شەرقىي تۇركىستان سۇرگۇن ھوكۇمىتى پرەزىدنتى، ئۇيغۇر ئەدەبىيىتىغا ۋەكىللىك قىلىدىغان داڭلىق شا»ئىر ئۇيغۇرلارغا ۋەكىللىك قىلىدىغان دۇنياۋى ئەدىپ ئەخمەتجان ئوسمان ئەپەندىمنىڭ ياپونىيە»دۇنيا گەزىتى»گە بەسىلغان چوڭ ھەجىملىك زىيارەت ماقالىسى
«ي
سىياسەت
«بىز قەلبىدە ئېتىقاد ئوتى بار بولغان كشلەرنىڭ خۇدا بەرگەن ھوقۇقىنى ئىپادىلىشگە كاپالەت بىرىمىز!ئىراندىكى خىرىستئانلاردىن ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغىچە،شمالى كورىيە ۋە تۈركىيەدىكى قامالغۇچىلارغا قەدەر ،تاكى دىنغا ئېتىقاد قىلغۇچىلار ھىچقانداق جازالىنىشتىن قورقماستىن ئۆز ئىتىقادى بويىچە ئەركىن ياشالايدىغان بولغانغا قەدەر
ختتاي كومپارتىيسى باشقۇرۇشدىكى مەركىزى تېلۋىزىيە ئستانسى بېيجىڭ ۋاقتى 2018-يىلى 9-ئاينىڭ 21-كۈنى سائەت 8:00 دە دۆلەت بويىچە بىر تۇتاش خەۋەر تارقىتىپ ،دۆلەت تەرەققىيات ۋە ئسلاھات كومتىتى پارتيە گۇرۇپپىسى ئەزاسى،مۇئاۋىن مۇدىر،دۆلەت ئىنرگىيە ئىدارسى پارتكوم سىكىرتارى ،ئىدارە باشلىقى نۇر بەكرىنڭ ئىنتىزامغا ئىغىر خىلاپلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن پارتىيە مەركىزى كومېتىتى ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومېتىتى تەرىپىدىن تەكشۈرۈلۈۋاتقانلىقىنى ئىلان قىلدى.
دۇنيا پەلەستىن ۋە روھىنگىيا مۇسۇلمانلىرىغا قىلنغان زۇلۇملارنى ئەيپلەپ باياناتنامىلەر ئىلان قىلۋاتىدۇ . لىكىن خىتايدىكى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قىلنغان زۇلۇملارنى ئەيىپلەيدىغان باياناتنامىلەر قەيەردە؟
بىر مىللەتنى پۈتۈن ئۆلتۈرۋەتمەي تۇرۇپ ئاستا-ئاستا ۋەيران قىلىشنىڭ چىقىمى ناھايتى ئېغىرغا توختايدۇ، ئەمما ختتاي ھۆكۈمىتى شۇنداق قىلىشقا رازى!
2018-يىلى 9-ئاينىڭ 18-كۈنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ 73-نۆۋەتلىك ئومۇمى كېڭىىشى باشلىنىش يېغىنىغا ئۈلگۈرتۈپ ۋاشنگىتون ۋە نىيۇيورك ئەتراپىدا ياشايدىغان نۇرغۇن ختتايغا قارشى تەشكىلاتلار نامايىش ئىلىپ باردى.
ياۋروپا پارلامېنتى يېغىنىدا مۇتلەق كۆپ ساندىكىلەرنىڭ قوشۇلىشى بىلەن يېڭى « ياۋروپا – جۇڭگو مۇناسىۋىتىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى توغرىسىدا دوكلات » ماقۇللاپ چىقتى . 30 بەتلىك بۇ دوكلات ، ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنىڭ ھەر قايسى تەرەپلىرىگە چېتىلىدىغان بولۇپ ، ئىقتىساد – سودا مۇناسىۋىتى ، ئىنسانىي ھوقۇق ئەھۋالى، ئاز سانلىق مىللەتلەر ھەقلىرى، تەيۋەن مەسىلىسى ۋە جەنۇبىي دېڭىز ۋەزىيىتى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
شىنجاڭ (شەرقىي تۇركستان) دا بىر كىرىزىس بار. تەپسىلاتى تېخچە قاراڭغۇ . خىتاي كومنىست پارتىيسى شىنجاڭدىكى (شەرقىي تۇركستان) 12 مىليۇن ئۇيغۇر ۋە قازاقنى كونترول قىلش ۋە ئۈچۈن بەرپا قىلغان نازارەت ۋە تېرورلۇق سىستمسى ھەققىدە ھىچقانداق ئۇچۇر بەرگىلى ئۇنمايۋاتىدۇ.
ھىندىستان، مومباي: 14- سېنتەبىر جۈمە كۈنى 150 نەپەر ئەتىراپىدىكى مۇسۇلمانلار ھىندىستاننىڭ مالىيە مەركىزى مومباي شەھىرىدە نارازلىق نامايىش ئۆتكۈزۈپ خىتاينىڭ شىنجاڭ رايۇنى(شەرقى تۈركىستان)دا مىليۇنلىغان ئۇيغۇرلارنى جازا لاگېرى ۋە سىياسى ئۆزگەرتىش مەركەزلىرىدە تۇتۇپ تۇرۇش قىلمىشىنى توختۇتۇشىنى تەلەپ قىلدى.
ئادالەت ۋە تەرەققىيات پارتىيىسى ئىستانبۇل مىللەت ۋەكىلى يەنەرئوغلۇ: «بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى قارمىقىدىكى كىشلىك ھوقۇق مىخانىزمالىرىنى شىنجاڭدىكى (ش ت) مۇسۇلمانلارغا قارىتىلغان باستۇرۇشنىڭ ئاخىرلىشىشى ئۈچۈن ھەركەتكە ئۆتۈشكە چاقىرىمەن .»،دىدى.
ئامېرىكا The Atlantieژورنىلنىڭ سالاھىيتىنى ئاشكارلاشنى خالىمايدىغان خەۋەر مەنبەلىرىدىن خەۋەر قىلىشچە : خىتاي ھۆكۈمىتى قۇشقا ئوخشايدىغان ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان بىلەن ئۆزىنىڭ خەلقىنىڭ ئىش ھەركەتلىرىنى كۆزىتىۋاتقان.
يېقىندا ۋاتس ئاپتا تارقالغان ،ئۈرۈمچى شەھىرى ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن بىر ۋىدىئودا ئۈرۈمچى كوچىلىرىدا ئۇيغۇرلارنىڭ كۆرۈنمىگەنلىكى كىشلەرنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرماقتا.
سۇئال: خەۋەرلەرگە قارىغاندا، ئامېرىكا ھۆكىمىتى شىنجاڭ (شەرقى تۈركىستان)دىكى «كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى» بىلەن مۇناسىۋەتلىك خىتاي ئەمەلدارلىرىنى جازالاشنى ئويلۇشىۋېتىپتۇ، بۇنىڭغا خىتاينىڭ ئىنكاسى قانداق؟ جاۋاپ: خىتاي تەرەپ ئامېرىكىنىڭ شىنجاڭ (شەرقى تۈركىستان) ۋە دىنغا ئالاقىدار مەسىلىلەر ئارقىلىق خىتاينىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئارلىشىشىغا ئىزچىل قەتئىي قارشى.
خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق بۇزغۇنچىلىقلىرىنى يوشۇرۇش ئۇسۇللىرى- جاسۇسلارنى يېتىشتۈرۈش، ئىجتىمائىي ئالاقە ۋاستىلىرىدا ھەقلىق تېما يازغۇزۇش، خەۋەرلەرگە ئېتىبارسىز قاراپ، گويا بۇنداق ئىشلار يوق قىياپەتتە تۇرىۋېلىش
2018- يىل 17- ئاۋغۇست، «دىپلومات» ماقالىسى
ئاپتور: خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى شەرقىي ئاسىيا بۆلۈمى دېرىكتورى- نىكولاس بېكۇلىن
مەنبە: خىرىستىئان ئىلىم- پەن كۆزىتىش گېزىتى
2018- يىلى 8- ئاينىڭ 24- كۈنى
تەرجىمە قىلغۇچى: ئەردەم
تەھرىر: تارىم ئۆتۈكەن
ئۇيۇشتۇرغۇچى: ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى
ئەسلى مەنبەسى:نيۇريوك ۋاقىت گېزىتى تۈركچە مەنبە: http://www.hurriyet.com.tr/dunya/abd-uygur-turkleri-icin-cine-yaptirim-hazirliginda-40952432 ئىلان قىلنغان ۋاقتى : 2018ـ يىلى 11-سىنتەبىر تۈركچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى : كۆلتېگىن ئامېرىكا ھۆكىمىتىنىڭ ،خىتاينىڭ مۇسۇلمان
مۇھىم مەزمۇنلار
خىتتاي شەرقىي تۈركىستاندا بىر مىليۇندەك ئۇيغۇر مۇسۇلمانلارنى جازا لاگىرلىرىغا سولىغانلىقىدىن ئەيىپلەندى.
جازا لاگىرلىرىدا شاھىد بولغان ئىككى ئۇيغۇر ب ب س ( BBC ) كەچلىك خەۋەرلىرىدە لاگىرلاردا يۈرگۈزۈلىۋاتقان جىسمانىي ۋە روھىي قىيناشلارنى ئېيتتى.
بىرەيلەن يولۋاس ئورۇندۇققا كېشەنلىگەنلىكى، ئۇخلاتمىغانلىقى ھەم ساقچىلارنىڭ ئۇرۇپ قىينىغانلىقىنى بايان قىلدى.
يەنە بىرەيلەن ئۇ تۇنىيدىغان كىشلەرنىڭ لاگىردا « نېرۋىسىدىن كەتكەن » دەك بولۇپ قالغانلىقىنى كۆرگەنلىكىنى دېدى.
(ئىزاھات :تۈركىيە جۇمھۇرىيتى مۇساپىر ئۇيغۇرلار كۆپ ئولتۇراقلاشقان دۆلەتلەرنىڭ بىرى،ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخى،مىللى،دىنى قىرىنداشلىرىنىڭ يۇرتى،ئەمما ئۇيغۇر خەلقى تارىخى قىرغىنچىلىققا دۇچ كەلگەن،دۇنيا جامائەتچىلىكى ،جۈملىدىن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ،غەرپ سياسەتچىلىرى،تاراتقۇلار،ئالىملار ھەتتا خىرىستىئانلار ۋە ختتاي قاتارلىق مىللەتلەرگىچە تەشكىلاتلار ئۇيغۇرلار ئۇچۇن ھەرىكەتكە كەلگەن بۇگۇنكىدەك پەيتتە ئادالەت ۋە تەرەققىيات پارتىيسى ھاكىمىيتى ئۇيغۇرلار ئۈچۈن ھەق تەرەپتە تۇرماقتا يوق،ختتاي بىلەن خەلقئارا بىرلىكسەپ ياساپ،ئۇيغۇر مىللىتى تەلتۆكۈس يوقىلىشقا دۇچ كىلىۋاتقان پەيتتە ،بىلىپ تۇرۇپ ختتايغ
قىزغىزىستاننىڭ چولپان ئاتا شەھەرىدە چاقىرىلغان تۈرك كەڭەشىدە «پەلەستىن تۈرك دۇنياسىنىڭ سىرتىدا ئەمەستۇر» دەيىش ئارقالىق ئىزچىل تەقىپچىلىكىنى ئۈستىڭىزگە ئالغان پەلەستىن داۋاسىنى تۈرك كەڭەشىگە سۆرەپ ئەكىردىڭىز…
