خىتاي ئەمەلدارلىرى غەززە كرىزىسىدا ئىسرائىلىيەگە قارشى شاۋقۇن كۆتۈرۈپ، دىققەتنى ئۆزلىرىنىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قىلغان ۋەھشىيلىكىدىن باشقا ياققا بۇرىماقچى بولۇۋاتىدۇ.
شىمالىي قۇتۇپ كېڭىشىنىڭ تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىرى يىغىنى 20- ماي ئىسلاندىيەنىڭ پايتەختىدە ئاياغلاشتى، 8 دۆلەت تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىرى كىلىمات ئۆزگىرىشىگە تاقابىل تۇرۇش ۋە شىمالىي قۇتۇپ تىنچلىقىنى قوغداشقا ئائىت بىر تۈرلۈك ئورتاق ۋەدىنى ماقۇللىدى، ھەمدە تۇنجى قېتىم كەلگۈسى 10 يىللىق «ئىستراتېگىيىلىك پىلان» نى تەستىقلىدى.
20- ماي ئامېرىكا پارلامېنتدىكى جۇمھۇرىيەتچىلەر بۇرۇن جاسۇسلۇق قىلمىشى ۋە بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ئوغرىلىقى سادىر قىلغان شەخسلەرگە ۋىزا بېرىشنى رەت قىلىدىغان يېڭى قانۇن لايىھىسىنى ئوتتۇرىغا قويدى.
ئامېرىكا بىرلەشمە ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشچە، دۇنيا مىقياسدا خىتاينىڭ ئۇيغۇر قىرغىنچلىقىنى ئەيىبلەيدىغان سادالار كۈچەيگەندىن كېين، خىتاي ھۆكۈمىتى دۆلەت تاراتقۇسى ۋە خەلقئارا ئىجتىمائىي سۇپىلاردىن پايدىلىنىپ، ئۇيغۇرلارنى مەجبۇرىي سۆزلىتىپ، ۋەزىيەتنى، ختاي سياسىتىنى ماختايدىغان كۆپلەپ ۋىدىئولارنى ئىشلەشكە مەجبۇرلاپ كەلمەكتە.
20- ماي ياۋروپادىكى كىچىك دۆلەت لىتۋا پارلامېنتى بىلەت تاشلاپ ئاۋاز بىرىپ، ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىنى ئېتىراپ قىلغان ۋە خىتاي ھۆكۈمىتىنى خوڭكوڭدىكى دۆلەت بىخەتەرلىكى قانۇنى، تىبەتلەرگە قاراتقان سياسەتلەرنى ئۆزگەرتىشكە چاقىرغان.
بۇ گۇۋاھلىق سۆھبىتىنى ئورۇنلاشتۇرغان بىلگىيە ئىكولو پارتىيەسى ۋە ئۇنىڭ ياش ۋەكىلى سەمۇئىل كوگولاتى، شۇنداقلا بىلگىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى قاتارلىق تەشكىلات ۋە ئورۇنلارغا ئالاھىدە رەھمىتىمىزنى بىلدۈرىمىز!
بۈگۈن تۈركىيەدىكى زىيالي ياشلاردىن ئۇمۇن ئىھسان جۇمھۇرىيەت خەلق پارتىيىسى رەھبىرى كامال قىلىچدار ئوغلىنىڭ ساھىپخانلىقىدىكى 19-ماي مۇستافا كامال ئاتاتۈركنى ئەسلەش، ياشلىق ۋە تەنتەربىيە بايرىمى يىغىنىغا قاتناشقان بولۇپ، يىغىندا ئۇيغۇر ياشلىرى يولۇققان كرىزىس ھەققىدە سۆز قىلغان.
مەزكۇر كىتابدا ئاساسلىقى شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى توغرىسىدا ئۇيغۇر مىللىي ھەرىكىتىنىڭ رەھبىرى رابىيە قادىر خانىمنىڭ دۇنيادىكى نوپۇزلۇق دۆلەت ئەربابلىرىغا ۋە كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىغا يوللانغان مەكتۇپلىرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، مەكتۇپلار ئىچىدە سابىق ئامېرىكا پرېزىدېنتى جورجى بۇش ۋە ياپونىيە باش ۋەزىرى شىنزو ئابېغا يوللانغان مەكتۇپلاردىن تەركىپ تاپقان.
خەۋەردە قەيت قىلىنىشىچە، كىم جۇڭ ئېننىڭ بۇيرۇقى بويىچە خىتايدىن كەلگەن «خىتاي ۋىرۇسى» ۋاكسىنىسىنىڭ ئەۋرىشكىسىمۇ ئۇلارنىڭ تەتقىقات سان ئامبىرىدىن چىقىرىپ تاشلانغان.
مەنبە: ئاۋىستىرالىيە ئىستراتېگىيىلىك سىياسەت ئىنستىتۇتى دوكلاتى
15- ماي «فرانسۇز كۆزەتكۈچى» ھەپتىلىك ژۇرنىلىنىڭ تور بېتىدە «خىتاي قانداق قىلىپ ئۇيغۇرلارنىڭ ئايفونىنى ئوغرىلىقچە كۆزىتىدۇ؟» سەرلەۋھەلىك ماقالە بېسىلغان بولۇپ، ماقالىدە مۇنداق دېيىلگەن:
ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن (سىياسىي ئوبزور)
بريۇسسېل ئەتىگەنلىك گېزىتى
لوندون، بريۇسسېل، 2021- يىلى 6- ماي
ئىنگلىزچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى: ئۇيغۇرجان
يېقىندا گېرمانىيە يېشىللار پارتىيەسى » تەمىنلەش زەنجىرى قانۇنى» نى تۈزۈپ چىققان بولۇپ، بۇ قانۇننىڭ تەستىقلىنىش ئېھتىماللىقى ئىنتايىن يۇقىرى ئىكەن. «جەنۇبى گېرمانىيە گېزىتى» Süddeutsche Zeitung نىڭ 16-ماي ئېلان قىلغان ئوبزور ماقالىسىدە دېيىلىشىچە: ئەگەر بۇ قانۇن تەستىقلىنىپ قالسا بارلىق «ئۇيغۇر مەجبۇرىي ئەمگەك» بىلەن چېتىشلىق دەپ قارالغان گېرمانىيە كارخانىلىرى تاقىلىشقا مەجبۇر بولىدىكەن.
ئامېرىكا ھۆكۈمەت ئاخباراتى بولغان ئامېرىكا ئاۋازى 15- ماي ئېلان قىلغان خەۋەردە، پەلەستىن ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر قىرغنچىلىقىنى قوللىغانلىقى تەنقىد قىلىنغان ۋە پاكىت بىلەن رەددىيە قايتۇرۇلغان.
پەلەستىن – ئىسرائىلىيە توقۇنۇشى پارتىلىغاندىن كېيىن، خىتاي ھۆكۈمەت تەشۋىقات ئورگانلىرى ئەرەب ۋە مۇسۇلمان مۇخبرلارنى ئالدىغا ئىتتىرىپ، پەلەستىنگە ياردەم قىلغۇچى ئوبرازىنى كۆرسەتمەكچى بولدى.
ئەنگىلىيە شەففىېلد خاللام (Sheffield Hallam) ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ بىر تەتقىقاتىدا مۇنداق دېيىلگەن: شىنجاڭدا ئىشلەپچىقىرىلغان، ئاساسلىق تەركىبى كۆپ كرىستاللىق كرېمىنىي بولغان مەھسۇلاتلار دۇنيا تەمىنلەش زەنجىرىنىڭ %45 نى ئىگىلەيدۇ. خىتاي زور كۆلەمدىكى ئۇيغۇر مەجبۇرىي ئەمگەكچىلەرنى ئىشلىتىپ، بۇ مەھسۇلاتلارنى ئىشلەپچىقىرىدۇ.
يېقىندا ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىغا ۋەتەندىن يەتكۈزۈلگەن ئۇچۇرغا ئاساسەن ئېنىقلىشىمىزچە، داڭلىق ياش چاقچاقچى ھەمراھ قەييۇمغا 9 يىللىق قاماق جازاسى ھۆكۈم قىلىنغان. خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇنىڭ 2014- يىلى تىجارەت سەۋەبلىك تۈركىيەگە زىيارەتكە بارغانلىقىنى باھانە قىلىپ، «ۋەتەننى پارچىلاشقا قۇتراتقۇلۇق قىلىش ۋە دىنىي ئەسەبىيلىك قىلىش» جىنايىتىنى ئارتقانلىقى جەزىملەشتۈرۈلدى. مەزكۇر خەۋەرنى ھەمراھنىڭ ئامېرىكىدىكى دوستلىرىدىن ئالىمجانمۇ جەزىملەشتۈردى.
(تەرجىماندىن سۆز: تۆۋەندىكىسى ئىسرائىلىيە باش مىنىستىرى نىتانياخۇنىڭ ئۆز پارلامېنتىدىكى نۇتقى. دىققىتىڭلارنىڭ «كىم ھەق، كىم ناھەق؟ كىمگە مەيدان تۇتىمەن؟» دە ئەمەس، بەلكى بىر مىللەت/دۆلەتنىڭ رەھبىرى مىللىي مەنپەئەت مەيدانىدا تۇرۇپ ئۆز خەلقى، دۈشمىنى ۋە خەلقئارا بېسىم/تەنقىدلەرگە قانداق ئىنكاس قايتۇرىدىغىنىدا بولۇشىنى ئۈمىد قىلىمەن.)
12- ماي كۈنى ئامېرىكا پرېزدېنتى جوۋ بايدىن، تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئانتونى بىلىنكىن بايانات ئېلان قىلىپ، ئىسرائىلىيەنىڭ خاماسنىڭ ھۇجۇمىغا قارشى ئۆزىنى قوغداش ھوقۇقىنىڭ بارلىقىنى، ئىسرائىلىيەنى ھىمايە قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
ئۇۇيغۇر ئادۋۇكات، ئۇيغۇر ئىنسان ھەقلىرى قۇرۇلۇشى مۇدىرىيەت رەئىسى، ئامېرىكا دىنىي ئەركىنلىك كومىتېتى كومسسارى نۇرى تۈركەل ئەپەندى بايلىق ژۇرنىلىنىڭ دۇنيادىكى ئەڭ قالتس 50 نەپەر لېدىرلار قاتارىغا كىردى.
