گۇگىل تەرجىمىسى ئۇيغۇر تىلىنى قوللايدىغان تىللار قاتارىغا قوشتى.(2020 يىل)
ئۇيغۇر
ئىستانبۇلدا شەرقىي تۈركىستان فېدېراتسىيىسى ئېچىلىش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلدى .
يېقىدىن بىرى توردا ئەۋج ئالغان ھاقارەت ۋە سەت تىللار بىلەن جىدەللىششكە قارشى تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان ئەپەندىنىڭ ئويلىغانلىرى
پارىژ شەھىرىدە چوڭ كۆلەمدىكى ئۇيغۇرلارنى قوللاش نامايىشى ئۆتكۈزۈلدى
ھەممە ھەۋەس قىلىۋاتقان كورىيەنىڭ ئايال چولپانلىرى –ھەممە نالەت ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇر پاھشەلىرىنڭ قولىغا ھىچقايسى جەھەتتىن سۇ قويۇپ بىرەلمەيدۇ.پەقەت ئۇلارنى قانداق قىلىپ تەربىيلەش ۋە زىننەتلەش بىزنىڭ ئششمىز!
ختتاينىڭ قورقۇنچلۇق كەلگۈسى نازارەت دۇنياسىنى پاش قىلىش:
ئاپتور جىئوففىرى ف كاينى -بۇ نازارەت سستىمىسنىڭ بىر يالغۇز شەخس تەرىپىدىن پىلانلانمىغانلىقىنى بايان قىلىدۇ.
مەزكۇر كىتابدا ئاساسلىقى شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى توغرىسىدا ئۇيغۇر مىللىي ھەرىكىتىنىڭ رەھبىرى رابىيە قادىر خانىمنىڭ دۇنيادىكى نوپۇزلۇق دۆلەت ئەربابلىرىغا ۋە كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىغا يوللانغان مەكتۇپلىرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، مەكتۇپلار ئىچىدە سابىق ئامېرىكا پرېزىدېنتى جورجى بۇش ۋە ياپونىيە باش ۋەزىرى شىنزو ئابېغا يوللانغان مەكتۇپلاردىن تەركىپ تاپقان.
ئېيى پارتىيىسى مۇئاۋىن باشلىقى سەرۋەت ھالى خانىم: «زۇلۇم ئاستىدىكى شەرقىي تۈركىستانلىقلار تەبرىكلىيەلمىگەن، 2009- يىلدىن باشلاپ ئۇيغۇر زىيالىيلىرىنىڭ ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى قوغداش ئارزۇسى بىلەن ئۈرۈمچىدە ئېلان قىلىنغان «ئۇيغۇر دوپپا مەدەنىيەت بايرىمى» غا مۇبارەك بولسۇن. شەرقىي تۈركىستان مۇستەقىللىققە ئېرىشىپ، ھۆرلىكىنى تەبرىكلەيدىغان كۈنلەر يېقىندۇر.
فوكس تېلېۋزىيەسى خەۋەرلىرى داڭلىق مۇخبىرى بىنجامىن خال تۋىتتېردا دوپپا بايرىمىغا ئائىت رەسمنى ئورتاقلىشپ، مۇنداق دېدى: «بۈگۈن ئۇيغۇرلارنىڭ دوپپا بايرىمى. خىتاي ئۇيغۇرلارنى قىرغىن قىلىۋاتقاندا، بۇنداق بىر كۈن ئۇيغۇرلار ئۈچۈن سۆزلەش، قوللاش ئۈچۈن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.
ئەھمەد داۋۇتئوغلۇ بۈگۈن تۋىتتېر ھېسابىدا مۇنداق دېدى: «شەرقىي تۈركىستانلىق قېرىنداشلىرىمىزنىڭ مەزكۇر كۈندە كەلگەن، خىتاي زۇلۇمى سەۋەبلىك تەبرىكلىنەلمىگەن دوپپا بايرىمىنى، ئەركىن تەبرىكلەيدىغان كۈنلىرىنىڭ كېلىشنى تىلەش بىلەن تەبرىكلەيمەن.
دوپپا بايرىمىنى قوللاپ، تۇنجى مۇھاكىمە يىغىنىغا ئىشتىراك قىلغان ئۇستازلاردىن ئىمىن تۇرسۇن، يار مۇھەممەد تاھىر تۇغلۇق قاتارلىقلار ۋاپات بولدى. ئابدۇبەسر شۇكۇرى، ئابدۇقادىر جالالىدىن، راھىلە داۋۇت قاتارلىقلار خىتاي تۈرمىسدە؛
پروفېسسور ئابدۇرەشد جەلىل قارلۇق تۈركىيە چىگرا بىخەتەرلىك ئاكادېمىيىسى، شەرقى ئاسيا مۇنبىرىدە رايون بىخەتەرلىكى ئامىللىرى توغىرسدا لېكسيە بەردى
[مۇھىم نۇقتا] 2010- يىلىدىكى ئالتىنچى قېتىملىق ئومۇميۈزلۈك نوپۇس تەكشۈرۈش ماتېرىياللىرى ۋە ئەڭ يېڭى سىتاتىستىكا يىلنامەسى قاتارلىق باشقا سانلىق مەلۇماتلارغا ئاساسەن، مەزكۇر ماقالە قۇرۇلما پەرقى نۇقتىسىدىن شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان-ئۇيغۇرىستان-ت) نوپۇسىنىڭ ئۆزگىرىشى ۋە ئالاھىدىلىكىگە نىسبەتەن بايان خاراكتېرلىك تەھلىل ئېلىپ بارىدۇ.
تۈركىيەنىڭ ئاكادىمىك دۇنياسىدا شەرقىي تۈركىستانلىق كىملىكى بىلەن خىتتاي تەتقىقاتى ۋە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىلىرىدە ئالدىغا چىققان ئەنقەرە ھاجى بايرام ۋەلى ئۇنىۋېرسىتېتى خەلقئارا مۇناسىۋەتلەر فاكۇلتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى، تۈركىيە شەرقىي ئاسىيا تەتقىقاتلىرى ژۇرنىلىنىڭ باش تەھرىرى، جەمىيەتشۇناس پىروففىسور ئابدۇرەشىد جەلىل قارلۇق تۈركىيەدىكى مۆتىۋەر ژورنال، كىتاب ۋە تاراتقۇلاردا شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى ئاكادىمىك سەۋىيىدە ئىزچىل كۈنتەرتىپتە تۇتۇپ كەلمەكتە.
2020-يىلى9-ئاينىڭ -14-كۈنى، خىتاينىڭ «شىنجاڭ كۈندىلىك گېزىتى » خەۋىرىدە دىيىلىشىچە، شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى (ت -شەرقى تۈركىستان )نىڭ قازاق مىللىتىدىن بولغان مۇئاۋىن رەئىسى نۇرلان ئابدۇلـمەجىن ئۇيغۇر نانلىرىنى تىرىشىپ پۈتۈن خىتاي ئۆلكىلىرىدە سېتىشقا چاقىرىق قىلغان.
«ئۇيغۇرلارغا قارشى ئۇرۇش» (The War on the Uyghurs) دېگەن بۇ كىتاب ئاخىرى قولۇمغا تەگدى.
كىتاب ئاپتورى شان روبېرتس Sean R. Roberts جورج ۋاشىنگتون ئۇنۋېرسىتىتى ئېللىئوت خەلقئارا ئىشلار مەكتىپى خەلقئارا تەرەققىيات تەتقىقات پروگراممىسىنىڭ مۇدىرى.
ئاز سانلىق مىللەتلەرگە «ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگىلەش» ھوقۇقى 1922-يىلى قۇرۇلغان چاغدىكى خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسىنىڭ كۈنتەرتىپىگە كىرگۈزۈلگەن ئىدى. يېڭىدىن شەكىللەنگەن
1949- يىلى 20- ئۆكتەبىر ئاتالمىش «خەلق ئازاتلىق ئارمىيەسى» نىڭ تۇنجى قوشۇنى ئۈرۈمچىگە كىرگەندە، يەرلىك خەلقلەر مەلۇم نۇقتىدىن ئېيتقاندا بىرئاز خۇرسەن بولغان ئىدى.
ئۇيغۇر تارىخىنىڭ باشلانغۇچ دەۋرىدىن تاكى ھازىرقى دەۋرىگىچە بولغان سياسىي، مەدەنىي، دىنىي،ئىجتىمائىي ھاياتىنى ئىلمىي، تەپسىلىي بايان قىلىپ بېرىدىغان «ئۇيغۇر ئومۇمى تارىخى» ناملىق 12 توملۇق مۇپەسسەل ئەسەر نەشىر قىلىنىش ئالدىدا تۇرماقتا.
