ئۇيغۇر ئانا زىننەتگۈل تۇرسۇن ئىككى نارسىدە پەرزەنتى بىلەن قوشۇلۇپ بۇ يىل ئالتىنجى ئاينىڭ 27 – كۈنى تۈركىيىدىن تاجىكىستان ئارقىلىق خىتتايغا قايتۇرۇلغان[i]. ئۇنىڭ سەئۇدى ئەرەبىستاندا تۇرىۋاتقان ھەدىسى غۇلجىدا تۇرۇشلۇق ئانىسى بىلەن مىڭ تەستە ئالاقىلىشىپ، زىننەتگۈلنىڭ خىتتايغا قايتۇرۇلۇپ كېلىنگەندىن كېيىنلا يەرلىك خىتتاي دائىرلىرى تەرىپىدىن ئېلىپ كېتىلگەنلىكى، ئىككى پەرزەنتىنىڭ كېسەل بولۇپ دوختۇرخانىدا ئىكەنلىكىدىن خەۋەر تاپقان. زىننەتگۈلنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى نامەلۇم.
مۇھاجرەت
تۈركىيەدە ئىقامەت قىلىۋاتقان زىننەتگۈل تۇرۇسۇن ۋە ئىككى قىزى 6- ئاينىڭ 27- كۈنى تۈركىيەنىڭ ئىزمىر شەھىرىدىكى چەتئەللىكلەرنى ئۆز دۆلىتىگە قايتۇرۇش مەركىزىدىن ئىستانبولغا، ئىستانبولدىن تاجىكىستانغا قايتۇرۇلغانلىقى ۋە تاجىكىستاندىن خىتايغا قايتۇرۇلغانلىقى مەلۇم بولدى.
ئامېرىكادا ياشاۋاتقان يۈز كەرە يۈز پىروگىراممىسىنىڭ مەسئۇلى قۇززات ئالتاي ئەپەندىم ئىككى ھەپتىلىك ياۋرۇپا زىيارىتىدە بولىدۇ. ياۋرۇپانىڭ لوندۇن، مېيىنخۈن ، فىرانكىپورت، كۆلۈن، ئۈدرك قاتارلىق بىر قانچە شەھىردە ئايرىم -ئايرىم لېكسيە سۆزلەيدۇ
ئاۋىستىرالىيەنىڭ ئادېلەيد شەھىرىدىكى (Eid) ھىيىت فېستىۋالىدا ئۇيغۇر خانىم قىزلىرى ئۇيغۇر مەدەنىيتىنى تۇنۇشتۇردى.
خانىم- قىزلار فەستىۋالغا قاتناشقان بارلىق مۇسۇلمان مىللەتلەر ۋە يەرلىك خەلقلەر ئۇيغۇرلارنىڭ رەڭگارەڭ مىللىي كىيىم- كىچەكلىرى، ھەر خىل گۈللۈك دوپپىلىر ئالاھىدە
6-ئاينىڭ 15ـ كۈنى گېرمانىيەنىڭ مېيۇنخىن شەھىرىدە ياۋرۇپا شەرقى تۈركىستان بىرلىكىنىڭ ساھىپخانىلىق قىلىشى بىلەن «ئۇيغۇر ئەركىنلىك لوڭقىسى»تالىشىش پۇتبول مۇسابىقىسى باشلاندى.
بىر يىرىم مىلىيون ئۇيغۇر مۇسۇلمانلار2017- يىلىدىن باشلاپ خىتاينىڭ غەربىدە لاگىرلاردا تۇتۇپ تۇرۇلماقتا. ئۇيغۇر مەدەنىيىتى، دىنى ۋە سىياسىي خاھىشىغا پىلانلىق بۇزغۇنچىلىق قىلىنىپ، بۇ رايوندىكى ئائىلىلەر ۋەيران بولۇپ، ئۇرۇق- تۇغقانلار ھىجران ئازابىغا چۆكمەكتە.
كانادادىن ئۇيغۇرلار ئۈچۈن بىر خۇشاللىنارلىق خەۋەر كەلدى. كانادادا ياشاۋاتقان پەرھات قاسىم ئاكىمىزنىڭ ئوغلى مۇستافا قۇرئان تۇتۇپ قەسەم بېرىپ فېدرال ساقچى بولدى. بۇ مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلار ئۈچۈن خوشاللىق، ياشلىرىمىز ئۈچۈن ئىلھام بىغىشلايدىغان بىر خۇش خەۋەردۇر.
9-ئىيۇن يەكشەنبە، گوللاندىيەدىكى ئۇيغۇر ياشلار ئۇزاقتىن بۇيان تەييارلىق كۆرۈلگەن «ئەھمىيەتلىك بىر كۈن» پائالىيىتىنى تولىمۇ كۆڭۈللۈك ھالدا تاماملىدى.
سۈرىيەنىڭ خاسەكە شەھىرىدىكى يپگ/پكك تېرورلوق تەشكىلاتىنىڭ كونتروللۇقى ئاستىدىكى ھول لاگېرىدا 2000 ئەتىراپىدا ئۇيغۇر ئاياللارنىڭ تۇتۇپ تۇرۇلىۋاتقانلىقى ۋە بۇ ئاياللارنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلىشى ئۈچۈن تەييارلىق خىزمەتلىرىنىڭ قىلىنىۋاتقانلىقى مەلۇم بولماقتا
بۇ جەمىئەتنى ئەنگلىيەدە ياشاۋاتقان مۇنەۋەر ياشلىرىمىزدىن مۇنەۋەر ئابدۇللا، زۇلپىقار ئابلىكىم ۋە نۇرئايدىن قاتارلىقلار قۇرغان بولۇپ، ياشلىرىمىزغا ئۇيغۇر مەدىنىيتىنى ئۆگىتىش ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيتىگە قىزىققان چەتئەللىكلەرگە ئۇيغۇر مەدەنىيتىنى تۇنۇشتۇرۇش مەقسەت قىلىنغان ئىكەن
ئىلاۋە: بۇ پىلانغا ئەسلىدە باشقا مەنبەلەردىن ياردەم سوراشنى ئويلاشقان بولساقمۇ، ھازىرقىدەك بىر ياقىدىن باش چىقىرىشىمىز لازىم بولغان ئەھۋالدا پۇلى بارلار پۇلىنى،
18- ماي، سائەت ئۈچ يېرىمدا سۇتۇق بۇغراخان ۋەقىپىنىڭ سافاكۆي شۆبىسىدىكى قىزلار قۇرئان كۇرسىنىڭ ئۇقۇش پۈتتۈرۈش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلدى.
2019-يىلى 9-ئاينىڭ 7- ۋە 8-كۈنلىرى ئىستانبۇلدا «ئۇيغۇر مىللىي مەۋجۇتلۇقى ۋە شەرقىي تۈركىستاننىڭ كېلەچىكى مۇھاكىمە يىغىنى» ئۆتكۈزۈلمەكچى ئىكەن.
2019- يىلى 5- ئاينىڭ 10 –كۈنى ئۇلۇغ جۈمە كۈنى شەرقىي تۈركىستانلىقلار ئۈچۈن مۇبارەك بىر كۈن بولدى. گوللاندىيەگە جايلاشقان ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمىيىتى 6 يىلدىن بىرى بوشاشماي تىرىشىش نەتىجىسىدە، ئاخىرى خىزمەت بىناسى سېتىۋالدى. بۇ ئىشخانا بىناسى ياۋروپادىكى ئۇيغۇرلار تىگىدىن سىتىۋالغان تۇنجى ئىشخانا بىناسى بولسا كىرەك.
ۋەتىنىمىزدە خىتتاي زالىملىرى ئۇيغۇر تۈركى پەرزەنتلىرىنى ئۆز ئانا تىلىنى ئۆگىنىشتىن مەھرۇم قىلىۋاتقان، ئۇيغۇر تۈركچىسىدىكى كىتاب-ماتىرىياللار يوقىتىلىۋاتقان، ھەتتا ئۇيغۇر تۈركچىسىدە سۆزلەشكىمۇ يول قويۇلمايۋاتقان،
ئىستىقلال تېلېۋىزىيىسى 25 – فېۋرال قىرغىزىستاندىكى قېرىنداشلارنىڭ پاسپورت سەۋەپلىك ئەنسىرەشتە قالغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.
تايلاند كۈندىلىك خەۋەر ئاگىنتلىقى خەۋەر قىلىشىچە، 2-ئاينىڭ 12-كۈنى يەتتە نەپەر ئۇيغۇر كۆچمەنلەر ئىدارىسى تۈرمىسىدىن قىچىپ كەتكەن.
ئۈچ يىلغا يېقىن ۋاقىتتىن بېرى خىتاينىڭ بېسىمى بىلەن تۈركىيە ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن نازارەت ئاستىدا تۇتۇپ تۇرىلىۋاتقان جامائەت ئەربابى ئابدۇقادىر ياپچانغا 12-فېۋرال ئىستانبۇل ئادالەت سارىيىدا سوت ئىچىلدى.
ئوتتۇرا شەرقتىكى ئشەنچلىك مەنبەلەردىن ئىگەللىشىمىزچە،2000دىن ئارتۇق ئۇيغۇر ئايال-بالىلار سۈرىيەنىڭ شمالىدىكى (بىز ئىنىق جۇغراپىيەلىك ئەھۋالىنى ئىگەللىدۇق
بۇ دادا 30 ياشقا كىرگەندە نورۋىگىيەگە ئائىلىسى بىلەن جەم بولغىلى كەلگەن بولۇپ، بىراق ئەرىزنامىگە ئاساسلانغاندا، ئۇ نورۋىگىيەدە ئۇزاق تۇرمايلا سۈرىيەگە كىتىپ، چەتئەللىك مۇجاھىد بولغان، بۇ ۋەقە نورۋىگىيە دۆلەتلىك رادىيو- تىلۋىزىيە خەۋىرىدە خەۋەر قىلىنغان.
