خىتاينىڭ تيەنگوڭ ئالەم پنكىتىغا تەرىبىخانا مودىلى يەتكۈزۈش ئۈچۈن قويۇپ بېرىلگەن راكىاتىسى 30 ‏-ئىيۇل كۈنى يەر شارىغا موللاق ئاتقان. بۇ خىتاينىڭ يېقىنقى 3 يىل ئىچىدىكى 3 ‏-قېتىملىق ئالەم قاتناش راكىتا قازاسى بولۇپ، راكىتا پارچىلىرى بۇ قېتىم شەرقى جەۇبى ئاسىياغا، ئالدىنقىلىرىدا ئافرىقا ۋە ھىندى ئوكيانغا چۈشكەن.

خەلقئارا خەۋەرلەرنى يېقىندىن كۈزۈتۈپ تۇرغۇچىلار نۆۋەتتىكى پۇرسەتنىڭ تارىخىلىقىنى تولۇق ھىس قىلىدۇ.

نۆۋەتتە ئۇيغۇر مەسىلىسى بىر خەلقارا مەسىلە سۈپىتىدە دۇنيا جامائەتچىلىكىگە تونۇلدى. غەرىپ بىلەن خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى زىددىيەت بارغانسېرى كۈچىيىپ، كىلىشتۈرگىنى بولمايدىغان دەرىجىدە ئۆتكۈرلەشمەكتە. ھازىرقى ئەھۋال مۇشۇ پېتىلا داۋام قىلسا كەلگۈسى يىللاردا خەلقئارا سىياسىي سىستىمىدا زور ئۆزگۈرۈش يۈز بېرىشى مۇمكىن. لېكىن بۇ چوڭ ئۆزگۈرۈشتە، يىڭى كۈچ تەقسىماتى ۋە يىڭى ئورنىتىلىدىغان سىياسىي سىستىمىدا ئۇيغۇرلارنىڭ بىر ئورنى بولامدۇ؟ بۇنى مۆلچەرلەش بىر قەدەر قىيىن.

تارىخشۇناس دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن 30 نەچچە يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق يېزىپ چىققان «ئۇيغۇر ئۇمۇمى تارىخىي» دىگەن 13 توملۇق كىتاپنىڭ ئالدىن نەشىر قىلىنغان «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ئومۇمى تارىخىي «دەپ ناملانغان 6 تومنىڭ 5كىتابىنى ئوقۇپ چىقتىم.

ئىتتىپاقلىق ۋە ھەمكارلىق گولوبال دۇنيانىڭ سىياسىي ئاتمۇسفېراسىدا ئېنتايىن مۇھىم ئۇقۇم. ھىچقانداق دۆلەت ياكى ھىچقانداق مىللەت ھىچكىم بىلەن ئىتتىپاق تۈزمەي، ھېچكىم بىلەن ھەمكارلاشماي بۈگۈنكى دەۋردە تەرەققىياتىنى ۋە بىخەتەرلىكىنى كاپالەتكە ئىگە قىلالمايدۇ.

شۇڭا خەلىقلەر، مىللەتلەر ۋە گۇرىپىلار ئىتتىپاقلىشىدۇ. كۈچلىرىنى بىرلەشتۈرۈپ دۈشمەنگە قارشى بىرلىشىدۇ.

2022 . يىلى 21-ئىيۇن كۇنى ئامېرىكا دىنىي ئىشلار كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىنى ئۆتەپ كېلىۋاتقان نۇرى تۇركەل ئەفەندىم كومىتېتنىڭ 2022—2023 يىللىق رەئىسى بولۇپ سايلاندى.

نۇرى تۇركەلگە، ئۇيغۇرلارغا مۇبارەك بولسۇن.

يېڭىدىن ئاشكارىلانغان ساقچى ھۆججەتلىرىگە قارىغاندا مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارغا تۇتۇش بۇيۇرقى چىقىرىلغان. بۇ قاتتىق بىر سىلكىنىش پەيدا قىلىدۇ. مەن بۇ سىلكىنىشنىڭ بىر گۇۋاھلىق دولقۇنى، ئەمەلىي ھەرىكەت، داۋا قىزغىنلىقى قوزغىشىنى ئارمان قىلىمەن.

دوكتور نەبىجان تۇرسۇننىڭ «ئۇيغۇر ئومۇمىي تارىخى»نىڭ « شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى تارىخى» قىسىملىرى ئالمۇتادا سلاۋيان يېزىقىدا تارقىتىلىشقا باشلىدى

ئائىلە ۋە ئەرلىك مەسئۇلىيەت ھەققىدە سۆز قىلىشتىن بۇرۇن: مەن ئۆزۈمنى ھەر قانداق ئەخلاق-پەزىلەت ۋە ئىجتمائى ئۆلچەملەردە باشقىلارغا ئۈلگە ياكى نەمۇنىلىك بىرى دەپ قارىمايمەن، ئەمما توغرا بىلگەن قاراشلىرىمىزنى ئورتاقلىشش بۇرچىمىزدۇر دەپ ئويلايمەن،مەزكۇر ماقالە كۆپچىلىك ئۇيغۇر زىيالىيلارنىڭ ئۇيغۇر خانىم-قىزلار ھەققىدىكى قاراشلىرىدۇر.

نيا ئامېرىكا ۋە ختتايدىن ئىبارەت ئىككى چوڭ سياسى لاگىرغا ئايرىلغان بىر پۇرسەتتە، ئ‍سلام ئەللىرى (ئ‍اھالىسى كۆپچىلىكى مۇسۇلمان بولغان دۆلەتلەر) خەلقئارا قۇتۇپلىششتا ئاستا-ئاستا ختتايغا قاراپ ئېقىشتىن ئاشكارا ھالدا ختتاينى قوللاشقا قاراپ يۈزلەنمەكتە.

ئىزاھات: دۇنيا بىر تارىخى ئۆزگىرىش ئۈستىدە تۇرۇۋاتىدۇ، ئامېرىكا باشچىلىقىدىكى غەرب بىلەن رۇسىيە ۋە خىتاي باشچىلىقىدىكى دىكتاتور دۆلەتلەرنىڭ كۈچ سىنىشىشى بولغان ئۇكرائىنا ئۇرۇشى -21-ئەسىردىكى سىياسىي سەھنىنىڭ مۇھىم بۇرۇلۇشى ئىكەنلىكى ئوتتۇرىغا چىقماقتا. ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى ئۇكرائىنا ئۇرۇشنى تىز سۈرئەتتە خەۋەر قىلىش بىلەن بىرگە، ئۇكرائىنا خەلقىنىڭ ئەركىنلىك ئىرادىسى ھەققىدە بىۋاسىتە ۋە توغرا ئۇچۇر بېرىش ئۈچۈن مەزكۇر تارىخى نۇتۇقنى ئالاھىدە ۋاقىت چىقىرىپ، خەلقىمىز ۋە ئوقۇرمەنلىرىمىز ئۈچۈن ھەقسىز تەرجىمە قىلىپ سۇندۇق. ئىبرەت ۋە تەدبىر ئىلىش بىزدىن.