2018-يىلى 9-ئاينىڭ 19-كۈنى ئۆمەر بەك ئالى ۋە ئۇنىڭ ئىككى پەرزەنتى قازاقستاندىن كىلىپ،ئستانبۇل ئايرۇدۇرۇمىدا تۇتۇپ قىلىنپ،قايتۇرۋىتىلىش خەۋپى بىلەن پۇتۇن ئۇيغۇر دىياسفوراسنىڭ دىققىتى ۋە كۆڭۈل بۆلۈشىنى قوزغىغان ئايالى ۋە ئوغلى بىلەن جەم بولدى.
ئاي:: 2018-يىل 9-ئاي
2018-يىلى 9-ئاينىڭ 18-كۈنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ 73-نۆۋەتلىك ئومۇمى كېڭىىشى باشلىنىش يېغىنىغا ئۈلگۈرتۈپ ۋاشنگىتون ۋە نىيۇيورك ئەتراپىدا ياشايدىغان نۇرغۇن ختتايغا قارشى تەشكىلاتلار نامايىش ئىلىپ باردى.
ياۋروپا پارلامېنتى يېغىنىدا مۇتلەق كۆپ ساندىكىلەرنىڭ قوشۇلىشى بىلەن يېڭى « ياۋروپا – جۇڭگو مۇناسىۋىتىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى توغرىسىدا دوكلات » ماقۇللاپ چىقتى . 30 بەتلىك بۇ دوكلات ، ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنىڭ ھەر قايسى تەرەپلىرىگە چېتىلىدىغان بولۇپ ، ئىقتىساد – سودا مۇناسىۋىتى ، ئىنسانىي ھوقۇق ئەھۋالى، ئاز سانلىق مىللەتلەر ھەقلىرى، تەيۋەن مەسىلىسى ۋە جەنۇبىي دېڭىز ۋەزىيىتى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
شىنجاڭ (شەرقىي تۇركستان) دا بىر كىرىزىس بار. تەپسىلاتى تېخچە قاراڭغۇ . خىتاي كومنىست پارتىيسى شىنجاڭدىكى (شەرقىي تۇركستان) 12 مىليۇن ئۇيغۇر ۋە قازاقنى كونترول قىلش ۋە ئۈچۈن بەرپا قىلغان نازارەت ۋە تېرورلۇق سىستمسى ھەققىدە ھىچقانداق ئۇچۇر بەرگىلى ئۇنمايۋاتىدۇ.
ئەسر ئۇرۇشى :بوكس ساھەسدىكى بىر مەيدان ئەڭ كەسكىن تارىخى جەڭ :گىنادى گىلوۋكىن بىلەن كانىلو ئالۋارىز ئوتتۇرسدا ئىلىپ بىرىلىش ئالدىدا تۇرماقتا !
ھىندىستان، مومباي: 14- سېنتەبىر جۈمە كۈنى 150 نەپەر ئەتىراپىدىكى مۇسۇلمانلار ھىندىستاننىڭ مالىيە مەركىزى مومباي شەھىرىدە نارازلىق نامايىش ئۆتكۈزۈپ خىتاينىڭ شىنجاڭ رايۇنى(شەرقى تۈركىستان)دا مىليۇنلىغان ئۇيغۇرلارنى جازا لاگېرى ۋە سىياسى ئۆزگەرتىش مەركەزلىرىدە تۇتۇپ تۇرۇش قىلمىشىنى توختۇتۇشىنى تەلەپ قىلدى.
ئادالەت ۋە تەرەققىيات پارتىيىسى ئىستانبۇل مىللەت ۋەكىلى يەنەرئوغلۇ: «بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى قارمىقىدىكى كىشلىك ھوقۇق مىخانىزمالىرىنى شىنجاڭدىكى (ش ت) مۇسۇلمانلارغا قارىتىلغان باستۇرۇشنىڭ ئاخىرلىشىشى ئۈچۈن ھەركەتكە ئۆتۈشكە چاقىرىمەن .»،دىدى.
رەسىم: مالايسيە مالىيە مىنستىرى لىم گۈەن ئىڭ ، مالايسىيە ھۆكۈمىتىنىڭ خىتاي مەبلەغ سالغان نىفىت ۋە تەبئي گاز يەتكۈزۈش تۇربسىغا مۇناسىۋەتلىك ئۈچ تۈرنى بىكار قىلغانلىقىنى جەزىملەشتۈردى.
ئامېرىكا The Atlantieژورنىلنىڭ سالاھىيتىنى ئاشكارلاشنى خالىمايدىغان خەۋەر مەنبەلىرىدىن خەۋەر قىلىشچە : خىتاي ھۆكۈمىتى قۇشقا ئوخشايدىغان ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان بىلەن ئۆزىنىڭ خەلقىنىڭ ئىش ھەركەتلىرىنى كۆزىتىۋاتقان.
يېقىندا ۋاتس ئاپتا تارقالغان ،ئۈرۈمچى شەھىرى ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن بىر ۋىدىئودا ئۈرۈمچى كوچىلىرىدا ئۇيغۇرلارنىڭ كۆرۈنمىگەنلىكى كىشلەرنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرماقتا.
تۈركىيە تۆمۈر يول ۋە يۇقىرى سۈرئەتلىك تۈمۈر يولنى زامانىۋىلاشتۇرۇش ئۈچۈن 35 مىليارد يوۋرو مەبلەغ سېلىپ يېڭى پويىز قاتالىقلارنى سېتىۋالماقچى بولغان. گوروھى باشچىلىقىدىكى مەبلەغ سالغۇچىلار بىلەن ھەمكارلىشىشنى ئويلىشىۋاتىدۇ.
سۇئال: خەۋەرلەرگە قارىغاندا، ئامېرىكا ھۆكىمىتى شىنجاڭ (شەرقى تۈركىستان)دىكى «كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى» بىلەن مۇناسىۋەتلىك خىتاي ئەمەلدارلىرىنى جازالاشنى ئويلۇشىۋېتىپتۇ، بۇنىڭغا خىتاينىڭ ئىنكاسى قانداق؟ جاۋاپ: خىتاي تەرەپ ئامېرىكىنىڭ شىنجاڭ (شەرقى تۈركىستان) ۋە دىنغا ئالاقىدار مەسىلىلەر ئارقىلىق خىتاينىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئارلىشىشىغا ئىزچىل قەتئىي قارشى.
ئۇيغۇر قىسمەتلىرى (دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن)
خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق بۇزغۇنچىلىقلىرىنى يوشۇرۇش ئۇسۇللىرى- جاسۇسلارنى يېتىشتۈرۈش، ئىجتىمائىي ئالاقە ۋاستىلىرىدا ھەقلىق تېما يازغۇزۇش، خەۋەرلەرگە ئېتىبارسىز قاراپ، گويا بۇنداق ئىشلار يوق قىياپەتتە تۇرىۋېلىش
2018- يىل 17- ئاۋغۇست، «دىپلومات» ماقالىسى
ئاپتور: خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى شەرقىي ئاسىيا بۆلۈمى دېرىكتورى- نىكولاس بېكۇلىن
مەنبە: خىرىستىئان ئىلىم- پەن كۆزىتىش گېزىتى
2018- يىلى 8- ئاينىڭ 24- كۈنى
تەرجىمە قىلغۇچى: ئەردەم
تەھرىر: تارىم ئۆتۈكەن
ئۇيۇشتۇرغۇچى: ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى
ئەسلى مەنبەسى:نيۇريوك ۋاقىت گېزىتى تۈركچە مەنبە: http://www.hurriyet.com.tr/dunya/abd-uygur-turkleri-icin-cine-yaptirim-hazirliginda-40952432 ئىلان قىلنغان ۋاقتى : 2018ـ يىلى 11-سىنتەبىر تۈركچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى : كۆلتېگىن ئامېرىكا ھۆكىمىتىنىڭ ،خىتاينىڭ مۇسۇلمان
مۇھىم مەزمۇنلار
خىتتاي شەرقىي تۈركىستاندا بىر مىليۇندەك ئۇيغۇر مۇسۇلمانلارنى جازا لاگىرلىرىغا سولىغانلىقىدىن ئەيىپلەندى.
جازا لاگىرلىرىدا شاھىد بولغان ئىككى ئۇيغۇر ب ب س ( BBC ) كەچلىك خەۋەرلىرىدە لاگىرلاردا يۈرگۈزۈلىۋاتقان جىسمانىي ۋە روھىي قىيناشلارنى ئېيتتى.
بىرەيلەن يولۋاس ئورۇندۇققا كېشەنلىگەنلىكى، ئۇخلاتمىغانلىقى ھەم ساقچىلارنىڭ ئۇرۇپ قىينىغانلىقىنى بايان قىلدى.
يەنە بىرەيلەن ئۇ تۇنىيدىغان كىشلەرنىڭ لاگىردا « نېرۋىسىدىن كەتكەن » دەك بولۇپ قالغانلىقىنى كۆرگەنلىكىنى دېدى.
تۈركىيەگە بىرلىشىش چاقىرىقى سۇنۇپ كېلىۋاتقان خىتاي، تۈركىيەگە بىر مىليارد دولار مەبلەغ سېلىشقا تەييارلىنىۋاتىدۇ.
ئامېرىكا تۈركىيەگە قارىتا پلانلىغان ئىقتىسادىي كىرزىسنىڭ ئوتتۇرىسىدا،مەبلەغ سالغۇچىلارغا سودا پۇرسىتى چاقىرىقى سۇنغان تۈركىيەنىڭ
ئارزۇسى ئەمەلگە ئاشقىلىۋاتىدۇ. تۆنۈگۈن قاتاردىن قولغا كەلگەن 15 مېليارد دولارلىق مەبلەغنىڭ كەينىدىن، بۈگۈن خىتاي مەبلەغ
سالغۇچىلىرىمۇ كۆزىنى تۈركىيەگە تىكتى.
قىرغىزىستاندا چاقىرىلغان تۈركچە سۆزلەشەدۇرغان دەۋلەتلەر كەڭەشىنىڭ6. يۇقارى دەرەجەلىك رەھبەرلەر يىغىنىدا سۆز قىلغان رەجەپ تاييىپ ئەردوغاننىڭ «چىرپىنىردى/تىپىرلايتتى قارا دەڭىز» ناخشاسىنى تىڭشاۋاتقانىدا شەرقىي تۈركىستاندا خىتتاي زۇلۇمىغا دۇچار بولۇۋاتقان ئۇيغۇر تۈركلەرى ئۈچۈن مەيۈسلەنىپ بىر تامچە كۆز ياشى تۆكۈشىنى شەخسەن ئىستەر ئىدىم…
