ﺑﯩﺰ ﺳﯩﺰﻧﯩﯔ ﺑﯜﮔﯜﻥ ﻣﯘﮪﺎﺟﯩﺮﻩﺗﺘﯩﻜﻰ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺩﻩﯞﺍﻧﯩﯔ ﯞﻩﻛﯩﻠﻠﯩﻚ ﺋﻮﺭﮔﯩﻨﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﯩﻨﻰ ﺋﯚﺯ ﺭﻩﮪﺒﻪﺭﻟﯩﻜﯩﯖﯩﺰ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﺍ ﻳﯧﺘﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺋﻪﯞﻻﺩ ﻳﺎﺵ ﻧﻪﺳﯩﻠﮕﻪ ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﯗﭖ، ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺍﻧﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﯞﻩ ﻏﻪﻟﯩﺒﯩﺴﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ ﭘﯩﺪﺍﻛﺎﺭﻟﯩﻖ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﯩﺶ ﭘﯘﺭﺳﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﻳﺎﺭﯨﺘﯩﭗ ﺑﻪﺭﻣﻪﻛﭽﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﯖﯩﺰﺩﯨﻦ ﺗﻪﺳﯩﺮﻟﻪﻧﺪﯗﻕ. ﺳﯩﺰ 2006 – ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﯩﻐﺎ ﺭﻩﺋﯩﺲ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ 12 ﻳﯩﻞ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ، ﻣﯩﻠﯩﻲ ﺩﻩﯞﺍﻳﯩﻤﯩﺰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﻛﯚﭖ ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﻠﻪﺭ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺧﻪﻟﻘﺎﺭﺍﺩﺍ ﺗﻮﻧﯘﻟﯩﺸﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﮪﻪﺳﺴﯩﻠﻪﺭ ﻗﺎﺗﻘﺎﻥ ﺋﯩﺪﯨﯖﯩﺰ. ﺳﯩﺰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﺳﻪﭘﺘﻪ ﻛﯚﺭﻩﺵ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻳﯧﺘﯩﻠﮕﻪﻥ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﺋﺎﻛﺘﯩﭙﻼﺭ ﺑﯜﮔﯜﻥ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﯩﻨﻰ ﺧﻪﻟﻘﺎﺭﺍﺩﺍ ﻛ
سىياسەت
شەرقى تۈركىستانلىقلار تارىختىكى ئەڭ زور خەۋپ خەتەرگە دۇچ كەلگەن ئىككى يىلدىن بۇيان، دۇنيا مېدىياسى بولۇپمۇ غەرب ئەللەرىنىڭ مېدىيالىرىدا شەرقى تۈركىستاندىكى يىغىۋېلىش لاگىرلىرى ھەققىدە تۈرلۈك خەۋەرلەر چىقتى ۋە ب د ت، كىشىكىك ھوقۇق كومىتېتى بۇ ھەقتە سانلىق مەلۇماتلار بىلەن كۈنتەرتىپكە ئېلىپ كەلدى.
مېنىڭ ئىسمىم مۇھەممەد. مەن شەرقىي تۈركىستاننىڭ خۇتەن ناھىيە، سېغىزكۆل يېزا، ئورنۇش كەنتىدىن. مېنىڭ ئائىلەمدە نەۋرىلەرنى ھېسابقا ئالمىغاندا يەتتە جان بار بولۇپ،ئۇلار دادام، ئانام، ئاچام، مەن ۋە قالغان تۆت ئۇكامدىن ئىبارەت.
شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان) ۋەزىيىتى بۇ ئىككى يىلدىن بىرى ئۈزلۈكسىز ياخشىلانماقتا. شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان) ساياھەتچىلىكى قايتىدىن گۈللەنگەن مەنزىرىسىگە شنجاڭ بىخەتەرلىكىگە خىتاي جەمىيىتىنىڭ ئىشەنچىسى ماس قەدەمدە تىزدىن ئەسلىگە قايتىۋاتقانلىقىدىن دىرەك بىرىدۇ. شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي ئەزا كومىتىتى ئۆتكەن ھەپتە ئۆزگەرتىلگەن » ش ئۇ ئا ر رادىكاللىقنى تۈگىتىش نىزامنامىسى» ئىلان قىلدى. بۇ نىزامنامە چوقۇم پۈتۈن شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان) دا «ئۈچ خىل كۈچ»كە قارشى ھەر تۈرلۈك خىزمەتلەرگە ھەيدەكچىلىك ۋە يىتەكچىلىك قىلىدۇ.
مالايسىيا پىرزدېنتى ماخاتىر مۇھەممەد دۈشەنبە كۈنىدىكى باياناتىدا، بۇلتۇر ئۇيغۇرلارنىڭ تايلاند تۈرمىسىدىن قېچىپ چىقىش ۋەقەسى يۈز بەرگەندىن كىين، مالايسىيانىڭ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىياغا قېچىپ چىققان 11 مۇسۇلمان ئۇيغۇرنى قويۇپ بەرگەنلىكىنى، چۈنكى ئولارنىڭ ھىچقانداق خاتالىق ئۆتكۈزمىگەنلىكىنى سۆزلەپ ئۆتتى.
شى جىنپىڭ باش سېكرىتار كۆرسىتىدۇكى «چەتئەلدە ئۇرۇقى بار، ۋەتەندە تۇپرىقى بار، توردا بازىرى بار، بۇ شىنجاڭ زوراۋانلىق تېررورلۇق پائالىيەتلىرىنىڭ دائىم قايتا قايتا يۈز بېرىشىنىڭ ئاساسلىق سەۋەبى.»
ئۇتۇق قازانغان بىر تەشەببۇس :100مىڭ كىشلىك ئاق ساراي ئىمزاسى تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان،ئۇيغۇر ئاگېىنتلىقى،11-ئۆكتەبىر ،ۋاشنگىتون. ختتاي كومپارتىيەسنىڭ ئۇيغۇر مىللىتىنى مەخپى قىرغىن قىلىشى ۋە ئاشكارا ئاسسلماتسيە قىلىشى ئاخبارات ۋاستىلىرى ئارقىلىق كەڭ كۆلەمدە خەۋەر قىلىنىپ،ھەر قايىسى دۆلەت رەھبەرلىرى ،ھەر ساھە زاتلارنىڭ دىققىتىنى تارتىپ كەلمەكتە. دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا مۇھاجىرەتتە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلار تۇرلۇك شەكىللەردە […]
2018-يىلى 10-ئاينىڭ 7-كۈنى فايىرفاكىس شەھىرى تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 10-ئاينىڭ 7-كۈنى ئۇيغۇر ئىگىلىك تىكلىگۈچىلەر مەركىزىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن ۋاشنگىتون ئالاھىدە رايونى ئەتراپىدىكى مۇسۇلمان جەمىيەتلەرنىڭ رەھبەرلىرى ۋە ۋەكىللىرى ،مەسجىد ئىماملىرى،ئسلام مىديالىرىدىن تەشكىل تاپقان 100 دىن ئارتۇق ۋەكىللەرگە ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنىڭ نۆۋەتتە دۇچ كىلىۋاتقان ئەھۋالى تەپسلى تونۇشتۇرۇلدى؛ پائالىيەت -ئۇيغۇر ئىگىلىك تىكلىگۇچىلەرنىڭ فايىرفاكىس شەھىرىگە […]
ئۇشبۇ قۇرۇلتاي 25- 29 سېنتەبىرگىچە داۋام قىلىدىغان بولۇپ، بۇ قۇرۇلتايغا خەلقئارا قەلەمكەشلەر قۇرۇلتىيىنىڭ دۇنيانىڭ ھەرقايسى دۆلەت ۋە رايونلىرىدىن كەلگەن 60 تىن ئارتۇق ۋەكىللىرى، 300 دىن ئارتۇق يازغۇچىلار قاتناشقان. ئۇيغۇر قەلەمكەشلەر مەركىزى ۋە مۇستەقىل خىتاي قەلەمكەشلەر مەركىزى بۇ نۆۋەتلىك خەلقئارا قەلەمكەشلەر قۇرۇلتىيىنىڭ ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىغا تەييارلىغان قارارنامە قۇرۇلتاينىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا تەستىقتىن ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن بۇ يىل ئاۋغۇست ئېيىدا تاپشۇرۇلغان ئىدى.
تېررورىزم: «شەرقىي تۈركىستانچىلار»نىڭ مىللەتچىلىكتىن پايدىلىنىپ كۈشكۈرتۈشى
شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان)دىكى يەرلىك ئاھالىلەرنىڭ ئىستانسىمىزغا ئاشكارىلىشىچە، شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان) يەرلىك ھۆكۈمەت 9- ئاينىڭ 26- كۈنىدىن باشلاپ پويىز ئارقىلىق ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز قاتارلىق ئاز سانلىق مىللەت مۇسۇلمانلىرىنى توشۇيدىكەن.
ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارسىنىڭ ئوپتىك ئىنژىنىرى دوكتۇر ئەركىن سېدىق ئەپەندى ئامېرىكا پايتەختى ۋاشنگىتون رايونىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ چوڭ ئىگىلىلك تىكلەش بازىسى بولغان «ئۇيغۇر ئىگىلىك تىكلىگۈچىلەر بىرلىكى«نىڭ تەكلىۋى بىلەن ۋىرگنىيە شتاتى فايىر فاكس شەھىرىگە جايلاشقان پائالىيەت مەركىزىدە بىر مەيدان ئامما بىلەن يۈز كۆرۈشۈش ۋە پىكىر ئالماشتۇرۇش ئىلىپ بارىدىكەن.
خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى خىتاينى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان «سېستىمىلىق باستۇرۇش» ھەرىكىتىنى ئاياقلاشتۇرۇشقا چاقىردى ھەمدە جازا لاگېرلىرىغا قامال قىلىنغان كىشىلەرنىڭ ئەھۋالى ھەققىدىكى ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلەشنى تەلەپ قىلدى.
خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭيى شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان- ت) مەسىلىسى توغرىسىدا سورالغاندا،
ئاۋال بۇ خىتايدىكى ئاپتونومىيەنى تەھلىل قىلىشتىن باشلىنىدۇ. ئاپتور لىنا كۇتكائۇسكايتى 2012 -يازغان «خىتاينىڭ تىبەت ۋە شەرقىي تۈركىستانغا (ماقالىدە شىنجاڭ دەپ يېزىلغان) بولغان دۆلەت سىياسىتى نىمىشقا خوڭكوڭ ئەندىزىسى ئەمەس؟» (Chinese State Policies Towards Tibet And Xinjiang Why not the
ماقالىنىڭ ئاساسي مەزمۇنى : بۇرۇن تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى يوقىرى ئاۋاز بىلەن خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرىگە قاراتقان باستۇرۇش سىياسىتىگە قارشى چىقىپ كىلۋاتاتتى .لىكىن ھازىر تۈرك مىدىياسى ، خەلقى ۋە ھۆكىمىتى سۈكۈت ئىچىدە تۇرماقتا. نەچچە ھەپتىدىن بېرى خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرى ياشايدىغان شىنجاڭ رايۇنى ( شەرقىي تۇركستان ) دا بىر مىليۇن ئۇيغۇرغا يۈرگۈزۈۋاتقان سېستملىق باستۇرۇش ھەركىتنى تەنقىدلەيدىغان خەۋەرلەر ناھايتى كەڭ دائىردە ئىلان قىلندى ۋە كۈپىنچىسى
ق ۋە پارىژ زالىم خىتاينىڭ يىللاردىن بىرى ھەر خىل ئۇسۇللار بىلەن ئېلىپ بېرىۋاتقان قىرغىن ۋە ئاسمىلاتسىيە سىياسەتلىرى ئاخىرقى ھىساپتا بۇ مىللەتنى ئويغاتقان بولسا، رىئال مەۋجۇدلۇقلار بۇ ئويغۇنۇشقا سەلبى ياكى يۈزەكى تەسىر بىرىپ كەلمەكتە. دەۋا يولىدىكى قاتماللىق، 20- 30 يىل ئىلگىرىكى دەۋا ئۇسۇللىرى ۋە چېچىلاڭغۇلۇقلار ئويغانغان ۋە ئويغىنىۋاتقان خەلقنى ئىشنىڭ بېشىدىلا ئۈمىدسىزلىك پاتقىقىغا سۆرەپ كەلمەكتە
ئۆمەر قانات س ئەن ئەن تېلىۋزىيەسگە:ختتاي بىر خەلققە قارشى ئۇرۇش ئېچىۋاتىدۇ
18-يىلى 9-ئاينىڭ 25-كۈنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى 73-نۆۋەتلىك ئومۇمى چوڭ يېغىنى ب د ت نىڭ نيۇيورك شەھىرىدىكى باش شتابىدا ئىلىپ بىرىلماقتا بولۇپ،بۇ يېغىن ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئۆز دۆلىتى ئىچىدىكى ئەڭ مۇھىم مەسلە ۋە خەلقئارالىق مۇھىم مەسللەر مۇزاكىرە قىلىنىدىغان ئەڭ ياخشى پۇرسەت
ئامېرىكىنىڭ ۋاشنگىتون ئالاھىدە رايونى ئەتراپىدا تۇرىدىغان 30 ئەتراپىدا ئۇيغۇر ئاممىسى 25-سنتەبىر بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ باش شتابى نيۇيورك شەھىرىدە ختتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ بېسۋىلىنغان شەرقى تۈركستاندىكى «ئۇيغۇر ،قازاق قاتارلىق مۇسۇلمانلىرىغا قارشى ئىلىپ بىرىۋاتقان باستۇرۇشلىرى«غا قارشى نامايىش ئىلىپ باردى.نامايىشچىلار ئالدىنقى كۈنى كېچە ۋاشنگىتوندىن يولغا چىققان بولۇپ،ئالتە سائەت يول يۈرۈپ نيۇيوركقا يتىپ كەلگەن،نيۇيوركتا قاتتىق يامغۇر ياغقان بولۇپ،نامايىشچىلار نامايىشنى داۋاملاشتۇرغان.نامايىش -شەرقى تۈركستان مىللى ئويغىنىش ھەرىكىتى باشچىلىقىدا ئىلىپ بىرىلغان بولۇپ،نامايىشقا سالىھ خۇداي
