ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسى«ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشى »بىلەن «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنى نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتى نامزاتىغا كۆرسەتتى
ھۆكۈمەتلەر مەيدانى
سەئۇدى ھۆكۈمىتى تېنچ نامايىش قىلغانلىقى ئۈچۈن تۇتقۇن قىلىنغان سېتىۋالدى ھاجىمنى ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ تەلىپى بويىچە قويۇپ بەردى
پرېزىدېنت بايدېن كابۇل ئايرۇپورتىدىكى پارتلاش ۋەقەسى توغرىسىدا بايانات بەردى
: 7-ئاينىڭ 14-كۈنى تۈركمەنىستان ۋەكىلى ب د ت ئىنسانىي ھوقۇق كېڭىشىنىڭ 47-قېتىملىق يىغىنىدا سۆز قىلىپ خوڭكوڭ، شەرقى-تۈركستان-ئۇيغۇرىيەگە ئالاقىدار مەسىلىلەرنىڭ ختتاينىڭ ئىچكى ئىشى ئىكەنلىكىنى. ختتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەيدانىنى قوللايدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.
ئامېرىكا كونگىرەس خىتاي ئىشلىرى كومېتىتىنىڭ 23 – ئىيۇل خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىغا يازغان ئوچۇق خېتى:
30-ئېيۇل، 2021-يىلى
ئامېرىكا بىلومبىرگ خەۋەرلىرىگە ئاساسلانغاندا، ئاتالمىش شنجاڭ تەشۋىقات بۆلۈم باشلىقى شۇگۇشياڭ بېيجىڭدا ئېچىلغان ئاخبارات ئىلان قىلىش يېغىنىدا، ختتاينىڭ ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقنى ئاقلىغان.شۇنداقلا نۇرغۇن سۇئاللارغا جاۋاپ بەرگەن
ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىدە ئىككى پارتىيە ئەزالىرىدىن بولغان پارلامېنىت ئەزالىرىنىڭ تەشكىللىشى بىلەن «ئۇيغۇر گۇرۇپپىسى-Uyghur Caucus» قۇرۇلدى.
خىتاي- تالىبان سۆھبىتى
ماراكەش دۆلەت بىخەتەرلىك ئىدارىسى ئېلان قىلغان باياناتقا ئاساسلانغاندا،«ئىدىرىس ھەسەن خەلقئارالىق ساقچى تەشكىلاتىنىڭ تۇتۇش بۇيرۇقىغا ئاساسەن ئايرودۇرۇمدىلا تۇتقۇن قىلىنغان بولۇپ، ئىدىرىس ھەسەن تېررورلۇق تەشكىلاتىغا چېتىشلىق گۇماندار ».
ئەنگىلىيە تاشقى ئشلار ۋەزىرى دومىنىك رائاب 19-ئېيۇل كۈنى ئەنگىلىيە پارلامېنتىدا سۆزلىگەن سۆزىدە، ئۇيغۇرلار دۇچ كىلىۋاتقان ئېرقى قېرغىنچىلىقنى تەپسلى تونۇشتۇرۇپ ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ئشقا باشتىن -ئاخىرى كۆڭۈل بۆلگەنلىكىنى، ئەمەلى ھەرىكەت قوللانغانلىقىنى تەكىتلىدى، ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشقا ئارىلاشقان شركەتلىرى بىلەن سودا ئالاقە قىلىشنى چەكلەيدىغانلىقىنى بىلدۇردى.
ئامرېكا سودا مىنىستىرلىقى 9-ئىيۇل بايانات بېرىپ خەلقئارادىكى ئىنسان ھەقلىرى دەپسەندىكىچىلىكىگە تۆھپە قوشقان، ئامرېكا ھەربىي تەرەپ بىلەن مۇناسىۋىتى بار بولغان شۇنداقلا ئامرىكا دۆلەت بىخەتەرلىكىگە تەسىر كۆرسىتىش مۇمكىنچىلىكى بار دەپ قارالغان 34 شېركەتكە ئىمبارگۇ يۈرگۈزگەنلىكىنى جاكارلىغان.
ئانادولۇ ئاگېنىتلىقى خەۋىرى: تۈركىيە دۆلەت رەئىسى رەجەپ تايىپ ئەردوغان ختتاي دۆلەت رەئىسى شى بىلەن تىلفۇنلاشقان،سۆھبەت-ئنېرگىيە، تۈركىيەگە مەبلەغ سلىش، تىجارەت، قاتناش ۋە ساقلىق تېمىلىرى ئاساسدا ئىككى دۆلەت ئالاقىسىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئاساس قىلىنغان.
ئامېرىكىنىڭ نوپۇزلۇق سياسى ئىشلار ژۇرنىلى «دىپلومات» تەپسىلىي خەۋەر ئېلان قىلىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشى، تۇتۇشى، پاكىستاندا ئۇيغۇر مىللىي كىملىكىنى يوقىتىش ئۇرۇنۇشى ھەققىدىكى قىلمىشلىرىنى پاش قىلغان.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى (دۆلەت مەھكىمىسى دەپمۇ قوللىنىلغان) باش كاتىپى ئانتونى بېلىكىن 6-ئىيۇل كۈنى بىر قىسىم سابىق مەھبۇسلار ۋە پائالىيەتچىلەر بىلەن تور سۆھبەت يېغىنى ئاچقان.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى باياناتچىسى نەد پىرايىس (Ned Price) مۇنداق دېگەن: ئانتونى بېلىنكىن سابىق مەھبۇسلار ۋە ئۇلارنىڭ ئۇرۇق-تۇغقانلىرىدىن شىنجاڭدا (شەرقى تۈركىستان/ ئۇيغۇرىستان. ت) بولۇۋاتقان ئېچىنىشلىق ئىشلار ۋە بىر مىليون ئۇيغۇرلارنىڭ تۇتقۇن قىلىنىشى ھەققىدىكى بىرىنچى قول تەسىراتى، ھېكايىسىنى ئاڭلاش ئۈچۈن ئۇلار بىلەن كۆرۈشۈشنى مۇھىم دەپ قارىدى. بۇ ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ شىنجاڭدا (شەرقى تۈركىستان
فرانسىيە خەلقئارا رادىئوسىنىڭ 29-ئىيۇن خەۋەر قىلىشىچە شۇ كۈنى فرانسىيە دۆلەت مەجلىسىدىكى 50 كە يېقىن پارلامېنت ئەزاسى بىرلىكتە ئىمزالىق دوكلات تاپشۇرۇپ فرانسىيە دۆلەت مەجلىسىدىن خىتاينىڭ ئۇيغۇرلار ئۈستىدىن يۈرگۈزۈۋاتقان باستۇرۇش سىياسىتىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ بېكىتىشىنى تەلەپ قىلغان.
گېرمانىيەدە زىيارەتتە بولۇۋاتقان ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى ئانتونى بلىنكېن(Antony Blinken) شۇ جاي ۋاقتى 23-ئىيۇن چارشەنبە كۈنى بېرلىندا خەلقئارا جەمئىيەتنى خىتاينىڭ «شىنجاڭ» (شەرقى تۈركىستان\ ئۇيغۇرىستان. ت) رايونىدا مەجبۇرىي ئەمگەك كۈچى ئارقىلىق ئىشلەپ چىقارغان مەھسۇلاتلارنى ئالماسلىققا ۋە ئىشلەتمەسلىككە چاقىردى.
6-ئاينىڭ 13- كۈنى ئەنگلىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن سانائەتلەشكەن يەتتە دۆلەت رەھبەرلىرى يىغىلىشى رەسمىي تۈردە ئاياغلاشتى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا مەزكۇر يىغىنغا قاتناشقان 7 دۆلەت رەھبەرلىرى بىرلىكتە قول قويغان بىرلەشمە باياناتنى ئېلان قىلدى. بىرلەشمە بايانات جەمئىي 70 تۈر، 14مىڭ خەتنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە خىتايغا مۇناسىۋەتلىك قىسىملىرىنىڭ ئاساسلىق مەزمۇنلىرى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
9-ئىيۇن ياپونىيە ۋە ئاۋسترالىيە ئىككى تەرەپ مىنىستىرلىقلار تېلېفون يىغىنى ئۆتكۈزۈپ ئۇيغۇر مەسىلىسىگە بولغان ئەندىشىسىنى ئىپادىلىدى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئاۋسترالىيە باش مىنىستىرى سكوت جون موررىسسون (Scott John Morrison) ئەنگلىيەگە مېڭىش سەپىرىدىن بۇرۇن بايانات بېرىپ G7 گۇرۇھى ۋە دۇنيا سودا تەشكىلاتىنى تەدبىر قوللىنىپ خىتاينىڭ كۈنسېرى ئېشىۋاتقان ئىقتىسادى تەھدىتىنى توختىتىشقا چاقىردى.
بۇ گۇۋاھلىق سۆھبىتىنى ئورۇنلاشتۇرغان بىلگىيە ئىكولو پارتىيەسى ۋە ئۇنىڭ ياش ۋەكىلى سەمۇئىل كوگولاتى، شۇنداقلا بىلگىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى قاتارلىق تەشكىلات ۋە ئورۇنلارغا ئالاھىدە رەھمىتىمىزنى بىلدۈرىمىز!
مۇتەخەسسىسلەرنىڭ قارىشچە، بۇ دۆلەتلەرنىڭ بۇ قېتىملىق يېغىنغا قاتنىشش – قاتناشماسلىقى ئۇلارنىڭ يىللاردىن بېرى خىتاينىڭ قىرغىنچىلىقىنى قوللاپ كەلگەن رەزىلىك ماھىيتىنى ئۆزگەرتەلمەيدۇ.
