MARION SMITH
بۈگۈنكى ئامرىكا- پىكىرلەر سەھىپىسى
2020-11-2
تەرجىمىدە: تارىم
2020-11-9
ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى
سايلام كۈنىنىڭ كەم دېگەندە بىر ياخشى نەتىجىسى بولىدۇ: كىم غەلىبە قىلسا، كوممۇنىست خىتتاي ئۇتتۇرىدۇ. ھەر ئىككىسى كوممۇنىست دۆلىتىگە قاتتىق تەدبىر قوللىنىشقا ۋەدە بەردى.
ئىزاھات: ماقالىلەر ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئوخشىمىغان نۇقتىلاردىن چىقىپ كۆزىتىشى ئۈچۈن سۇنۇلدى. ئاگىنتلىقنىڭ كۆز قارىشىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ!
سايلام كۈنىنىڭ كەم دېگەندە بىر ياخشى نەتىجىسى بولىدۇ: كىم غەلىبە قىلسا، كوممۇنىست خىتتاي ئۇتتۇرىدۇ. ھەر ئىككىسى كوممۇنىست دۆلىتىگە قاتتىق تەدبىر قوللىنىشقا ۋەدە بەردى.ئىزاھات: ماقالىلەر ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئوخشىمىغان نۇقتىلاردىن چىقىپ كۆزىتىشى ئۈچۈن سۇنۇلدى. ئاگىنتلىقنىڭ كۆز قارىشىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ!مەيلى جو بايدىن ياكى دونالد ترامپ بولسۇن، ئامېرىكىنىڭ كېيىنكى پرېزىدېنتى بەلكىم خىتتايغا قاتتىق مۇئامىلە قىلىشى مۇمكىن. ھەر ئىككى كاندىدات تېخىمۇ قاتتىق قول بولۇش تەشەببۇسىنى ئوتتۇرىغا قويدى. بۇ رىقابەت ئامېرىكىنىڭ مەنپەئەتىگە پايدىلىق – خىتتاي ئامېرىكىنىڭ بىخەتەرلىكى، ئىقتىسادى ۋە قىممەت قارىشىدىكى ئەڭ چوڭ تەھدىد، گەرچە ئۇ نەچچە يىل ئىلگىرى يۈز بېرىشى كېرەك بولسىمۇ، ئەمما ئىلگىرىكىگە قارىغاندا كېچىكىپ كەتتى.بۇ ئىككى پارتىيە ئىتتىپاقلىقى قانداق بارلىققا كەلگەن؟ تۆھپىنىڭ كۆپ قىسمى ئامېرىكا خەلقىگە مەنسۇپ. ئىلگىرى سىياسىي پارتىيەلەر خىتتايغا ماسلىشىش ۋە دىپلوماتىك، ئىقتىسادىي ۋە مەدەنىيەت ئالاقىسىنى كېڭەيتىشكە سەرپ قىلغان بولسىمۇ، ئامېرىكىلىقلار دۇنيادىكى كوممۇنىست كۈچلەرگە قارىتا ئىزچىل دۈشمەنلىكنى ساقلاپ كەلدى. ئاز بىر قىسىم ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، جامائەت پىكىرى ئۇدا 30 يىل بېيجىڭغا پايدىسىز. خىتتاي ۋىرۇس يۇقۇمى ۋە خىتتاينىڭ خوڭكوڭنى باستۇرۇشىدىن كېيىن، بۇ ئۆكتىچىلەر رېكورت ياراتتى، ئۈچتىن ئىككى قىسىم ئامېرىكىلىق ھازىر خىتتايغا پايدىسىز قاراشتا بولدى.ترامپنىڭ خىتتاي بىلەن بولغان ئالاقىسىدونالد ترامپ تۇنجى بولۇپ ئامېرىكا خەلقىنىڭ ئارزۇسىغا ئەگەشتى. ئۇ 2016-يىلى خىتتاينى سايلام رىقابىتىنىڭ مەركىزىگە ئايلاندۇردى. پرېزىدېنت بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئۇ سۆز ۋە ھەرىكەتتە تۇراقسىز بولۇپ كەلدى. ئەمما ئومۇمىي جەھەتتىن ئېيتقاندا، ئۇ ئامېرىكىنىڭ خىتتاي سىياسىتىنى يۇمشاقلىقتىن قاتتىقلىققا، سۇيۇق سۆھبەتتىن كەسكىن ۋە كۈچلۈك ھۇجۇمغا يۆتكىدى.چۇرامپ مەكتەپ ۋە تاراتقۇلاردىن خىتاينىڭ تەشۋىقات ۋاستىلىرىنى تازىلىدى. ئۇنىڭ نازارىتىدە خىتاي قىزىل كۈچلىرىنىڭ ئىلىم ساھەسىگە سڭىپ كىرىشى ۋە چىرىكلىكى پاش قىلىندى. ئۇ خىتاي جاسۇسلىرىنى تازىلىدى ۋە جاسۇسلۇققا چىتىشلىق خىتاي ئەلچىخانىسىنى تاقىتىۋەتتى، بۇ ئەسلى بۇرۇنلا يۈز بىرىشى كىرەك ئىدى. ۋاتىكان بولسا خىتايدىكى خىرىستىيان مۇخلىسلىرىنى تاشلىۋەتكەن ئىدى، ئامرىكا ئىگە چىقتى.ھەممىدىن دىققەتكە سازاۋەر بولغىنى، ترامپ خىتاينىڭ ئامرىكا ئىقتىسادىنى شۈلۈپ يېيىشىگە قارشى چىقتى. گەرچە ئۇ يۇقىرى باج ئارقىلىق خىتاينى يىقىتماقچى بولۇپ، نۇرغۇن مەسىلىلەرنى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسىمۇ، بىراق ئۇندىن ئىلگىرى ئامرىكا ئەقلى مۈلك ھوقۇقى، ھەربىي مەخپىيەتلىك ۋە خەلقئارا سودا قانۇنلىرىغا خىلاپ قىلمىشلىرى ئۈچۈن ھىچكىم خىتاينى جاۋابكارلىققا تارتمىغان ئىدى. تىرامپ خىتاينى جاۋابكارلىققا تارتتى ۋە ئامرىكىنىڭ خىتايغا بولغان سىياسىتىدە تارىخىي بۇرۇلۇش ھاسىل قىلىشتا زور رول ئوينىدى.ناچار تەرىپى بولسا ترامپ ئاغزاكى ھالدا خىتتاي پرېزىدېنتى شى جىنپىڭ بىلەن بولغان دوستلۇقىنى ئامېرىكىنىڭ مەنپەئەتىدىن ئۈستۈن ئورۇنغا قويدى، كىشىلىك ھوقۇققا سەل قارىدى.خىتتاينىڭ مۇسۇلمان ئۇيغۇرلارنى كەڭ كۆلەمدە تۇتۇپ تۇرۇشىغا دۇچ كەلگەن ترامپ سودا سۆھبىتىگە تەسىر يەتكۈزمەسلىكى ئۈچۈن ھەرىكەت قوللىنىشنى رەت قىلدى. ئوخشاشلا، خىتتاي خوڭكوڭنىڭ ئەركىنلىكىنى بۇزۇشقا باشلىغاندا، تىرامپ ئامېرىكىنىڭ خوڭكوڭنىڭ نامايىش ھەرىكىتىنى قوللىشىنى رەت قىلدى. CNN نىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، ئۇ ھەتتا رەئىس شى جىنپىڭغا سۈكۈت قىلىدىغانلىقى توغرىسىدا ۋەدە بەرگەن.ئۇنىڭ سۈكۈت قىلىشى ماقۇللۇق بولۇپ، خىتتاينى جاسارەتلەندۈردى. (ترامپ شىمالىي كورىيەدىمۇ ئوخشاشلا ئەخمەقلىق قىلدى؛ ئۇنىڭ كىم جوڭئۇن بىلەن داۋاملىق ئوينىشىشى كىم جۇڭئۇنغا يادرو ۋە باللىستىك باشقۇرۇلىدىغان بومبا پىلانىنى قۇرۇشقا ئىنتىلىدىغان ۋاقىت بەردى).تىرامپنىڭ ئىككىنچى قېتىم ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئامېرىكىنىڭ خىتتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى چوقۇم تېخىمۇ بۇزغان بولاتتى. ئەمما بايدىن دەۋرىدىمۇ ئوخشاش بولۇشى مۇمكىن.بايدىننىڭ خىتتايغا تۇتقان پوزىتسىيىسى.بايدىن كېڭەش پالاتا ئەزاسى ۋە مۇئاۋىن پرېزىدېنت بولغان 45 نەچچە يىلدىن بۇيان، ئامېرىكا بىلەن خىتتاينىڭ بىرلىشىشىنى كەڭ قوللىدى. شى جىنپىڭ 2013-يىلى مۇئاۋىن پرېزىدېنت بايدىننى «مېنىڭ كونا دوستۇم» دەپ ئاتىغان. ھالبۇكى، بايدېن ئۆزىنىڭ نەچچە ئون يىلدىن بۇيانقى ھەرىكىتى ۋە سۆزىگە چۈشەنچە بەرمىگەن بولسىمۇ، ئەمما ئۇ خىتايغا قارشى قاتتىق قول سىياسىتىنى قوللايدىغاندەك قىلىدۇ.ماختاشقا تىگىشلىك ئىشلاردا، بايدېننىڭ خىتتاي سىياسىتى «تىرامپنىڭكىگە ئوخشاپ كېتىدۇ» دەپ تەسۋىرلەنگەن. ئۇ ئامېرىكىنىڭ خىتتايغا قاراتقان ئىقتىسادىي بېسىمىنى داۋاملاشتۇرۇشقا تەييار. ئۇ دائىم بېيجىڭغا قارشى تۇرۇش پائالىيىتىدە خەلقئارانىڭ ماسلىشىشى توغرىسىدا سۆزلەيدۇ. «ۋال كوچىسى گېزىتى» مۇنداق دەپ يازىدۇ: «بايدىن ئەپەندى بېيجىڭغا بېسىم ئىشلىتىش ئۈچۈن ئۆزىنىڭ ئىتتىپاقداشلىرى بىلەن تېخىمۇ يىقىن ھەمكارلىشىدىغانلىقىنى ئېيتتى».سابىق مۇئاۋىن پرېزىدېنت يەنە خىتتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى ھەققىدە كۈچلۈك ۋە ئېنىق سۆز قىلىپ، ئۇيغۇرلارغا قىلىنغان زۇلۇمىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ ئاتىدى.بۇلارنىڭ ھەممىسى ئامېرىكىنىڭ ئېنىق دۆلەت مەنپەئەتىگە ماس كېلىدىغان ئاكتىپ ئالامەتلەر.بەش يىل ئىلگىرى، بۇ خىل سۆز ۋە ۋەدىلەرنى ئامېرىكا رەھبەرلىرىدىن ئاڭلىغىلى بولمايتتى. ھازىر، جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسى بىلەن دېموكراتچىلار پارتىيىسى ئوخشاش دۇمباقنى چېلىۋاتىدۇ. بۇ تونۇش ھازىرقىدىن خېلىلا كېيىن بولدى، كىم سايلام كۈنى غەلىبە قىلسا، ئامېرىكا خەلقى كېلەر نۆۋەتلىك پرېزىدېنتنىڭ كوممۇنىست خىتتايغا قاتتىق مۇئامىلە قىلىش ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشىنى تەلەپ قىلىشى كېرەك.
يازغۇچى: مارىيون سىمىس ۋاشىنگىتوندىكى كوممۇنىزم خاتىرىلەش فوندىنىڭ زىيانكەشلىكىگە ئۇچرىغانلارنىڭ ئىجرائىيە مۇدىرى.
مەنبە: https://eu.usatoday.com/…/biden-trump-china…/6058275002/
