سياسى نۇتۇقلىرى: ئۇيغۇر ئسلاھات ھەرىكىتى لېكسيەلىرى: ئۇيغۇر روھى پىروگىراممىسى لېكسيەلىرى: شەخسى تەرەققىيات ھەققىدىكى لېكسيەلىرى:
ئەسقەرباي، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 24-نويابىر ختاي تاشقى ئشلار منىستىرلىكى 24-نويابىر بايانات ئىلان قىلىپ، فىرانسيە، گىرمانىيە، ئتالىيە، گوللاندىيە، ئسپانىيە، مالايسيا قاتارلىق 6 دۆلەتلەردىن ۋېزا تەلەپ قىلمايدىغانلىقىنى جاكارلىدى. ختاي تاشقى ئشلار منسترلىكى باياناتىدا مۇنداق دىگەن: « ختاي ۋە چەتئەل پۇقرالىرىنىڭ بىرىپ-كىلىشنى قولايلاشتۇرۇش،چەتئەللەرگە يۇقىرى سۈپەتتە ئېچىۋىتىشنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈچۈن، ختاي تەرەپ فىرانسيە، گىرمانىيە، ئتالىيە،گوللاندىيە، […]
تۇرسۇنجان، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى، 22-نويابىر كىشلىك ھوقۇق كۆزىتىش تەشكىلاتى چارشەنبە كۈنى ئىلان قىلغان«ختاينىڭ مۇسۇلمان رايونلىرىدا مەسجىدلەر چېقىلغان، ئۆزگەرتىلگەن، تاقالغان»ناملىق دوكلاتتا، ختاي ھۆكۈمىتىنىڭ 2020-يىلدىن بىرى، نېڭشيا ۋە گەنسۇدىكى مەسجىدلەرنى «مەسجىدلەرنى مۇستەھكەملەش»نامىدىكى ھەرىكەت ئاستىدا چېقىپ تاشلىغانلىقى يورۇتۇپ بىرىلگەن.دوكلاتتا،چېقىلغان ياكى ئۆزگەرتىلگەن مەسجىدلەرنىڭ 3تىن بىر قىسمىدىن كۆپ ئىكەنلىكى تىلغا ئىلىنغان. مەزكۇر دوكلاتنىڭ ئاپتورى-كىشلىك ھوقۇق كۆزىتىش […]
ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى ئۇيغۇرچە بۆلۈم تەييارلىدى. خارۋارد، جورج ۋاشنگىتون، ختاي فۇدەن ۋە بېجىڭ ئۇنېۋىرستىتى قاتارلىق ئاكادىمىك ئورۇنلار بىرلىشپ ئورۇنلاشتۇرغان «ھەمكارلىق ۋە رىقابەت: ختاي ۋە ئامېرىكا » ناملىق چوڭ تېپتىكى مۇھاكىمە يېغىنىدا، بارلىق مۇتەخەسسلەر بىردەك ھالدا ختاينىڭ ئامېرىكىنىڭ دۇنيادىكى سياسى -دىپلوماتىك رەھبەرلىكى، تېخنىكا ئەۋەزللىكى ۋە تەرەققىياتى، ئېقتسادى دەرىجىدىن تاشقىرى كۈچ، ھەربى كۈچى […]
ئابدۇللاھ (2020-يىلى يېزىلغان) ئۈممەت دەردى مەسچىتتە ،مىللەت دەردى نامايىشتا ،كاناي دەردى ھاياتنىڭ ئەڭ ئالدى سەھنىلىرىدە رولىنى كۆرسىتىۋاتقان بۇ كۈنلەردە ئۇيغۇرنىڭ ھاياتى ھەققىدە ئويلىنىپ قالدىم. ئويلاپ قايسى كوچىغا كىرسەم بىر ئۇچى خىتاي بىلەن تۇتىشىپلا تۇرغىنى تۇرغان .مەن ئەقلىمگە كەلسەم ھاياتىمنىڭ ھۇزۇرلۇق ئەسلىمىلىرى مەكتەپتىن باشلانغان ئىدى .ھازىرمۇ ئاتا -ئانىسى لاگېرلاردا جان تالىشىۋاتقان […]
نەبىجان تۇرسۇن ئۆزىنى قەدىرلىمىگەن، ئۆزىنىڭ مەنىۋىيىتىنى قوغدىمىغان، ئۆزىنى ھۆرمەتلىمىگەن، ئۆزىنى سۆيمىگەن مىللەتنى باشقىلارنىڭ قەدىرلىشى، سۆيۈشى ۋە ئېتىراپ قىلىشى ناتايىن. بىز ئۆزىمىزنىڭ نەچچە مىڭ يىللىق شانلىق تارىخىمىزدىن، ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىگە قوشقان شانلىق مەدەنىيەت تۆھپىلىرىمىزدىن، تارىختا قۇرغان بۈيۈك دۆلەتلىرىمىزدىن، تارىخىمىزنى يارىتىشقا، تىكلەشكە ھەسسە قوشقان خاقان، پادىشاھ، ۋەزىر، گېنېراللىرىمىزدىن، ئالىملىرىمىز ھەم مىللەتپەرۋەر زاتلىرىمىزدىن، قەھرىمان […]
تۇرسۇنجان، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 18-نويابىر ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەردىن دولقۇن ئەيسا، نۇرى تۈركەل ۋە مەمەت توختى قاتارلىقلار كانادا ھۆكۈمىتى ۋە تەتقىقات مەركەزلىرى بىرلىكتە ساھىپخانلىق قىلىدىغان مۇھىم بېخەتەرلىك يېغىنى -خالىفاكستا جەم بولدى. بۇ يېغىن-دۇنيانىڭ بېخەتەرلىكى ھەققىدىكى ئاكادىمىك، تېخنىك ۋە دىپلوماتىك تېرشچانلىقلار ھەققىدىكى يېغىن بولۇپ، ئۇيغۇر ۋەكىللەر مۇھىم شەخس، ئورگان ۋە ھۆكۈمەت ۋەكىللىرى بىلەن كۆرۈشۈپ، […]
نەبىجان تۇرسۇن ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسى 12- نويابىر شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى كۈنى مۇناسىۋىتى بىلەن 11-نويابىر كۈنى ئاخشام فەيىرفاكىس شەھىرىدە ئۆتكۈزگەن خاتىرىلەش ۋە تەبرىكلەش مۇراسىمىدا ئۇيغۇر ئېلى ۋە ئۇيغۇرلار تارىخى بويىچە ئۇزۇن يىللاردىن بۇيان تەتقىقات قىلىپ ئامېرىكىدا «ياۋرو-ئاسىيا ئۆتۈشمە يولى: شىنجاڭ تارىخى» ۋە « قوۋۇقنىڭ سىرتىدا»ناملىق كىتابلىرىنى نەشر قىلدۇرغان ۋە كۆپلىگەن ماقالىلەرنى […]
ئەلفا تەرجىمىسى: ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 20-نويابىر دۇنيادىكى تەسر كۈچى ئەڭ مۇھىم بولغان «ئوچۇق سۈنئى ئەقىل» ( Open AI)شركىتىنىڭ مۇدىرىيەت ئەزالىرى 17-نويابىر كۈنى بۇ شركەتنىڭ ئىجرائىيە باش ئەمەلدارى سامۇئىل ئالىتماننى «ئالاقىدە سەمىمى بولمىغان»دىگەن ئەيىپلەش بىلەن ۋەزىپىسدىن قالدۇرغانلىقىنى ئىلان قىلغانىدى. مىكروسوفىت شركىتى مەزكۇر شركەتكە ئەڭ كۆپ مەبلەغ سالغۇچى بولۇپ، 13 مىليارد دوللار بىلەن […]
مەھمۇتجان، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى،20-نويابىر (ئەسكەرتىش: ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقىنىڭ بۇ ئەرەب -مۇسۇلمان دىپلوماتىيە منستىرلىرى ياكى بۇ خەۋەرنى ئىلان قىلغۇچى مېدىالار بىلەن ھىچقانداق ئالاقىسى يوق، ئۇلارنىڭ بېجىڭ زىيارىتىنى ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى ئەمەس، دۇنيا مېديالىرى ئاۋال خەۋەر قىلدى. نۇرغۇن خەۋەرلەردە ئشلىتىلگەن سۆز-جۈملىلەر ئەرەب ۋە مۇسۇلمان دۆلەتلىرىگە قارشى ناھايتى ئىغىر ۋە كەسكىن بولۇپ، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى تۆھمەت-ئۆسەك سۆزلەردىن […]
تۇرغۇنجان، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 21-نويابىر ياۋروپا ئۇيغۇر ئىنىستىتۇتىنىڭ 3-قېتىملىق خەلقئارالىق ئۇيغۇرشۇناسلىق يىغىنلىرى «خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتى مۇستەملىكىچىلىكى ۋە ئۇيغۇر رايونى» تېمىسىدا، بۇ ئاينىڭ 24 ۋە 25 -كۈنلىرى پىراگا شەھرىدە ئۆتكۈزۈلىدۇ. بۇ يېغىن-ياۋروپا ئۇيغۇر ئېنۇستىتۇتى، چېخ پەنلەر ئاكادېمىيەسى شەرقشۇناسلىق ئېنۇستىتۇتى،جەنۋە ئۇنېۋېرستىتى شەرقى ئاسيا بۆلۈمى قاتارلىق ئورۇنلار ھەمكارلىشپ ئورۇنلاشتۇرغان بولۇپ، بۇ« خەلقئارا ئۇيغۇرشۇناسلىق كونفىرانسى […]
ئۇيغۇرچە بۆلۈم: ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى تور بېكەتلىرى 17-نويابىردىن باشلاپ، ئارقا سۇپىدىن مەزمۇن يوللاش ئېىقتىدارىدىن قالدى. سەۋەبى، بېخەتەرلىككە مەسئۇل مۇتەخەسسلىرىمىزنىڭ مەلۇم قىلىشچە، بۇ- ختاي خاككىرلىرىنىڭ ئىزچىل داۋاملىشۋاتقان ئاپتوماتىك ھۇجۇملىرىنىڭ تور بېكەتلىرىمىزدىن بېخەتەرلىك يوچۇقى تاپقانلىقى ۋە نورمال مەشغۇلاتقا تەسر يەتكۈزگەنلىكىدۇر. ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى مەسلىنى ھەل قىلىش ئۈستىدە ئشلەۋاتىدۇ، مەزمۇنلار ۋاقتىنچە تور بېكەتكە يوللانماستىن،سوسيال مېدىياغا […]
ئەكرەم، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى، 21-نويابىر 1942-يىلى ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسى ماقۇللىغان قانۇن لايىھەسى بويىچە، ھەر يىلى نويابىرنىڭ 4-پەيشەنبە كۈنى ئامېرىكىلىقلار «مىننەتدارلىق بايرىمى»نى تەبرىكلەيدۇ. ھەر يىلى مىننەتدارلىق بايرىمىدا، ئامېرىكىلىقلار ئوتتۇرا ھساب بىلەن 46 مىلىيون توخۇ يەيدۇ. بۇ يىل «ئەركىنلىك» ۋە « قوڭغۇراق » ئسملىك ئىككى توخۇ ئامېرىكىلىقلارنىڭ ئاشقازىنىدىن ئامان قالىدۇ. ئامېرىكا پىرەزدىنتى جوۋ […]
مەرغۇبە، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 21-نويابىر ئۇيغۇر كىشلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشى (UHRP)تەتقىقاتچىسى پېتىر ئىرۋىن يتەكچىلىك قىلغان ئەڭ يېڭى تەتقىقات (دىئاسفورادىكى ئۇيغۇرلارنىڭ خەرىتىسى—Mapping the Uyghur Diaspora)ناملىق دوكلاتتا مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇسى ھەققىدە سانلىق مەلۇماتلار تەمىنلەنگەن. مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇسنى بىلىش-ئۇلارنىڭ ئانا تىلى ۋە مەدەنىيتنى ساقلاش تىرشچانلىقى ۋە ئۆز ۋەتىنى-خەلقى ئۈچۈن ئىلىپ بارغان ھەرىكەتلىرىنى چۈشنىش،ئىلگىرى سۈرۈشتە مۇھىم […]
ئەكرەمجان، ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 20-نويابىر ئارگىنتىنادا يېڭى پىرەزدىنتلىق سايلىمى ئاخىرلىشپ، ئوڭ قانات مىللەتچى خاۋىر مېلى ئۇتۇپ چىقتى. ئارگىنتىنا ئىغىر ئېقتسادى كىرىزس ئىچىدە بولۇپ، پۇل پاخاللىقى ۋە ئشسزلىق يۇقىرى، بۇ سولچىللارنىڭ قوللاشتىن ئايرىلىشنىڭ مۇھىم سەۋەبى دەپ قارالماقتا. سابىق ھۆكۈمەت ختاي بىلەن يېقىن بولۇپ، كۆپ تەنقىدگە ئۇچرىغان.ئەمما يېڭى پىرەزدىنت ئىلگىرى مۇنداق دىگەن: «ختايدا […]
ئەكرەم ئۇيغۇر ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 15-نويابىر 15-نويابىر كۈنى ئامېرىكا پىرەزدىنتى جوۋ بايدىن كالىفورنىيە سان فىرانسسكو شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلىدىغان «ئاسيا تىچ ئوكيان ئېقتسادى ھەمكارلىق يېغىنى»دا 21 دۆلەت باشلىقنى كۈتۈۋالىدۇ.بۇ يېغىنغا ختاي دۆلەت رەئىسى شى جىن پىڭمۇ قاتنىشدۇ. ئۈچ كۈنلۈك يېغىن جەريانىدا جوۋ بايدىن بىلەن شى جىن پىڭ بىر قېتىم رەسمى سۆھبەتلىشدۇ. بۇ -ختاي […]
ئارمان ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2023-يىلى 16-نويابىر 15-نويابىر ئامېرىكا پرېزىدېنتى جو بايدىن سان فرانسىسكودا خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭ بىلەن تۆت سائەتكە يېقىن يېپىق سۆھبەت ئېلىپ باردى. نۆۋەتتىكى ئامېرىكا-خىتاي مۇناسىۋەتلىرى يىرىكلەشكەن پەيتتە ئېلىپ بېرىلغان بۇ ئۇچرىشىش ۋەھالەنكى دۇنيا مېدىئالىرىنىڭ قىززىق نۇقتىسىدا ئايلاندى. ئىككى تەرەپ سۆھبىتىدە قانداق مەسىلىلەر مۇزاكىرە قىلىندى؟ نېمىلەر ھەل قىلىندى؟ بۇ […]
ختاي خەلق تورىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، يېقىندا ئاتالمىش «شىنجاڭ» ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى خوتەن ۋىلايىتى خوتەن ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورنىنى خوتەن شەھىرىدىن كۆچۈپ چىقىپ، خوتەن ناھىيە تەۋەلىكىدە ئورۇنلىشىشىنى تەستىقلىدى 1984-يىلى 6-ئايدا ختاي مەركىزى ھۆكۈمىتى «خوتەن شەھىرى»قۇرۇشنى تەستىقلاپ، خوتەن ۋىلايىتىگە قاراشلىق خوتەن ناھىيەسىنىڭ خوتەن بازىرى، شورباغ گۇڭشېسى، لاسكۇي گۇڭشېسى ۋە ئۇرۇقچىلىق مەيدانىنى […]
ئۆزبېكىستاندىكى ئۇيغۇرلار بۈگۈنكى مەركىزى ئاسىيا جۇمھۇرىيەتلىرىدە خېلى كۆپ ساندا ئۇيغۇرلار ياشايدۇ. مەركىزى ئاسىيا جۇمھۇرىيەتلىرى ئىچىدە ئەسلىدە ئۇيغۇرلار كۆپ ئولتۇراقلاشقان جاي پەرغانە ۋادىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئۆزبېكىستان بولۇپ، لېكىن 1937-1938-يىللاردا سوۋېت ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارنىڭ ئىجتىمائىي سىياسى ۋە مەدەنىي مەركىزىنى ئۆزبېكىستاندىن قازاقىستانغا يۆتكىگەندىن كېيىن، ئۇلارنىڭ ئۆزبېكلەر بىلەن بولغان زور ئوخشاشلىق ئالاھىدىلىكلىرى ۋە باشقا […]
خەۋەر تەييارلىغۇچى: ئىھسان خەۋەر مەنبەسى: مەزكۇرنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرى؛ ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 16-نويابىر تۈركىيە ئىستانبۇلدا قانۇنلۇق تىجارەت قىلىۋاتقان ئىلياس ئابلىكىم ،ئائىلىسى بىلەن بىرلىكتە ئالاھىدە ھەركەت ساقچىلىرىنىڭ ئۆيگە باستۇرۇپ كېرىشى بىلەن تۇتۇپ كېتىلگەن . بۇ كىشنىڭ ئۇرۇق-تۇققانلىرى «دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا ھەركەت قىلىۋاتقان تەشكىلات، ۋە پائالىيەتلەرنىڭ قۇلدىن كىلىدىغان ئىمكانىيەتلەر بىلەن بۇ ئۇيغۇرلارنىڭ قۇيۇپ بېرىلىشى ئۈچۈن […]
