تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان (ئۇ خ ئى -ئانالىز-19) ئۇيغۇرلارنىڭ 20-ئەسرنىڭ ئىككىنچى چارىكىدە ئىككى مۇستەقىل مىللى ۋە دىموكراتىك جۇمھۇرىيەت قۇرۇشى ئۇيغۇر ۋە باشقا قىرىنداش خەلقلەر ئۈچۈن چەكسز تارىخى، سياسى ۋە مىللى ئەھمىيەتكە ئىگە. مەزكۇر ماقالە قۇرۇلۇپ قسقا ۋاقىت داۋام قىلغان مەزكۇر ئىككى جۇمھۇرىيەتنىڭ قالدۇرۇپ كەتكەن ئەھمىيىەتلىرنى مۇھاكىمە قىلىدۇ. بىرىنچى: مۇستەقىل جۇمھۇرىيەت-ئۇيغۇرلارنىڭ كوللىكتىپ […]
ئۇيغۇر تارىخى
ئۇيغۇر تارىخى، ئورقۇن خانلىقى، ئېدىقۇت خانلىقى، قاراخانىلار خانلىقى،سەئىدىيە خانلىقى، چاغاتاي خانلىقى، قەشقەرىيە دۆلىتى، شەرقى تۈركستان ئسلام جۇمھۇرىيتى، شەرقى تۈركستان جۇمھۇرىيتى، ئەخمەتجان قاسىمى، ئەيسا يۈسۈپ ئالېپتېكىن، سابىت داموللام، خوجانىياز ھاجى،
ئىلاۋە: ئەدەبىيات ۋە تارىخ كىتابلىرىنى ئوقۇغۇنىمىزدا ۋېلىباي دېگەن بىر كىشىنىڭ ئىسمى پات – پات ئۇچراپ قالىدۇ. شۇنداق، ۋېلىباي داڭلىق تارىخىي شەخس ئەمەس، ياكى تارىخىمىزدىكى قانداقتۇر بىر تايىنى يوق ئۇرۇشلاردا قان تۆككەن قەھرىمانمۇ ئەمەس. ئۇ پەقەت مىللىتىمىز تارىخىنىڭ ئەڭ قاباھەتلىك دەۋىرلىرى بولغان 19 – ئەسىردە گۈزەل يۇرتلىرىمىزنىڭ بىرى بولغان ئىلى دىيارىدا […]
ئۇيغۇر تايمىز خەلقئارا قانىلى خەۋىرى: ئۇيغۇر تايمىز خەۋىرى، ختاي ھۆكۈمىتى تەشۋىقاتى شنخۇا ئاگېنىتلىقى ئىلان قىلغان ئەڭ يېڭى خەۋەردە، ختاي دائىرلىرى مۇستەملىكە ئاستىدىكى ئۇيغۇرستاننىڭ كۇچا شەھىرىدە، ئاتالمىش تۇنجى شنجاڭ قەبرە مۇزىيى قۇرۇپ، ختاينىڭ ئۇزاق تارىخىتىن بىرى بۇ يۇرتلارغا ئىگىدارچىلىق قىلىپ كەلگەنلىك ساختا تارىخنى ئسپاتلىماقچى بولغان. ئۇيغۇر تايمىزنىڭ ئىنگىلىزچە خەۋىرىدە، مەزكۇر مۇزىينىڭ […]
ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، 13-ئيۇن «جۇڭگو شىنجاڭنىڭ تارىخى ۋە كەلگۈسى» تېمىلىق خەلقئارالىق مۇنبەر 12-ئىيۇن قەشقەردە ئۆتكۈزۈلگەن. ختاي دۆلەت تەشۋىقاتى خەلق گېزىتىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، مەزكۇر مۇنبەردە «ئارخېئولوگىيە، تارىخ ساھەسىدىكى خەلقئارالىق ئالماشتۇرۇش ئارقىلىق شىنجاڭنىڭ تارىخ، ئادىمىيەت جەھەتتىكى كۆپ مەنبەلىك بىر گەۋدىلەشكەن تەتقىقاتىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، ختاي بىلەن چەت ئەلنىڭ مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇشى ۋە ئۆرنەك ئېلىشىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش […]
تارىخشۇناس دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن 30 نەچچە يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق يېزىپ چىققان «ئۇيغۇر ئۇمۇمى تارىخىي» دىگەن 13 توملۇق كىتاپنىڭ ئالدىن نەشىر قىلىنغان «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ئومۇمى تارىخىي «دەپ ناملانغان 6 تومنىڭ 5كىتابىنى ئوقۇپ چىقتىم.
شەرقىي تۈركىستان دۆلەت ئارمىيەسىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە يوق قىلىنىشى
ئۇيغۇر تارىخىنىڭ باشلانغۇچ دەۋرىدىن تاكى ھازىرقى دەۋرىگىچە بولغان سياسىي، مەدەنىي، دىنىي،ئىجتىمائىي ھاياتىنى ئىلمىي، تەپسىلىي بايان قىلىپ بېرىدىغان «ئۇيغۇر ئومۇمى تارىخى» ناملىق 12 توملۇق مۇپەسسەل ئەسەر نەشىر قىلىنىش ئالدىدا تۇرماقتا.
بۇ ئەسەرنى تارىختىكى شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ۋە بارلىق ھۆرلۈك كۈرەشلىرى ئۈچۈن ئۆزىنى تەقدىم قىلغان ھەم ھازىرمۇ جازا لاگېرلىرىدا ھۆرلۈككە تەلپۈنىۋاتقان مىليونلىغان خانىم-قىزلارغا بېغىشلايمەن.
ئۇيغۇر قىسمەتلىرى (دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇن)
ئۇيغۇر كلاسسىك مائارىپى ئۇرخۇن، شامان ۋە مانى دەۋرى (552 – 844 – يىللار)، ئىدىقۇت مائارىپى دەۋرى (850 – 1250 – يىللار) ۋە بۇددىزم مائارىپى دەۋرى (75 – 992 – يىللار) جەريانلىرىدىن ئۆتۇپ، كېيىن قەشقەر مەركەز قىلىنغان قاراخانىلارنىڭ ئىسلامىيەت مائارىپى دەۋرى (870 – 1211 – يىللار) غا قەدەم قويدى.
