ختتاي دىپلوماتىيسى

ئىران ئامېرىكىنىڭ نەچچە ئون يىللىق جازاسىغا قارشى تۇرۇش ئۈچۈن كۈرەش قىلىۋاتقاندا، خىتاي بىلەن ئىككى دۆلەت مۇناسىۋەتنى ياخشىلاش ئۈچۈن 25 يىللىق كېلىشىم ئىمزالىدى .

لى كېچياڭ: ئۆتكەن بىر قانچە يىلدا، خىتاي – ئامېرىكا مۇناسىۋىتى غايەت زور خىرىسقا دۇچ كەلدى، بۇ ئىككى دۆلەتكە ۋە دۇنياغا پاسسىپ تەسىر كۆرسىتىدۇ. دۇنيادىكى ئەڭ تېز تەرەققىي قىلىۋاتقان دۆلەت «خىتاي»ۋە ئەڭ تەرەققىي قىلغان دۆلەت «ئامېرىكا» ھەمكارلاشسا پايدا ئالىدۇ، ئەكىسچە زىدىيەتلەشسە زىيان تارتىدۇ.

خىتتاينىڭ شىمالىي قۇتۇپتا سۈيۈقلاندۇرۇلغان تەبىئىي گاز باكلىرى ۋە يادرو ئېنېرگىيەلىك مۇز پارچىلايدىغان يۈك پاراخوتى بار بولۇپ، داۋاملىق تۈردە پاراخوت ۋە ئېكىسپېدىتسىيە ئەترەتلىرنى يوللاۋاتىدۇ.

بۇ دوكلات «بىر بەلباغ بىر يول» تەشەببۇسى (BRI) نى مۇزاكىرە قىلىدۇ، مەزكۇر تەشەببۇس 2013-يىلى باشلانغان بولۇپ، خىتاي تەتقىق قىلىپ ياردەم ياردەم قىلىدىغان، ئاسىيا ياۋروپا چوڭ قۇرۇقلۇقىدىكى ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى قاپلايدۇ. مەزكۇر دوكلاتتا «بىر بەلباغ بىر يول» تەشەببۇسى بىلەن باشقا دۇنياۋى ياردەم قۇرۇلۇشلىرىنى سېلىشتۇرغاندا قانداق ئوخشىمايدىغا جايلارنىڭ بارلىقى كۆرسىتىلدى ھەمدە بۇ پەرقلەرنىڭ «بىر بەلباغ بىر يول» تەشەببۇسىنىڭ ئۇقۇم ۋە يۈرگۈزۈلۈش ئۇسۇلىغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقى مۇھاكىمە قىلىندى. ئۇنىڭدىن باشقا، يازغۇچى بىر قۇرۇلما ئوتتۇرىغا قويۇپ، «بىر بەلباغ بىر يول» تەشەببۇسىنى با

ئامېرىكىنىڭ ھازىرقى سودا ۋەكىلى لايتھايزىر نەچچە ئون يىلدىن بېرى خىتاينى ئەڭ قاتتىق تەنقىد قىلىۋاتقان ۋاشىنگتون ئەربابلىرىنىڭ بىرسى بولۇشى سۈپىتى بىلەن مەشھۇر بولۇپ، خىتاينىڭ دۇنيا سودا تەشكىلاتىغا ئەزا بولۇشىغا قارشى تۇرۇش، خىتايغا قارىتا سودا دەۋاسى قىلىش قاتارلىق ئىشلىرى بىلەن ترامپنىڭمۇ ياخشى كۆرۈشىگە ئېرىشكەن بىر شەخىس ئىدى.

ئىككى تەرەپ نەچچە ئايلىق تىرىشچانلىق كۆرسىتىپ، كېلىشىم ھاسىل قىلغاندىن كېيىن، پرېزىدېنت دونالد ترامپ سۆھبەتلەشكۈچىلەرگە يېڭى قوزغىتىش لايىھىسىگە مۇناسىۋەتلىك سۆھبەتنى توختىتىشقا بۇيرۇق بەردى. بۇ تاڭ قالارلىق ھەرىكەت نەچچە مىليونلۇق ئاساسىي ئىقىتىسادنى قۇتقۇزۇش لايىھىسى ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلغان ئەڭ ئاخىرقى تىرىشچانلىققا خاتىمە بەردى.