«ۋال كوچىسى گېزىتى» خەۋىرى: ئەنگىلىيە باش ۋەزىرى بورس جونسون پەيشەنبە كۈنى توردا پارلامېنتقا، كېلەر يىلى «ئايال پادىشاھ ئېلىزابىت»ناملىق ئاۋىئاماتكىنىڭ ئەنگىلىيە ۋە ئۇنىڭ ئىتتىپاقداشلىرىغا يېتەكچىلىك قىلىپ، ئوتتۇرا دېڭىز، ھىندى ئوكيان ۋە شەرقىي ئاسىيادا قاتارلىق رايونلاردا 20 يىلدىن بۇيانقى ئەڭ يۈكسەك ئورۇنلاشتۇرۇشلارنى ئېلىپ بارىدىغانلىقىنى ئېيتتى. خەۋەردە دېيىلىشىچە ئەنگىلىيەنىڭ باشقا ئەمەلدارلىرىمۇ ئاسىيا – تىنچ ئوكيان رايونىغا ئاۋىئاماتكا ئەۋەتىش مۇمكىنچىلىكىنى ئوتتۇرىغا قويغان. ئەمما بۇ جونسوننىڭ تۇنجى قېتىم ئۆز پىكىرىنى ئېنىق ئىپادىلىشى ئىكەن. بۇ بەلكىم خىتايغا خىتاي – ئەنگىلىيە دېپلومات
ختتتايغا قارشى
10- نويابىر رېيتېر ئاگېنتلىقى بېيجىڭدىن مۇنداق خەۋەر بەردى: ئامېرىكىنىڭ يەنە 4 نەپەر خوڭكوڭ ئەمەلدارىنى جازالىغىنىغا قارىتا، خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكى ئاخبارات باياناتچىسى ۋاڭ ۋېنبىن سەيشەنبە كۈنى، ئامېرىكىنىڭ خوڭكوڭ ئىشلىرىغا ئاشكارا ئارىلىشىشقا ئالاقىدار ھەرىكەتلىرى خەلقئارا قانۇنلارغا ئېغىر دەرىجىدە خىلاپ، دەپ ئىپادە بىلدۈردى ۋە ئامېرىكىنى بۇ جازانى دەرھال ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا دەۋەت قىلدى.
گېرمانىيە ئالاھىدە ئاخبارات تەشكىلاتىنىڭ سابىق باشلىقى خىتاينىڭ دۇنياغا ھۆكۈم قىلىشقا بەك يېقىنلاشقانلىقىنى ۋە ياۋروپانىڭ بۇ تەھدىتىنى بايقىشىنىڭ زۆرۈرلۈكىنى تەكىتلىدى
ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى پومپىئو ئىتالىيەنى خىتاينىڭ ئىقتىسادىي تەسىرىگە دىققەت قىلىش، خىتاينىڭ ئىتالىيە كۆچمە تورىغا شەكىللەندۈرگەن دۆلەت بىخەتەرلىك تەھدىتى توغرىسىدا ئاگاھلاندۇردى.
ئامېرىكا سودا منستىرلىكى بۈگۈن بايانات بېرىپ، يەكشەنبە كۈنىدىن باشلاپ، خىتاينىڭ تىك توك ۋە ئۈندىدار ئەپلىرىنى ئامېرىكىدا چەكلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
15- سىنتەبىردىكى ئاخىرقى مۆھلەت يېتىپ كەلدى، ترامپ ھۆكۈمىتى خۇاۋېينىڭ سودا قاناللىرى ئارقىلىق توك ئۆزەككە ئېرىشىش ئىقتىدارىنى چەبدەسلىك بىلەن كېسىپ تاشلىدى.
ئىنسانلىق ھەقلىرىمىزنى قانۇن بىلەن قوغداش ئۈچۈن ئېلىنغان تۇنجى خەيرلىك قەدەم!
غولام ئوسمان ئەپەندى پىرىزدىنتلىكىدىكى شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى ۋە سالىھ خۇدايار باشچىلىقىدىكى شەرقىي تۈركىستان ئويغىنىش ھەرىكىتى گوللاندىيەد دەنھاخ شەھرىدىكى خەلقئارا جىنايى ئىشلار سوتىقا خىتاي ئۈستىدىن قىلىنغان ئەرزنامە سۇنۇلدى. مەزكۇر خەۋەر ۋال كوچىسى، نىيويورك ۋاقتى قاتارلىق داڭلىق گىزىتلەردە ئىلان قىلىندى!
6_18_كۈنى تۈركىيە ۋاقتى سائەت 11دە دېڭىزلى مۇخپىرلار جەمىيتىدە 50 كارخانىنىڭ خىتاي ماللىرىنى ئېمبارگو قىلغانلىقى ھەققىدىكى پائالىيەت ھەققىدە ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنى ئېچىلدى.
تېۋىتىر شركىتى ختتاي ھۆكۈمىتىگە ئالاقىدار ئىكەنلىكى جەزىملەشتۈرۈلگەن 170مىڭدىن ئارتۇق ساختا ھساباتنى تاقىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. ستانفورد تور نازارەت جەمئىيىتىنىڭ بىلدۈرىشىچە، بۇ ھسابلار خىتاينىڭ خوڭكوڭ، تەيۋەن ۋە كورونا ۋېرۇسىغا ئالاقىدار يالغان ئۇچۇرلىرىنى تارقىتىپ، خىتاي كوممۇنىست پارتىيىسگە پايدىلىق مەزمۇنلارنىلا تارقىتىدىكەن. بۇ ھسابلارنىڭ كۆپىنچىسى بىرىنچى ئايدا ئېچىلغان بولۇپ
نىيۇيورك ۋاقىت گېزىتىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، گەرچە ئامېرىكا ئۇنېۋېرسىتېتلىرى قارشى تۇرسمۇ ترامپ ھۆكۈمىتى خىتاينىڭ ھەربىي مەكتەپلىرى بىلەن ئالاقىدار بولغان خىتاي ئوقۇغۇچىلىرىغا ۋىزا بېرىشنى توختىتىشنى قارار قىلغان. فېدىراتسيە تەكشۈرۈش ئىدارىسى ئىلگىرى خىتاي ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوقۇغۇچى نامىدا ئامېرىكا ئاپپاراتلىرىنىڭ نۇرغۇن ئاخباراتلىرىنى ئوغۇرلىغانلىقىنى ئاشكارىلىغانىدى.
ئەنگىلىيە(Reuters)- ئەنگىلىيە MI6 چەتئەل ئاخبارات ئورگىنىنىڭ سابىق مەسئۇلى چارشەنبە كۈنى ، خىتاينىڭ يېڭى تىپلىق تاجىسىمان ۋىرۇسنىڭ تارقىلىشى ھەققىدىكى مۇھىم ئۇچۇرلارنى دۇنيانىڭ باشقا رايونلىرىدىن يوشۇرغانلىقىنى ، شۇڭا خىتاينىڭ ئۆز ئالدامچىلىقى ئۈچۈن جاۋاپ قايتۇرىشى كېرەكلىكىنى بىلدۈردى.
5- ئاپرىل، مىسىرنىڭ دۆلەت مەجلىسىدە ئىشلەيدىغان ئادۇۋكات مۇھەممەد تەلئەت ۋە خىزمەتدىشى ئەمرۇ بەييۇۋمى قاھىرەدىكى خىتاي كونسۇلخانىسىغا خىتاي ۋىرۇسى سەۋەبلىك مىسىردا كۆرۈلگەن زىيانلارنىڭ تۆلىمى ئۈچۈن 10 تىرىلىيون دوللار تۆلەم تۆلەشنى تەلەپ قىلىپ خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭغا تەلەپ سۇنغان
دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى خىتايغا سېتىلدى ، ئەمما بىزنىڭمۇ سېتىلىشىمىزنىڭ ھاجىتى يوق. نۆۋەتتىكى خەلقئارا جەمئىيەت يۈزلىنىۋاتقان ئاساسلىق مەسىلىنىڭ بىرى قانداق قىلىپ خىتاينى ئۆزىنىڭ بارلىق كۆز بويامچىلىق قىلمىشلىرى ۋە دۇنيا خەلقىگە كەلتۈرگەن زىيانلىرىنىڭ قانۇنىي ۋە سىياسىي مەسئۇلىيەتلىرى ئۈستىدىن جاۋاپكارلىققا تارتىش مەسىلىسىدۇر.
بېيجىڭ ئېلان قىلغان ۋىرۇس ئەھۋالى سىتاستىكىسىغا ئىشەنگىلى بولامدۇ؟ خىتاي ۋىرۇس كىرزىسىدىن پايدىلىنىپ ياۋوپانى پارچىلاۋاتامدۇ؟ «سودا گېزىتى» نىڭ قارىشىچە، خىتاينىڭ سىستېمىسىدىكى تەبىئىي ئاجىزلىقلار تۈپەيلى، بېيجىڭ دائىرلىرى ئۆزىمۇ ۋىرۇس ئەھۋالىغا ئائىت سان-سىپىرلارنى ئېنىق بىلمەسلىكى مۇمكىن ئىكەن. «يېڭى زۈرىخ گېزىتى» نىڭ كۆرسىتىشىچە، خىتاي «ماسكا دىپلوماتىيىسى» ئارقىلىق پەقەت ۋاقتىنچە ئەۋزەللىككە ئېرىشكەن بولسىمۇ، ھەقىقىي مەنىدىن خەلقئارا سىياسەتنى تەۋرىتىشى ئاساسەن مۇمكىن ئەمەس ئىكەن.
ئامېرىكا پرېزىدېنتى دونالد ترامپ سەيشەنبە كۈنى (17-مارت) «خىتاي ۋىروسى» دېگەن سۆزنى قوللانغانلىقىنى ئاقلىدى. ئۇنىڭ دېيىشىچە، بۇنى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ۋىروسنى ئامېرىكا ئارمىيىسى خىتايغا ئېلىپ كەلگەن دەپ يالغان ئۇچۇر تارقاتقانلىقى تۈپەيلىدىن قوللانغان. ئۇ بۇ سۆزنى قوللىنىشتا ۋىروسنىڭ كىلىش مەنبەسىنى كۆزدە تۇتقان بولۇپ، بۇ «ئىنتايىن ئىنىق» ئىكەن.
18-فېۋرال، ئامېرىكا خىتاي ھۆكۈمىتىگە قاراشلىق 5 چوڭ مېدىيا ئورگىنىنىڭ ئامېرىكىدىكى تارماقلىرىغا «چەتئەل ئەلچىلىكى» گە ئوخشاش مۇئامىلە قىلىشقا باشلايدىغانلىقىنى، ئۇلارنىڭ خىزمەتچىلىرى ۋە ئامىرىكىدىكى مۈلۈكلىرىنى ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىغا تىزىملىتىشى كېرەكلىكىنى ئېلان قىلدى.
12-ئاينىڭ 31-كۈنى خىتاينىڭ ۋۇخەن شەھەرلىك سەھىيە ئىدارىسى جىددى بىر ئۇقتۇرۇش تارقاتتى. ئۇقتۇرۇش «سەۋەبى ئېنىق بولمىغان ئۆپكە ياللۇغى»نىڭ ئالدىنى ئېلىشقا مۇناسىۋەتلىك بولۇپ،ئۇقتۇرۇشنىڭ 3-تارمىقى دىققەتنى تارتىپ غۇلغۇلا قوزغىدى
چېخ پايتەختى پراگانىڭ شەھەر باشلىقى Zdeněk Hřib ۋاشىڭتون پوچتا گېزىتىگە مۇنداق دىدى :»خىتاي بىلەن بولغان مۇئامىلىدىن ئىككى زور ساۋاققا ئېرىشتۇق: بىرى، خىتاي ئىشەنچسىز سودا شېرىكى ئىكەن؛ يەنە بىرى، خىتايدا ئۆچ ساقلاش پىسخىكىسى ئىنتايىن ئېغىر ئىكەن «.
چېخ بىلەن خىتاينىڭ مۇناسىۋىتى بۇلتۇردىن باشلاپ ناچارلىشىشقا باشلىغان بولۇپ، بۇ ھالەت تېخىمۇ ناچارلاشتى. خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋەت چېخ سىياسەت ساھەسىدە ئۆزلۈكسىز مۇنازىرە قىلىنىدىغان مۇھىم تېمىلاردىن بىرى بولۇپ كەلدى. بۇ تالاش تارتىشنىڭ ئەڭ يېڭى باش پېرسوناژى بولسا ئوتتورا ياۋروپادىكى ئەڭ قەدىمىي ئۇنۋېرسىتېت- چېخ چارلېس ئۇنىۋېرسىتى (Charles University).