈرك 29- يانۋار ئېلىپ بارغان تېلېۋزىيە زىيارىتىدە، خىتايپەرەسلىكى بىلەن تونۇلغان ۋەتەن پارتىيسى لىدىرى دوغۇ پىرىنچەكنىڭ ئۇيغۇرلارغا قارشى سۆزلىرىگە ئالاھىدە، ھەتتا قايتا-قايتا ئورۇن بەرگەن. دوغۇ پىرىنچەك ئەڭ مۇھىم سۆزلىرىنى مۇنداق قايتا تەكىتلىگەن: «ئىي پارتىيەنىڭ كۇرسىغا چىقىپ سۆزلىگەن ئۇ خانىم -ئۇيغۇرلارغا ۋەكىللىك قىلالمايدۇ. ئۇ خانىم – ئامېرىكا خىتايغا قارشى قوللانغان، ب د ت ۋە تۈركىيە تېررورچى دەپ ئېتىراپ قىلغان شەرقىي تۈركىستان ئىسلام ھەرىكىتىنىڭ بىر ئەزاسى.، تېررورىستتۇر.» دېگەن.
نۇرسمانگۇل ئابدۇرشتنىڭ ئىيى پارتىيەدە سۆزلىگەن نۇتۇقى تۈركىيە دۆلەت تېلىۋېزيىسى تەرىپىدىن ئۈزۈۋىتىلدى، ئۇيغۇر مەسىلىسى تۈركىيە سىياسىي ساھەسىدە كۈچلۈك تەسر قوزغىدى.
خىتاينىڭ ئامېرىكىدىكى باش ئەلچىخانىسى تۋىتتېردا خىتاي كۈندىلىك گېزىتىنىڭ «رادىكاللىقنى يوقىتىش – شىنجاڭدىكى ئاياللارغا تېخىمۇ كۆپ ھوقۇق بەردى» سەرلەۋھىلىك ماقالىنى تارقاتقان بولۇپ، خىتاي ئەلچىخانىسى مەزكۇر ئۇلانما ئۈستىگە «تەتقىقات شۇنى كۆرسەتتىكى، شىنجاڭدىكى ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ كاللىسى ئازات قىلىندى
نيۇيورك تايمىز گېزىتىنىڭ 30- نويابىردىكى خەۋىرىدە يېزىلىشىچە، ئالما شىركىتىدىن كېيىن، نايىك ۋە كوكاكولا شىركەتلىرىمۇ «ئۇيغۇر مەجبۇرىي ئەمگەكنىڭ ئالدىنى ئېلىش قانۇنى» غا قارشى سىياسىيونلار بىلەن سۆزلەشمەكتە ئىكەن.
ۋاشنگىتون پوچتسىنىڭ خەۋەر قىلىشچە، دۇنيا بويىچە بازار قىممىتى ئەڭ يۇقىرى بولغان تېخىنىكا ماگىناتى شركىتى ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسنىڭ «ئۇيغۇر مەجبۇرىي ئەمگەكنى چەكلەش قانۇنى» نى ماقۇللىشىغا قارشى دەللاللىق قىلىش ھەرىكىتىنى باشلىغان.
خىتاي دائىرىلىرى تەرىپىدىن ئائىلىسى گۆرۈگە ئېلىنىپ، خىتايغا ئىشلەشكە مەجبۇرلانغاندىن كېيېن، تۈركىيەدە تۇرۇش مەزگىلىدە خاتالىقىنى تونۇپ، يۈرەكلىك بىلەن خىتايغا قارشى خەلقئارا ئاخبارات ۋاستىلىرىغا سۆزلىگەن يۈسۈپجان ئەمەت 2- نويابىر كەچتە ئىستانبۇلدا قەستكە ئۇچرىغان ئىدى. دوختۇرغا ئېلىپ بېرىلىپ داۋالىنۋاتقان يۈسۈپجان ھازىر جىددىي ھايات خەۋپىدىن قۇتۇلغان. ئۇنىڭ قەستكە ئۇچرىشى دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئۇيغۇر جامائىتىنى قايغۇغا سالدى ۋە ئۇيغۇر خەلقى ئۇنىڭغا دۇئا قىلدى، تۈركىيەدىكى ھەر قايسى تەشكىلات ۋە ئامما ئۇنى يوقلىدى. يۈسۈپجاننىڭ قەستكە ئۇچرىشى خەلقئارا ئاخبارات ۋاستلىرىنىڭ جىددىي دىققىتى
ب ب س نىڭ 12-نويابىر ئىلان قىلغان خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، گىرمانىيەنىڭ دۇنياغا داڭلىق ماشىنا شىركىتى ۋولكىسۋاگىننىڭ بىيجىڭدىكى باش مۇدىرى سىتىفىن ۋوللىنسىتەين Stephan Wollenstein ۋولكىسۋاگىن شىركىتىنىڭ ئۈرۈمچىدىكى زاۋۇتلىرىدا مەجبۇرىي ئىشچىلارنىڭ يوقلۇقىنى ئىيىتقان.
ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كومىتېتىنىڭ سابىق خىزمەتچىسى ئېما رايلىي يەكشەنبە كۈنى ئەنگىلىيە رادىئوسىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغاندا مۇنداق دېدى: ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشى خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى توغرىسىدا گۇۋاھلىق بېرىش ئۈچۈن كەلگەن ئۇيغۇر ئۆكتىچىلىرىنىڭ تىزىملىكى بىلەن خىتاي ھۆكۈمىتىنى تەمىنلىگەن، بۇ ئەھۋال ئۇزۇن يىل داۋام قىلغان.