كالىفورنىيە شتاتىنىڭ سان فرانسىسكو شەھىرى ئامېرىكىدىكى ساقچىلارنىڭ چىراي تۇنۇش تېخنىكىسىنى ئىشلىتىشىنى چەكلىگەن تۇنجى شەھەر بولدى.
دۇنيا
5-ئاينىڭ 8-كۈنى، گېرمانىيە پارلامىنتى كىشلىك ھوقۇق ھەيئىتى كۆپلىگەن كىشلىك ھوقۇق مەسىلىسى ۋە خىتاي مەسىلىسى مۇتەخەسسىسلىرىنى تەكلىپ قىلىپ فىدراتسىيە پارلامىنتىدا مۇھاكىمە يىغىنى ئاچتى. بۇ يىغىندىكى مۇھىم بولغان مۇھاكىمە نوقتىسى بولسا شىنجاڭ (ش ت) ۋەزىيتى ۋە خىتايدىكى ئاز سانلىق دىننى ئاممىنىڭ نۆۋەتتىكى ئەھۋالى بولدى.
(گ
ياۋروپا ئىتتىپاقى بىر دېپلوماتىنىڭ پەيشەنبە كۈنى بىلدۈرۈشىچە، ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينى شىنجاڭدىكى (شەرقىي تۈركىستان-ت) ۋەزىيەتنى «ئۆزگەرتىشكە«دەۋەت قىلغان بولۇپ، ياۋروپا ئىتتىپاقى بىر مىليون ئەتراپىدا ئاز سانلىق مۇسۇلمانلار لاگېرلارغا قامالغان بۇ رايوننى زىيارەت قىلىشقا ئۇرۇنماقتا ئىكەن.
ئەنگىلىيىنىڭ مۇھاپىزەتچى گېزىتى ۋە تەكشۈرۈش خاراكتېرلىك تور مىدىياسى Bellingcatھەمكارلىشىپ، سۈنئىي ھەمراھ كۆرۈنىشىنى سېلىشتۇرۇش ئارقىلىق، 2016 – يىلىدىن بىرى خىتاي ھۆكۈمىتى شىنجاڭدا (شەرقىي تۈركىستان -ت) ئەڭ ئاز بولغاندا 31 مەسچىت ۋە ئىككى تاۋاپگاھنى ۋەيران قىلىۋەتكەن. خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكى بۇنىڭغا ئىتىراز بىلدۈردى ۋە ئاخبارات ۋاستىلىرىنى بۇلارغا ئىشەنمەسلىككە، «ئۆسەك سۆزلەرنى» تارقاتماسلىققا چاقىردى.
ئامېرىكا جۈمە كۈنى خىتاينى شىنجاڭدا (شەرقىي تۈركىستان-ت) بىر مىليوندىن كۆپ، بەلكى ئۈچ مىليونغا يېقىن ئىسلام دىنىغا ئىتىقاد قىلىدىغان ئۇيغۇرلارنى «جازا لاگېرىغا» قامىغان دەپ ئەيىبلىدى. بۇ ئامېرىكىنىڭ ھازىرغا قەدەر خىتاينىڭ شىنجاڭدا (شەرقىي تۈركىستان-ت) يۈرگۈزۈۋاتقان ھازىرقى ۋەزىيىتىگە قارتا ئوتتۇرىغا قويغان ئەڭ قاتتىق ئەيىپلىشىدۇر.
26-ئاپرېل خىتاي سودا سانائەت بانكىسى باش لىدىرى گاۋ شىياڭ ياڭ ئالدىمىزدىكى ئۈچ يىلدا خىتاي ۋە تۈركىيە مۇناسىۋىتىنىڭ تېخىمۇ كۈچىيىدىغانلىقىنى بايان قىلىپ ،«ھازىر تۈركىيەدە مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان مەبلەغنىڭ ئىككى ھەسسە كۆپىيىدىغانلىقى مۆلچەرلەنمەكتە» دېدى
2020-يىللىق پىرزىدىنتلىق سايلىمى تارىختىن بىرىقى ئۆزىنى پىرىزدىنتىلىققا كۆرسەتكەن شەخسلەر بىر قەدەر كۆپ بولغان سايلام بولۇپ قالىدۇ.دىموكراتلار پارتىيسدىنلا 20 نەپەر كشى ئۆزىنى نامزاتلىققا كۆرسەتكەن.
ئامېرىكا ۋە خىتاينىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدارلىرى سودا ئۇرۇشىدا كېلىشىم ھاسىل قىلىش ئۈچۈن مەسلىھەتلىشىۋاتقان بىر پەيتتە، ئىككى تەرەپتىن بولغان ئاكادېمىكلار ئۆزلىرىنىڭ ۋىزا چەكلىمىسىگە دۇچ كەلگەنلىكىنى بىلدۈردى.
سېرىلانكىدا 21-چىسلا يەكشەنبە كۈنى سېرىلانكىنىڭ پايتەختى كولومبو، ئۇنىڭ ئەتراپتىكى نىگەنبو ۋە سىرلانكىنىڭ شەرقىدىكى باتىكولو قاتارلىق شەھەرلەردىكى ئۈچ چىركاۋ ۋە تۆت مېھمانخانىدا زەنجىرسىمان پارتلاش ۋەقەسى يۈز بەرگەن.
سېرىلانكىدا 21-چىسلا يەكشەنبە كۈنى سېرىلانكىنىڭ پايتەختى كولومبو، ئۇنىڭ ئەتراپتىكى نىگەنبو ۋە سىرلانكىنىڭ شەرقىدىكى باتىكولو قاتارلىق شەھەرلەردىكى ئۈچ چىركاۋ ۋە تۆت مېھمانخانىدا زەنجىرسىمان پارتلاش ۋەقەسى يۈز بەرگەن .
مالايسىيا دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرى مۇھەممەد سابۇ (Mohamad Sabu) مالايسىيانىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزىۋاتقان سىياسىتىگە سۈكۈت قىلمىغانلىقىنى بىلدۈردى.
ياۋروپا مەنپەئىتى تورىنىڭ خەۋەر قىلىشچە،18-ئاپرىل ياۋروپا پارلامنىتى ختتايدىكى ئنسانى ھوقۇق ئەھۋالىنى سۈرۈشتە قىلىدىغان بىر قارار ماقۇللىغان.
18- ئاپرىل، دۇنيادىكى ئەڭ داڭلىق ئاخبارات قانىلى بولغاننىڭ ۋەتىنىمىزگە بېرىپ، لاگىرلار ھەققىدە خەۋەر ئىشلىگەن داڭلىق ب ب س مۇخبىرى جون ئەپەندى ۋە ئۇنىڭ خىزمەت گۇرۇپپىسى، ئىستانبۇلنىڭ ئۇيغۇرلار ئەڭ كۆپ ئولتۇراقلاشقان زەيتىنبۇرنۇ رايونىدا پەرزەنتلىرى ۋەتەندە قېلىپ جەم بولالمىغان ئاتا-ئانىلارنىڭ دەرتلىرىگە قۇلاق سالدى.
9-ئاپرىل نيۇيورك مەركىزى شەھەر خىلتون مىھمانسارىيدا نيۇيورك مۇسۇلمانلار ئېتتپاقى يېغىنى ئۆتكۇزۇلدى
مېھرىگۈل تۇرسۇن خىتاينىڭ شىنجاڭدىكى (شەرقىي تۈركىستان-ت) جازا لاگىرىدىكى قىيناش ۋە ئۇرۇشلاردىن ئامان قالغۇچى. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: « مەن سولانغان كامىردىلا توققۇز ئايال ئۆلۈپ كەتتى.»
14- مارت، شىۋىتسىيە بىخەتەرلىك ئىدارىسى 2018- يىللىق بىخەتەرلىك دوكىلاتىدا خىتاي بىلەن روسىيەنى «شىۋىتسىيە دۆلەت بىخەتەرلىكىگە تەھدىت كەلتۈرىدىغان ئاساسلىق ئامىل» دەپ باھالىغان.
شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتى (ناتو) ئىتتىپاقداش ئارمىيىسىنىڭ باش قوماندانىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئەگەر گېرمانىيە خۇاۋېي بىلەن 5گ تورى قورۇلۇشىدا ھەمكارلاشسا، ناتو ئارمىيسى گېرمانىيە ئارمىيىسى بىلەن ئالاقىلىشىشنى توختىتىدىكەن.
دۇنيا مۇسۇلمان ئالىملار بىرلىكىنىڭ بەشىنچى نۆۋەتلىك يىغىنى 14- ۋە 15- مارت كۈنلىرى رەئىس ئەھمەد ئابدۇسالام رەيسۇنىنىڭ رىياسەتچىلىكىدە نائىبلىرى، باش كاتىپ ۋە ئۇنىڭ ياردەمچىلىرى ۋە بىرلىك ئەزالىرىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئىستانبۇلدا ئېچىلدى. كەڭ تەرەپلمىلىك مۇنازىرە ۋە سۆھبەت ئارقىلىق ئۇيغۇر مەسىلىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 12 تۈرلۈك كېلىشىمدە بىرلىككە كېلىندى. بۇ كېلىشىمنىڭ بەشىنچىسىدە خىتايغا چاقىرىق قىلىنغان بولۇپ مەزمۇنى تۆۋەندىكىچە:
يىڭى زىللاندىيە كىرايست چىرچ شەھرى مەركىزىدىكى نۇر مەسجىدى ۋە لىنۋۇد مەسجىدى ھۇجۇمغا ئۇچراپ، 49 ئادەم قازا قىلدى.
فىلىپپىندا ئىككى كۈنلۈك زىيارەتتە بولىۋاتقان مالايسىيا باش مىنىستىرى ماھاتىر مۇھەممەت 3- ئاينىڭ 7- كۈنى مۇنۇلارنى بىلدۈردى، جەنۇبى خىتاي دېڭىزىدىكى ئىگىلىك ھوقۇق تالاش-تارتىشلىرىغا قارىتا، خىتاي ئۆزىنىڭ ئاتالمىش «ئىگىلىك ھوقۇقى»نىڭ دائىرىسىنى بەلگىلىشى كېرەك، شۇ ئارقىلىق باشقا ئىگىلىك ھوقۇق تەلەپ قىلىۋاتقان دۆلەتلەرمۇ بۇ بايلىقلىرى مول بولغان بۇ دېڭىز تەۋەسىدىن پايدىلىنىشى كېرەك.
