ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى
تۇيغۇ
2020-10-02
تۈركىيەنىڭ يېقىنقى ئىككى كۈندىكى ئاساسلىق خەۋىرى ئۈچ: تۈركىيە ئەزەربەيجان-ئەرمېنىيە چېگرا ئۇرۇشىغا تېخىمۇ كۆپ قاتنىشىدىغانلىقىنى كۆرسەتتى ؛ مالىيە مىنىستىرى يېڭى ئىقتىسادىي پىلاننى يولغا قويدى ؛ سەھىيە مىنىستىرلىكىنىڭ يۇقۇم سانلىق مەلۇمات ئامبىرىنىڭ سانلىق مەلۇماتلىرى ئاشكارىلاندى ، بىر كۈندە يۇقۇملىنىش سانى ئېلان قىلىنغان ساننىڭ 20 ھەسسىسىگە تەڭ بولۇشى مۇمكىن. يەنى كۇنلۇك يوقوم سانى 30 مىڭغا يېتىدۇ. دىگەنلىك .
بۈگۈن (2-ئۆكتەبىر) ئەزەربەيجان بىلەن ئەرمېنىيە ئوتتۇرىسىدىكى چېگرا ئۇرۇشىنىڭ داۋاملىشىۋاتقىنىغا ئالتىنجى كۈنى ، قازا قىلغانلارنىڭ سانى 100 دىن ئېشىپ كەتتى.
ئەرمېنىيە ئىككى ئۇرۇش ئايروپىلانىنىڭ ( روسىيە تەرىپىدىن ياسالغان) ئېتىپ چۈشۈرۈلگەنلىكىنى ، ئۇلارنىڭ بىرىنىڭ (تۈركىيەنىڭ) F16 تىپلىق كۈرەشچى ئايروپىلانى تەرىپىدىن ئېتىپ چۈشۈرۈلگەنلىكىنى ، ئۇچقۇچىنىڭ قازا قىلغانلىقىنى ئېيتتى.
بۇ ۋەقەنى ئەزەربەيجان بىلەن تۈركىيە دەرھال رەت قىلغان . ئەزەربەيجان پرېزىدېنتى ئەلىيېف تۈركىيەنىڭ ئۇرۇشقا ئارىلاشمىغانلىقىنى ، پەقەت مەنىۋى ياردەم بىرۋاتقانلىقىنى ئېيتتى. بۇ بايانات تۈركىيەنىڭ باياناتىغا زىت ، چۈنكى تۈركىيەنىڭ رەسمىي باياناتىدا تۈركىيەنىڭ ئەزەربەيجاننى ھەم جەڭ مەيدانىدا ، ھەم سۆھبەت ئۈستىلىدە قەتئىي قوللايدىغانلىقىنى بىلدۇرگەن .
تۈركىيە دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىكى F16 كۈرەشچى ئايروپىلانى ياردەمگە ئەۋەتكەنلىكىنى رەت قىلدى ، ھەمدە ئەرمېنىيە كۈرەشچى ئايروپىلانىنىڭ ئەمەلىيەتتە تاغقا سوقۇلۇپ كەتكەنلىكىنى ، شۇنداقلا سىن ماتېرىيالى تارقىتىپ بۇ ھۆكۈمنى دەلىللىدى.
گېرمانىيە باش مىنىستىرى مېركېل ئىككى پارتىيەنىڭ رەھبەرلىرى بىلەن ئايرىم سۆھبەتلىشىپ ، توقۇنۇشنى تىنچ ھەل قىلىشقا چاقىردى.
روسىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئىككى پارتىيەنىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرلىرىنى موسكۋاغا سۆھبەتكە تەكلىپ قىلدى. ئەرمېنىيە روسىيەنىڭ قوغدىشى ئاستىدا ، روسىيەنىڭ باياناتىنى ئەرمىنىيەنىڭ پوزىتسىيىسى دېيىشكە بولىدۇ. ئەزەربەيجان جاۋاب بېرىپ مۇنداق دېدى: ئۇرۇش توختىتىشنىڭ بىردىنبىر مۇمكىنچىلىكى ئەرمېنىيە ئەسكەرلىرىنى چېكىندۈرۈش. بۇ جۈملە ئەمەلىيەتتە بۇ ئۇرۇشتىن پايدىلىنىپ مەسىلىنى ھەل قىلىشنى كۆرسىتىدۇ. بۇ بايانات تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرىنىڭ ئىنكاسىنى تاپشۇرۇۋالغان بولۇپ ، تۈركىيە ئەزەربەيجاننىڭ ئۇرۇش مەيدانىدىكى مەسىلىنى ھەل قىلىشىنى تولۇق قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.
ئەزەربەيجاننىڭ پوزىتسىيىسى ئاساسلىقى تۈركىيەنىڭ قارارىغا باغلىق.
ئەردوغان ئۇچۇق قىلىپ بۇ ھېسابنى بىر تەرەپ قىلىدىغان ۋاقىتنىڭ يېتىپ كەلگەنلىكىنى ، ناكا رايونىدىكى توقۇنۇشنى پۈتۈنلەي ھەل قىلىدىغان پەيت كەلگەنلىكىنى ئوچۇق بايان قىلغان.
روسىيە تەرەپ رۇسىيە بىلەن تۈركىيەنىڭ بۇجەرياندىكى ئالاقىنى ساقلاپ كەلگەنلىكىنى بايان قىلدى. سۈرىيە ۋە لىۋىيەگە قارشى تۇرىدىغان روسىيە ۋە تۈركىيە ئەمەلىيەتتە بۇ ئۇرۇشتا قارشى تەرەپتە.
گەرچە روسىيە بىلەن تۈركىيە ئوتتۇرىسىدىكى ئوچۇق تىركىشىش يەر يۈزىدە كۆرۈنمىسىمۇ ، ئەمما ئۇرۇشنىڭ كېڭىيىشى ۋە چوڭقۇرلىشىشىغا ئەگىشىپ ، ئىككى تەرەپنىڭ ئەسكەرلىرىنىڭ بىۋاسىتە جەڭ مەيدانىغا كىرىشى مۇمكىن بولمىسىمۇ ، ئۇرۇش مەيدانىدا ئىككى تەرەپنىڭ ئالدىدىكى توقۇنۇش ئېھتىماللىقىنى يوققا چىقارغىلى بولمايدۇ. قانداقلا بولمىسۇن ، ئەرمېنىيە تۈرك ئەمەلدارلىرىنى ئەزەربەيجان ئارمىيىسىدە قوماندانلىق قىلدى دەپ ئاشكارا ئەيىبلىدى. ئەزەربەيجان بىلەن تۈركىيە ئوتتۇرىسىدىكى يېقىنقى ئايلاردا ئېلىپ بېرىلغان ھەربىي مانېۋىر ئەمەلىيەتتە بۇ چېگرا ئۇرۇشىنى تەقلىد تەييارلىقى ئىدى .
تۈركىيە يەنە ئەرمىنىيەنى سۈرىيەنىڭ شىمالىدىن كەلگەن 300 كۇردىستان ئىشچىلار پارتىيىسى (PKK) ئەسكىرىنى ئۇرۇشقا قاتنىشىشقا تەشكىللىدى دەپ ئەيىبلىدى ، بۇ ئەرمېنىيەنىڭ تۈركىيەنىڭ ئاخىرقى سەۋىرىگە جەڭ ئېلان قىلغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ. كۇردىستان ئىشچىلار پارتىيىسى (PKK) بولسا تۈركىيە ئامېرىكا ۋە ياۋروپا ئىتتىپاقى ئېتىراپ قىلغان تېررورلۇق تەشكىلاتى بولۇپ ، بۇ تەشكىلاتنىڭ مەقسىتى تۈركىيەنىڭ شەرقىي جەنۇبىنى پارچىلاش ۋە سۈرىيە ۋە ئىراقتىكى قوشنا كۇرد زېمىنى بىلەن بىرلىشىپ مۇستەقىل كۇرد دۆلىتى قۇرۇش.
ئەزەربەيجان بىلەن تۈركىيەنىڭ پوزىتسىيىسى ناھايىتى ئېنىق بۇلۇپ . بۇ ئۇرۇشنى توختىتىشنىڭ بىردىنبىر مۇمكىنچىلىكى ئەرمېنىيەنى ناققادىن چېكىنىشىدۇر. ئوچۇق قىلىپ ئېيتقاندا ، ئۇ ئۇرۇشنى ئاخىرغىچە تاكى ئەرمېنىيە چېكىنغۇچە داۋاملاشتۇردۇ .
نېمىلا دېگەن بىلەن بۇ ئۇرۇش تۈركىيە بىلەن روسىيە ئوتتۇرىسىدىكى رىقابەت. روسىيەنىڭ ھازىرقى ئاشكارا باياناتى سۆھبەت ئارقىلىق ھەل قىلىش ئۈچۈن ، ئەمما بۇ پوزىتسىيە پەقەت ئۇنىڭ ئۇرۇشقا قاتنىشىشىنىڭ مۇقەددىمىسى بولۇشى مۇمكىن. ئەرمېنىيەدە تۇرۇشلۇق ئەسكەر بولغان روسىيە ئۇرۇشنىڭ ئەرمېنىيەگە پايدىسىز يۆنىلىشكە قاراپ مېڭىشىنى كۆرەلمەيدۇ.
ھازىر سىياسىي كۆزەتكۈچىلەر ئۇرۇشنىڭ ئۇزۇنغا سوزۇلۇش مۇمكىنچىلىقىنى بىلدۇرۋاتىدۇ .
