بىر بەدەل كېرەك
بىر ئۈمىتمۇ ھەم
ۋەتەن ۋەسلىگە يېتىشكە
ئۇۋىسىغا قايىتقان قۇشلار كەبى
ماقالىلار
بالام ! ئالىمغا تېلېفون قىلىۋېتىڭ ! تاماق پىشىپ قالدى ،كەپلا يەۋالسۇن !!
ۋاشنگىتون،28-فېۋرال
ئۇزۇن يىللاردىن بىرى ،ختتاي كوممۇنىستىك پارتىيسى رەھبەرلىكىدىكى ختتاي جاسوسلۇق ئاپپاراتلىرى ئامېرىكىنىڭ ھەربى، سياسى، ئاخبارات، تەتقىقات، سودا، مائارىپ ساھەسىگە تۈرلۈك شەكىللەردە بۆسۈپ كىرىپ، ئامېرىكىنىڭ دۆلەت مەنپەئىتى، كارخانىلارنىڭ ئېقتسادى مەنپەئىتى، پۇقرالارنىڭ بىخەتەرلىكىگە ئىغىر تەھدىت ۋە زىيانلارنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.
ختتاينىڭ كېيىنكى يەتمىش يىلى مەدەنىيەت، دىن ، ئەخلاق ساھەسدىكى چېكىنىش يىلىدۇر! ئوتتۇز يىللىق ئىسلاھات ختتايغا ئېقتسادى تەرەققىيات بەردى ئەمما ئىنسانى خاراكتىردە ئىغىر يوقىتىش بولدى!ختاي خەلقى ئۆزى ۋە ئىنسانىيەت دۇشمىنىگە ئايلانماسلىقى ئۇچۇن روھى ئىسلاھات ئىلىپ بىرىشى، ئەقىدىگە، ئىنسانىيلىققا قايتشى ، رەزىلىككە قارشى تۇرۇشى كىرەك!
شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئاتۇش شەھىرىدىن چىقىپ ئوتتۇرا ئاسىيادا تىجارەت قىلۋاتقان مەلۇم بىر ئۇيغۇر، ئۇستاز ھەبىبۇللا كۈسەنىگە، ئاتۇش شەھىرىنىڭ ئەڭ داڭلىق دىنى ئالىملىرىدىن بىرى بولغان نۇر قارى ھاجىنىڭ، ھىچ سەۋەپسىزلا 20 يىللىق كىسىلىپ، خىتاينىڭ تۈرمىسىدە ئېغىر جىسمانىي ۋە روھى ئازاپ تارتىۋاتقانلىقىنى ۋە بۇنى مۇناسىۋەتلىك ئىنسان ھەقلىرى كومتىتى ۋە مۇخپىرلارغا يەتكۈزۈپ قۇيىشىنى ئېيتقان.
«ئەگەر رەببىم ماڭا جەننەتنى نېسىپ ئەتسە جەننەتتە تۇرۇپ ئەسلەيدىغان ئەسلىمەم چوقۇم بالىلىقىم بولىدۇ» دەپ ئويلايمەن.
ئۇ قەدەر گۈزەل بىر بالىلىقىم بولغان ئىدىكى، كىندىك قېنىم تۆكۈلگەن غۇلجىنىڭ توپىلىرىدا قانغۇچە يۇمۇلاپ، توقايلىرىدا ئۇخلاپ، چىمەنلىرىدە يۈگۈرۈپ، دەرياسىدا چۆمىلەپ، باغلىرىدا مىۋە يەپ، ھەر كۈنى سەھەردە كاككۇكنىڭ «كاككۇك» دېگەن ئاۋازى بىلەن ئويغانسام، ھەر كۈنى كەچتە مومامنىڭ «دۈمبىسى كاۋاك» دېگەن ھېكايىسىنى ئاڭلاپ ئۇخلاپ قالاتتىم.
تاھىرجان بىلەن ئىككى يىرىم يىلدىن بىرى تونۇشۇپ، دوستلۇشۇپ، ھەمكارلىشىپ ئىشلەپ كەلدۇق. ئۇنىڭدىكى سەمىمىيەت، تىرىشچانلىق، پىداكارلىققا قايىلمەن!
ساجىيە ئىسلام تەتقىقات مەركىزى نەشىرگە تەييارلىغان «شەرىئەتتىكى مىراس ئىلمى ۋە مىراس تەقسىماتىدىن 500 ئۆرنەك» ناملىق كىتاب نەشىردىن چىقتى. كىتاب مىراس ئىلمى جەھەتتىن ئۆز مىللىتىمىز تالىپلىرى قولىدا بىر قەدەر مۇكەممەل يىزىلغان كىتاب بولۇپ، مىراس ئىلمىدىكى ئاساسىي پىرىنسىپ ئەھكاملار ۋە مىراسخورلارنىڭ نىسىۋىلىرىگە ئائىت ھەر تۈرلۈك جانلىق مىساللار ئاددىي ۋە چۈشۈنۈشلۈك تىلدا سۆزلەنگەن. 423 بەتلىك مەزكۇر كىتابنىڭ نەشىر قىلىنىشى مىراس ئىلىمىدا ئۇيغۇرچە ھەجىمى چوڭراق كىتابلارنىڭ كەمچىللىك ئورنىنى تولدۇردى. ئاددىي بىر تالىپنىڭ قەلىمىدىن ئاپىرىدە بولغان بۇ ئىسلى خىزمەتكە ئاپىرىن!
2018- يىلى 7- ئايغا قەدەر ھىسەنجان ئۇستام ئۆزىنىڭ سەيپۇڭچىلىق ھۈنۈرىگە تايىنىپ نەدە ئىش بولسا شۇ يەردە كۈنلۈك، ئايلىق ئىشلىگەن، بەزى ئورۇنلاردىن مائاشىنى ئالالمىغان.
ئەنگىلىيە «كۈندىلىك پوچتا گېزىتى» : خىتاي سوتسىيالىزىم كۆز -قارىشى مەركەز قىلىنغان «قۇرئان»، «ھەدىس»نى قايتىدىن تۈزۈپ چىقىپ، ئەسلى قۇرئان، ھەدىستىن كومىنىست پارتىينىڭ كۆز -قاراش ۋە ئەھۋالىغا ماس بولمىغان قىسىملىرىنى ئۆچۈرۈپ تاشلىماقچى ئىكەنلىكىنى بايان قىلىدى.
شەرقىي تۈركىستان ئەزەلدىن خىتاينىڭ ئايرىلماس بىر قىسمى ئەمەس، بەلكى مۇستەملىكە قىلىنغان زىمىن بۇلۇپ خىتاي ھۈكۈمىتى بىلەن ئۇيغۇرنىڭ كۈرشى مۇستەملىكە قىلغۇچى بىلەن مۇستەملىكە قىلىنغۇچى ئوتتۇرسىدىكى كۈرەشتۇر
بۈگۈن ئامرىكا دۆلەت مەجلىسىنىڭ ئاۋام پالاتاسى ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇنىنىڭ تولۇقلانما نۇسخىسىنى تەستىقلاش ئارقىلىق، ئامرىكا دۆلىتىنىڭ دۇنيادىكى ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەرگە يالغۇز پوزىتسىيە بىلدۈرۈپ قويۇش بىلەنلا چەكلەنمەيدىغانلىقى، نۆۋىتى كەلسە، جىنايەتچى ھەددىنى بىلمىسە تىگىشلىك تەدبىر قوللۇنۇش ئىرادىسىگە ئىگە ئىكەنلىكىنىڭ جاراڭلىق سىگنالىنى بەردى.
ئوكلەند ئۇنىۋېرىستىتى (Oakland University) پروفېسسورى لىندا بېنسون (Linda Benson) نىڭ « ئىلى قوزغىلىڭى» (Ili Rebellion ) ناملىق كىتابى1944 -يىلدىن1950- يىلغىچە ھۆكۈم سۈرگەن شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنى تونۇشتۇرۇشتا ئەڭ ياخشى ،مۇكەممەل بىتەرەپ يېزىلغان بىر ماتېرىيال دەپ قارايمەن. 1944 يىلى 12- نويابىر كۈنى غۇلجا شەھىرىدە قۇرۇلغان شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ 75 يىللىقىنى تەبرىكلەش ئۈچۈن مەزكۇر كىتابنىڭ 8 – بابىنى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىپ ئوقۇرمەنلەرگە سۇندۇم . شۇ شانلىق تارىخىمىزنى بىرەر قۇر ئەسلەپ ئۆتۈشىمىزگە پايدىسى بولۇپ قالار. – تۇغلۇق ئابدۇرازاق
29-ئۆكتەبىر ئامېرىكا،ئەنگىلىيە قاتارلىق 23 غەرپ دۆلىتى ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا يۇرگۇزىۋاتقان باستۇرۇش سياسىتىنى توختىتىش ۋە لاگىرلارنى تاقاش ھەققىدە بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىدا ختتايغا قاتتىق بېسم چۇشۇرگەندىن كىين ئۇيغۇر مەسلىسى يەنە بىر قېتىم قاتتىق غۇلغۇلا قوزغىدى.
1969- يىل 1- ئۆكتەبىردىكى ھەربىي پارات، ھەقىقىي ئىچكى چاقىرىق «7 مىنۇتتا چېكىنىپ چىقىش»؛ ئامېرىكىنىڭ قولىدىكى ئەڭ چوڭ كوزىرنى ئىشلىتىپ خىتاينى سوۋېتنىڭ يادرۇ ھۇجۇمىدىن قۇتقۇزىۋىلىشى
NBA راكىتا كوماندىسىنىڭ باش دىرىكتورى مورىنىڭ خوڭكوڭ ھەققىدە تىۋىتىردا تارقاتقان تىۋىتى خىتاي توپ مەستانىلىرى ۋە خىتاي تەرەپتىن قاتتىق «زەربىگە» ئۇچرىدى. ھەتتا ئاخىرى كەچۈرۈم سوراش باسقۇچىغا يەتتى.
2019-يىلى 10-ئاينىڭ 6-كۈنى(يەكشەنبە) ئۆتكۈزۈلگەن ئىككىنچى نۆۋەتلىك ئۇيغۇر ئىسلام تەتقىقاتى ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى غەلبىلىك تاماملاندى. بۇ قىتىملىق يىغىنغا فارابىي تەلىم -تەربىيە، مەدەنىيەت ۋە ئىلمىي تەتقىقات جەمئىيىتى ساھىپخانلىق قىلغان بولۇپ
يېقىنقى ئۈچ يىلدا تۈركىيە بىلەن ختتاي مۇناسىۋەتلىرىنىڭ بارغانسېرى يېقىنلاشقانلىقىنى كۆردۇق. بۇ مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ قىرغىنچىلىقىغا سۈكۈت قىلىش بەدىلىگە تەرەققى قىلىۋاتقانلىقىنى بايقاش تەس ئەمەس.
ئۆتكەن ھەپتە پروفېسسور تاشپولات تېيىپ ئەپەندىنىڭ ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىش ئېھتىماللىقى توغرىسىدا، باش ئورگىنى ئەنگلىيىدىكى خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى ( Amnesty International) تەرىپىدىن ھۆججەت ئېلان قىلىنغاندىن كىيىن، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى بىرلەشمە باشقۇرۇشىدىكى «ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىغا فوكۇس» خەلقئارا ئاخباراتچىلار كۇلۇبىدىكى ختتايدا تۇرۇشلۇق تاراتقۇلارنىڭ ۋەكىللىرىگە خەلقئارا جامائەتچىلىكىنىڭ تاشپولات تېيىپ ئەپەندىنىڭ تەقدىرىگە كۆڭۈل بۆلۈۋاتقانلىقىنى ۋە ختتايدىن بۇ ھەقتە سۇئال سوراشنى ھاۋالە قىلغانىدى.
15-سېنتەبىر سەئۇدى ئەرەبستاننىڭ نېفىت ئەسلىھەلىرى ھۇجۇمغا ئۇچرىغان بولۇپ، سەئۇدى ئەرەبستاننىڭ 50% نېفىت ئشلەپچىقىرىشىغا تەسر كۆرسەتكەن. ۋەقەدىن كىيىن سەئۇدى نېفىت ئېكىسپورت قىلىشنى توختاتقان بولۇپ، دۇنيا نىفىت بازىرىدا نېفىت باھاسى شددەت بىلەن ئۆرلىگەن.
