كىشىلىك ھوقۇق كومتېتىنىڭ 40 – نۆۋەتلىك «يۇقىرى دەرىجىلىك»لەر يىغىنىدا سۆز قىلغان تۈركىيە تاشقىي ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇ، خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرى ۋە مۇسۇلمان ئاز سانلىقلارغا قاراتقان سىياسىتى ھەققىدە توختۇلۇپ: خىتاينىڭ يۈرگۈزىۋاتقان ھەق – ھوقۇق دەپسەندىچىلىكلىرىنى بىكار قىلىشىنى ئۈمىت قىلىدىغانلىقىنى، ئېيتتى.
ھۆكۈمەتلەر مەيدانى
ەئۇدى تەشۋىقات مىنىستىرلىكىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، سەئۇدى ۋەلىئەھدىسى مۇھەممەد سالمان خىتايدىكى زىيارىتىدە، ئىككى دۆلەت مەدەنىيەت، تىجارەت ساھەسىدىكى ئالاقىنى كۈچەيتىش ئۈچۈن مەملىكەت مىقياسىدىكى مەكتەپلەردە خىتايچە ئۆگىنىشنى مۇھىم پىلان قاتارىغا كىرگۈزگەن.
تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكى باياناتچىسى ھامى ئاقسۆي ئۇيغۇر تۈركلىرىگە قارىتىلغان كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىلىچىلىكى ۋە خەلق سەنئەتچىسى ئابدۇرېھىم ھېيىتنىڭ ۋاپاتىغا مۇناسىۋەتلىك سوئاللارغا جاۋابى:
«بېرىتانىيە ھوكۈمىتى خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزۈۋاتقان قىلمىشلىرىنى توختىتىش ئۈچۈن بىسىم چۈشۈرۈشى كېرەك.» : گە قايتۇرۇلغان جاۋابنىڭ تەرجىمىسى
دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى مۇتەخەسىسلەر خىتاينىڭ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى (ش ت- ت) دىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي قەۋملەردىن بولغان مۇسۇلمان مىللەتلەرنى كەڭ كۆلەمدە مەجبۇرى قولغا ئېلىش قىلمىشىغا قارىتا ئىمزالىق بايانات ئېلان قىلدى.
بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئىش بېجىرىش كومىتېتى يىغىپ ئېچىپ، خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇقىنى باھالىدى.
ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتى ياۋروپا ئىتىپاقى تاشقى ئىشلار مەھكىمىسى 26-ئۆكتەبىر خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ «شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىش نىزامى» غا تۈزىتىش كىرگۈزىشىگە قارىتا بەرگەن باياناتىنى قوللايدۇ.
25- ئۆكتەبىر، ياپونىيە باش ۋەزىرى شىنزو ئابى خىتايغا ئۈچ كۈنلۈك دۆلەت ئىشلىرى زىيارىتىنى باشلىدى. بۇ يىل ياپونىيە – خىتاي تىنىچلىق كىلىشىمى ھازىرلىغانلىقىنىڭ 40 يىللىقى بولۇپ، ياپونىيە تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، شىنزو ئابى بېيجىڭدا خىتايغا 40 يىلدىن بۇيان بىرىپ كىلىۋاتقان ئىقتىسادىي ياردەمنى توختىدىغانلىقىنى جاكارلىماقچى بولغان. دۇنيا بويىچە ئۈچىنجى چوڭ ئىقتىسادىي گەۋدىنىڭ 2- چوڭ ئىقتىسادىي گەۋدىگە ئىقتىسادىي ياردەم بىرىپ كىلىۋاتقانلىقى كۆپلىگەن كىشىلەرنى ھەيران قالدۇردى. خىتاي تاشقى ئىشلار باياناتچىسى خۇا چۈنيىڭ: «ياپونىيەنىڭ خىتايغا بەرگەن ھۆكۈمەت مەبلىغى خىتاينىڭ ئىسلاھات ئىشىكنى ئى
(ئىزاھات :تۈركىيە جۇمھۇرىيتى مۇساپىر ئۇيغۇرلار كۆپ ئولتۇراقلاشقان دۆلەتلەرنىڭ بىرى،ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخى،مىللى،دىنى قىرىنداشلىرىنىڭ يۇرتى،ئەمما ئۇيغۇر خەلقى تارىخى قىرغىنچىلىققا دۇچ كەلگەن،دۇنيا جامائەتچىلىكى ،جۈملىدىن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ،غەرپ سياسەتچىلىرى،تاراتقۇلار،ئالىملار ھەتتا خىرىستىئانلار ۋە ختتاي قاتارلىق مىللەتلەرگىچە تەشكىلاتلار ئۇيغۇرلار ئۇچۇن ھەرىكەتكە كەلگەن بۇگۇنكىدەك پەيتتە ئادالەت ۋە تەرەققىيات پارتىيسى ھاكىمىيتى ئۇيغۇرلار ئۈچۈن ھەق تەرەپتە تۇرماقتا يوق،ختتاي بىلەن خەلقئارا بىرلىكسەپ ياساپ،ئۇيغۇر مىللىتى تەلتۆكۈس يوقىلىشقا دۇچ كىلىۋاتقان پەيتتە ،بىلىپ تۇرۇپ ختتايغ
مەزكۇر ھۇججەت مەزكۇر كومېتىت تەتقىقات بۆلۇمنىڭ ئىجازىتى بىلەن ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى ئۈچۈن تەرجىمە قىلغۇچى:تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان
جەنۋە(رويتىرس)- بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئنسانى ھوقوقنى قوغداش كومېتتېتى جۈمە كۈنى(10-ئاۋغۇست) ئۆزىنىڭ خىتاي دۆلىتىنىڭ مىليۇن ئۇيغۇرلارنى زور كۆلەمدىكى مەخپى جازا لاگىرلىرىغا قامىغانلىقىغا ئائىت ئىشەنچىلىك ئۇچۇرلارنى تاپشۇرۇپ ئالغانلىقىنى ئېيتىپ ئۆتتى.
ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىنىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشقا ئىشلىتىدىغان ئامېرىكا تېخنىكىسنى سېتىشنى چەكلەش ھەققىدىكى خېتى
ئامېرىكا خەلقئارا دىنى ئەركىنلىك كومېتىتى:ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان كۈنسايىن ئېشىۋاتقان زۇلۇمغا چوڭقۇر ئەندىشە قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.
<<ختتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قاراتقان چەكلىمىلىرى -قورشاۋغا ئىلىنغان دىنى ۋە ئېتنىك ئاز سانلىق مىللەتنى ئاسسلماتسيە قىلىشقا ئۇرۇنۇشتىن ئىبارەتتۇر>>.
بۇگۇن كەچلىك ئاينىڭ چېقىشى بىلەن تەڭ ،مەن ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى ۋە دۇنيا بويلاپ رامىزان تۇتۇۋاتقان بارلىق مۇسۇلمانلارغا سالام يوللايمەن ۋە گۇزەل تىلەكلەرنى تىلەيمەن ؛ رامىزان ئىيى مەزگىلىدە مۇسۇلمانلار ئىبادەت ۋە دۇئالىرى بىلەن قۇرئان كەرىمنىڭ مۇھەممەد ئەلەيھسالامغا نازىل بولغانلىقىنى تەبرىكلەيدۇ
ئامېرىكا تاشقى ئشلار منېستىرلىكىنىڭ ئۇيغۇر ژۇرنالستلار ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەھۋالى ھەققىدىكى باياناتى
