ئەۋلاد گۇرۇپپىسىنىڭ ئۇزۇن يىللىق تىرىشچانلىقى نەتىجىسىدە ئۇيغۇرچە كىتاب – ژۇرنال، ماقالە، قەدىمىي ئەسەر ۋە قوليازمىلار ئامبىرى رەسمىي پۈتۈپ، ئۇيغۇر كىتاب تورى ۋە ئۇيغۇرچە ماقالىلار ئامبىرى تورىدا ئېچىۋېتىلدى.
ئاي:: 2020-يىل 10-ئاي
بۈگۈن سۆزلىمەكچى بولغىنىمىز يەنە بىر «يۇقۇم». بۇ يۇقۇممۇ ئەجەللىك. ئالدىنقى جۈمەدىن بۇيانقى ئالتە كۈندە ، 51 ئادەم قازا قىلدى ، ئون نەچچە كىشى دوختۇرخانىدا داۋالىنىۋاتىدۇ ، ھازىرغىچە تۈركىيەنىڭ ئوندىن ئارتۇق شەھرىگە تارقالدى.
ۋەتىنىمىز شەرقىي تۈركىستاندا ئۇزۇن يىللاردىن بىرى ئېلىپ بېرىلىۋاتقان خىتاينىڭ باستۇرۇش سىياسەتلىرى ۋە يېقىنقى يىللاردىن بىرى بۇنىڭ ئەۋجىگە چىقىشى، خەلقىمىزنىڭ ئۆز ۋەتىنى، ئۆز يۇرتىدا خاتىرجەم ياشىيالماسلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى. نۇرغۇن ئۇيغۇرلار ئۆزلىرى ياشاۋاتقان يۇرتلىرىنى تاشلاپ ياقا يۇرتلاردىكى سەرگەردان ھاياتنى تاللاشقا مەجبۇر بولدى
گېرمانىيەدە خىتاي ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش سانى ئۇدا ئۈچ كۈن رېكورت يارىتىپ، ئۈچىنچى كۈنى 7830 ئادەم يۇقۇملىنىشتەك ئەڭ يۇقىرى چەككە يەتتى. باش مىنىستىر مېركېل شەنبە (17- ئۆكتەبىر) بۇنى «ئىنتايىن ئېغىر پەيت» دەپ ئاتىدى ۋە پۇقرالارغا جىددىي چاقىرىق ئېلان قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى: «بىز سىلەرنىڭ زۆرۈر بولمىغان ھەر قانداق ساياھەت ۋە يىغىلىشلارنى قىلماسلىقىڭلارنى ئۆتۈنىمىز. ئىمكان قەدەر ئۆيدە تۇرۇڭلار.»
ياپونىيە «يومىئورى شىنبۈن» گېزىتى 16- ئۆكتەبىر مۇنداق خەۋەر بەردى: ئامېرىكا بىلەن ھەمكارلىشىش بىلەن بىر ۋاقىتتا، بىخەتەرلىك مەسىلىلىرىدىكى تەشۋىشلەرگە نىسبەتەن ياپونىيە ئۆز ئۇسۇلى بويىچە تاقابىل تۇرىدۇ. ياپونىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ھازىرچە ۋاشنگتوننىڭ ئالاقە تورى قاتارلىق ساھەلەردىن خىتاي كارخانىلىرىنى چىقىرىۋىتىش پىلانىغا قاتنىشىش ئويى يوق.
ئۇيغۇر ئاگىېنىتلىقى-ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى دۇچ كىلىۋاتقان ئىرقى قىرغىنچىلىقنى دۇنياغا ئاڭلىتىش ئۈچۈن قۇرۇلغان تاراتقۇ ۋاستىسى بولۇپ،2018-يىلى قۇرۇلغاندىن ھازىرغىچە ئۇيغۇر تىلى،ئىنگىلىز تىلى،ئەرەب تىلى ،تۈرك تىلى،گىرمان تىلى،ختتاي تىلى،ياپون تىلى ،روس تىلى قاتارلىق سەككىز خىل تىلدا ئۇيغۇرلارنىڭ ئاۋازىنى يەتكۈزۈپ كەلدى.100گە يېقىن ئۇيغۇر پىدائى ژۇرنالستلىرى ۋە تېخنىكىلارنىڭ پىداكارلىقى بىلەن ئەسەر تەييارلىنىدۇ.
بۈگۈنكى دۇنيا بىزنىڭ ھېسسىياتىمىزغا ياكى تارىختا كىم بولۇپ ياشىغىنىمىزغا ئەمەس، ھازىر كىم بولۇپ ياشاۋاتقىنىمىزغا كۆپىرەك ئەھمىيەت بېرىدۇ. خىتاينىڭ چوڭ دۆلەتلىك ئورنىنىڭ كۈنسايىن ئېشىشى، خىتاي مىليۇنلىغان خەلقىمىزنى تۈرمىلەرگە سولاپ، ئىسلامىي رادىكاللىق ۋە ئاشقۇنلۇققا باغلاپ، غەرب ئەللىرىدە باش كۆتۈرۈۋاتقان «ئىسلام ئۆچمەنلىكى» (Islamophobia) ئېقىمىنى سۈيئىستىمال قىلىپ جازالىشى ۋە بۇنىڭ بىلەن تەڭ ئۇيغۇر مەسىلىسىنىڭ تىز سۈرئەتتە خەلقئارالىشىشى، تەبىئيكى غەرب ئەللىرىدىكى ھەر بىر ئۇيغۇرنىڭ ھاياتىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان، مىللىتىمىزنىڭ ھوقۇق، ئادالەت ۋە مۇستەقىللىق يولىدا باسىدىغان ئۇزاق سىياسىي مۇسا
رېيتېر ئاگېنتلىقى 15- ئۆكتەبىر 2 نەپەر ئەھۋالدىن خەۋەردار ئەربابنىڭ سۆزنى نەقىل ئېلىپ مۇنداق خەۋەر بەردى: ئامېرىكا دۆلەت كېڭىشى ترامپ ھۆكۈمىتىگە بىر تەكلىپ لايىھىسى تاپشۇرۇپ، خىتاينىڭ پۇل-مۇئامىلە تېخنىكا شىركىتى چۈمۈلە گۇرۇھىنى بازارغا كىرىشتىن بۇرۇنلا سودا قارا تىزىملىكىگە كىرگۈزۈشنى ئىلتىماس قىلغان.
ئەسكەرتىش: بۇ تېمىدا ئۆزۈمنى ھارغۇچە ماختايمەن، شۇڭا مېنى تازا ياقتۇرمايدىغانلار، ئوقۇماڭلار.
6-ئۆكتەبىر شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسى فەيىس بوك بېتىدە «خىتتاي ۋەتىنىم شەرقىي تۈركىستاندىن چىقىپ كەت!» ناملىق ھەشتەگ پائالىيىتى باشلاتقان. خىتاينىڭ ۋەتىنىمىزدە يۈرگۈزۋاتقان زۇلۇم سىياسىتىنىڭ كۈنسىرى غالجىرلىششى قارشىسىىغا، ئۇيغۇر مەسىلىسى خەلىقارادا كۈنسىرى چوڭىيپ، غەرىپ دۆلەتلىرى ۋە خەلىقنىڭ كۈنتەرتىپگە كەلدى
گولدمان ساكس گۇرۇھى (The Goldman Sachs Group) مۇنداق دېدى: ياۋروپا ئىتتىپاقى باشلىقلار يىغىنى برەكسىت (Brexit: ئەنگىلىيەنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن چېكىنىشى) مەسىلىسىدە دراماتىك كۆرۈنۈشلەر مەيدانغا كېلىشى مۇمكىن، ئەمما نويابىرنىڭ باشلىرىدا يەنىلا بىر پارچە برەكسىت سودا كېلىشىمى تۈزۈلۈش ئېھتىماللىقى بار.
كاۋكاز رايونى تىنچلىق ۋەزىيىتىنىڭ كونتروللۇقىنى يوقىتىش خەۋپى بار. ئەزەربەيجان ۋە ئەرمېنىيە 27- سىنتەبىردىن باشلاپ، ناگورنو-قاراباغ ماجىراسى سەۋەبىدىن كەسكىن ھەربىي توقۇنۇشنى كەلتۈرۈپ چىقاردى، ئىككىلا تەرەپ قارشى تەرەپنىڭ ئېغىر تىپتىكى قوراللارنى ئىشلەتكەنلىكىنى ۋە ئاھالىلەر رايونىغا ھۇجۇم قوزغىغانلىقىنى ئەيىبلىدى. بۇ بىر مەيدان ئىرقىي، تارىخىي ۋە گېئوپولىتىكىلىق كۆپ خىل ئامىللار كەلتۈرۈپ چىقارغان توقۇنۇشنىڭ ئارقىسىدا، رۇسىيە ۋە تۈركىيەنىڭ رايونلۇق مەنپەئەت ماجىراسى ئوتتۇرىغا چىقىۋاتىدۇ.
رېيتېر ئاگېنتلىقى خەۋەر قىلىشىچە، ئەھۋالدىن خەۋەردار ئەربابلار ئاقساراينىڭ سەيشەنبە كۈنى پارلامنېتقا MQ-9 تىپلىق ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ۋە بوئىن شىركىتى ئىشلەپچىقارغان «بېلىق ئوۋلاش ئارىسى» (خارپون) ناملىق پاراخوتقا قارشى باشقۇرۇلىدىغان بومبا سېتىشنى ئۇقتۇرغانلىقىنى ئاشكارىلىدى.
بىلمەسجان، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى، 2020- يىلى 13- ئۆكتەبىر رېيتىر ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، دۈشەنبە (12- ئۆكتەبىر) كۈنى ئەھۋالدىن خەۋەردار 3 ئەرباب ئاقساراينىڭ تەيۋەنگە ئىلغار قوراللارنى سېتىپ بېرىش لايىھەسىنى ئىلگىرى سۈرۈۋاتقانلىقىنى ئاشكارلىغان. بۈگۈن بۇنىڭ ئىچىدىكى 3 خىل قورال سىستېمىسى توغرىسىدا پارلامېنتقا قورال سېتىش ئۇقتۇرىشى تاپشۇرغان بولۇپ، ھازىر پارلامېنتنىڭ تەستىقىنى ساقلاۋېتىپتۇ.
ئامېرىكا ساقچى تەرەپ ۋە فېدېراتىپ تەكشۈرۈش ئىدارىسى (FBI) ۋېبستېر ئۇنىۋېرسىتېتى (Webster University) كۇڭزى ئىنىستىتۇتىنىڭ بىر نەپەر خىتاي تەرەپ ۋەكىلىنىڭ ئۆيىنى ئاختۇرغاندىن كېيىن ئۆلگەن بولۇپ، سەۋەبى ئېنىق ئەمەس.
2020-يىللىق «نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتى» دۇنيا ئاشلىق پروگراممىسىغا بېرىلدى. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا مەنسۇپ بۇ ئورگاننىڭ مۇكاپاتلىنىش سەۋەبى «توقۇنۇش ۋە ئۇرۇشتا قورالغا ئايلانغان قەھەتچىلىككە قارشى تۇرغانلىقى» غا باغلانغان. نورۋېگىيە نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتى كومىتىتىنىڭ باياناتىدا قەھەتچىلىكنىڭ ئۇرۇشلارغا ۋە تۈگىمەس توقۇنۇشلارغا سەۋەب بولۇۋاتقانلىقى چۈشەندۈرۈلگەن. باياناتتا ئاچارچىلىقنىڭ كېڭىيىشى بىلەن ئۇرۇشلارنىڭ كۆپىيىشى ئوتتۇرىسىدا سەۋەپ-نەتىجىلىك مۇناسىۋەتنىڭ بارلىقى، كورونا ۋىرۇسى سەۋەبلىك ئاچارچىلىقنىڭ تېخىمۇ تەخىرسىز مەسىلىگە ئايلانغانلىقى تەكىتلەنگەن.
ئامېرىكىنىڭ ھازىرقى سودا ۋەكىلى لايتھايزىر نەچچە ئون يىلدىن بېرى خىتاينى ئەڭ قاتتىق تەنقىد قىلىۋاتقان ۋاشىنگتون ئەربابلىرىنىڭ بىرسى بولۇشى سۈپىتى بىلەن مەشھۇر بولۇپ، خىتاينىڭ دۇنيا سودا تەشكىلاتىغا ئەزا بولۇشىغا قارشى تۇرۇش، خىتايغا قارىتا سودا دەۋاسى قىلىش قاتارلىق ئىشلىرى بىلەن ترامپنىڭمۇ ياخشى كۆرۈشىگە ئېرىشكەن بىر شەخىس ئىدى.
ھازىر ئامېرىكا دوللىرىنىڭ پېرېۋوت نىسبىتى ئۆستى ، بۇ لىرانىڭ كۇرسى چۈشكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ.
ئەنگىلىيە مۇستەقىللىق گېزىتىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئەنگىلىيە تاشقى ئىشلار جاۋابكارلىق كومىتېتىنىڭ يىغىنىدا، تاشقى ئىشلار ۋەزىرى رائاب مۇنداق دەپ ئىپادە بىلدۈردى: ئەگەر تېخىمۇ كۆپ دەلىللەر خىتاينىڭ ھەقىقەتەنمۇ ئۇيغۇرلارغا زىيانكەشلىك قىلىۋاتقانلىقىنى كۆرسەتسە، ئەنگىلىيە 2022- يىللىق بېيجىڭ قىشلىق ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى بايقۇت قىلىشى مۇمكىن.
ئۇيغۇر تور جەمئىيتى بىزنىڭ ئاساسلىق ئالاقە سەھنىمىز بولۇپ قالدى.ئەمما تورلاردىكى ئاپەت خاراكتىرلىك زىيانلىق ئىغۋا،تۆھمەت،جىدەل ،پاسسپ مەزمۇنلار سەۋەبلىك،مۇھاجىرەت ھاياتىمىز مەنىسز، تېخىمۇ ھەسرەتلىك بولماقتا،مىللى ھەرىكىتىمىزگە تېخىمۇ زىيانلىق بولماقتا.تورنى جەمئىيتنى ئسلاھ قىلساق ، ئىلغارلىق، مەدەنىيەت، ۋەتەنپەرۋەرلىك ،ئىجادىيلىق تارقاتساق،ئۆزىمىزنىڭ روھىىيتىگە،پەرزەنىتلىرىمىزگە،مىللى ھەرىكىتىمىز ۋە ۋەتەندىكى خەلقىمىزگە پايدىلىق بولىدۇ.
