2020-05-20
تۈركىيە-خىتاي جىنايەتچىلەرنى ئۆزئارا ئۆتكۈزۈپ بېرىش كېلىشىمى تۈركىيەدە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلارنى نىشانلىشى مۇمكىن .
دۇنيا
سەئۇدى ئەرەبىستان تاجىسىمان ۋىرۇسقا قارىتا ئېلىپ بېرىلىۋاتقان قامال قىلىش تەدبىرلىرىنى قىسمەن بىكار قىلدى ، بۈگۈندىن باشلاپ ئەمدى مەزكۇر دۆلەتنىڭ قىسمەن رايونلىرىدا 24 سائەتلىك سىرتقا چىقىشنى چەكلەش يۈرگۈزۈلمەيدۇ.
غەرپنىڭ دېموكراتىك دۆلەتلىرى بەلكىم تاجىسىمان ۋىرۇس تەشۋىقات جېڭىدە مەغلۇپ بولۇشى مۇمكىن، ئەمما خىتاي بۇ جەڭدە جەزمەن غەلىبە قىلالمايدۇ.
نىگېرىيە، فرانسىيە قاتارلىق نۇرغۇن دۆلەتلەر ئارقا-ئارقىدىن خىتاي بىلەن دىپلوماتىك داۋالغۇش بولۇۋاتقان پەيتتە ، خىتاي تور تاراتقۇلىرىدا قازاقىستاننىڭ «خىتايغا قايتىشنى ئارزۇ قىلىدىغان» ناملىق ماقالىسى ئويلىمىغان يەردىن قازاقىستاندىكى ئىككى يېقىن دۆلەتنىڭ دىپلوماتىك تالاش-تارتىشقا چۈشۈپ قېلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.
«فوكس خەۋەرلىرى » تور بېتىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا ، ئامېرىكا پرىزدېنتى دونالد ترامپ ئامېرىكا تارىخىدا تۇنجى قېتىم 50 شىتاتنىڭ ھەممىسىدە «چوڭ ئاپەت »ئېلان قىلدى .
شىرناك ئادۋوكاتلار جەمئىيىتىدىن بىر ئادۋوكات تاجىسىمان ۋىرۇس يۇقۇمىنىڭ پۈتۈن دۇنياغا يېيىلىشىدا پەرۋاسىزلىق قىلدى دەپ قارىغان خىتاي دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ ھەققىدە جىنايى ئىشلار ئەرزى سۇندى.
پرېزىدېنت ۋىلادىمىر پۇتىن، ھەربىي-تېخنىكا ھەمكارلىق كومىتېتىنىڭ چەتئەللەر بىلەن كۆرۈشكەندە ؛ روسىيەنىڭ قورال ئېكسپورت قىلىش پىلانىنى % 102 يولغا قويغانلىقىنى ، بۇ ئېشىشنىڭ مۆلچەردىكىدىن ئىككى مىليارد دوللار ئېشىپ كەتكەنلىكىنى ئېلان قىلدى.
يېڭى زېلاندىيە باش مىنىستىرى جەسىندا ئاردېرن 7- ئاپرېل شۇ جاي ۋاقتى چۈش سائەت بىردە خەلققە بەرگەن دوكلاتىدا، دۆلەتنىڭ ھازىر يۈرگۈزىۋاتقان 4- دەرىجىلىك كونترول بۇيرۇقىغا خىلاپلىق قىلغان سەھىيە مىنىستىرى داۋىد كلاركنى جازالاپ، ئەمىلىنى تۆۋەنلىتىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. ئۇنىڭ خاتالىقى بولسا «ئۆيدە ئولتۇرۇش، سرتتا زۆرۈر بولمىغان ئىش- پائالىيەتلەرنى ئېلىپ بارماسلىق» بەلگىلىمىسىگە خىلاپ ھالدا، ئائىلىسى بىلەن ئۆيىدىن يىگىرمە كىلومېتىر يىراقلىقتىكى دېڭىز ساھىلىغا بارغانلىقىدىن ئىبارەت.
شۇ جاي ۋاختى پەيشەنبە كەچ ئىران تاراتقۇلىرى ئاشكارىلىغان خەۋەردە ، ئىران تاشقى ئىشلار ۋەزىرى جاۋاد زەرىفنىڭ سابىق مۇشاۋۇرى شەيخۇل ئىسلام ھۈسەيىن كورۇنا ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىپ ئۆلۈپ كەتكەن .
قاتارنىڭ پايتەختى دوھادا ئىمزالانغان كېلىشىم ئامېرىكا ئەسكەرلىرىنىڭ 14 ئاي ئىچىدە ئافغانىستاندىن ئايرىلىشى مۇمكىن.
ئامېرىكا ئەمەلدارلىرىنىڭ دۈشەنبە كۈنى بىلدۈرۈشىچە، خىتاي «ۋال كوچىسى گېزىتى» (Wall Street Journal) نىڭ ئۈچ نەپەر مۇخبىرىنى قوغلاپ چىقارغانلىقى سەۋەبلىك، ترامپ ھۆكۈمىتى خىتاي مۇخبىرلىرى ۋە خىتاي ھۆكۈمىتىگە قاراشلىق مېدىيا ئورگانلىرى، ھەمدە خىتاي ئىستىخبارات ئورگانلىرىنى جازالاشنى ئويلىشىۋاتماقتا ئىكەن.
يەرلىك خەلقنىڭ نامايىشلىرى تۈپەيلى، خىتاي قىرغىزىستاندىكى ئۇمۇمىي قىممىتى 280 مىليون ئامېرىكا دوللىرى بولغان بىر قۇرۇلۇش تۈرىدىن ۋاز كەچتى. خىتاي-قىرغىزىستان شىرىكچىلىكىدىكى بۇ تۈر شى جىنپىڭنىڭ بۇلتۇرقى قىرغىزىستان زىيارىتىدە ئىمزالانغان. خىتاي قىرغىزىستاننىڭ شەرقى تۈركىستان چىگراسىغا يېقىن يەرگە جايلاشقان ئەركىن سودا رايۇنىغا بىر ئارقى سەپ تەمىنات مەركىزى قۇرۇشنى پىلانلىغان بولۇپ، بۇ ئىسكىلات، قاتناش- تىرانسپورت مەركىزى ۋە مىھمانخانا قارارلىق ئەسلىھەلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.
يېقىنقى كۈنلەردىن بىرى شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنىڭ كۈنتەرتىپكە كىلىشنى بىلەن دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا ھەرخىل تۈردىكى پائالىيەتلەر ئورۇنلاشتۇرۇلماقتا، بۈگۈن يەنى 12_ئاينىڭ 27_كۈنى ھىندونوزىيە پايتەختى جاكارتادا خىتاي كونسۇلىنىڭ ئالدىدا يۈزمىڭ كىشىلىك نامايىش ئۆتكۈزۈلدى. نامايىشقا بىۋاسىتە قاتناشقان شەرقىي تۈركىستان مىللىي مەجلىس رەئىسى سىيىت تۈمتۈرۈك ئەپەندىنىڭ بىلدۈرىشىچە بۈگۈن جۈمە نامىزىدا ھىندىنوزىيە دىكى جامىلەردە شەرقىي تۈركىستان ھەققىدە خۇتبە ئۇقۇلغان ۋە دۇئالار قىلىنغان.
26- دىكابىر ئەرەبچە «ئاخىرقى خەۋەر » ئاگىنتلىقنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، پەلەستىن غەززە رايونىدىكى دىنىي ئىشلار ۋازارىتى ۋە پەلەستىن ئۆلىمالار بىرلىكىنىڭ ئورۇنلاشتۇرىشىدا شەرقىي تۈركىستاندا چەكتىن ئاشقان زۇلۇم تارتىۋاتقان ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنى ھىمايە قىلىش، خىتاينىڭ ماللىرىنى بايقۇت قىلىش توغرىسىدا نامايىش ئۆتكۈزۈلگەن.
20 -دېكابىر جۈمە كۈنى تۈركىيەدىكى ئەڭ چوڭ جەمئىيەت < IHH ، ئى خا خا> (ئىنسان ھەقلىرى ۋە ھۆرىيەتلىرى ئىنسانىي ياردەم ۋەخپى) نىڭ تەشكىللىشىدە تۈركىيەنىڭ 66 شەھەر، ناھىيەسىدە، كۆپىدە جۈمە نامىزىدىن كېيىن، بەزىسىدە شام، بەزىسىدە خۇپتەن نامىزىدىن كېيىنلا شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن «ئۈنسىز چۇقان» ناملىق نامايىش ئېلىپ بېرىلدى.
2019- يىلى 4- دىكابىر، ئامرىكا شەرقىي ۋاقتى 3-دىكابىردا، ئامرىكا ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قانۇن لاھىيەسىنى ، دىموكراتچىلار پارتىيەسى 221 بىلەت، جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيەسى 185 بىلەت ۋە باشقىلار 1 بىلەن بىلەن قوللاپ ، جەمئىي 407 بىلەتكە ئىرىشىپ، زور غەلبە قازاندى! بۇ تارىخ بىتىگە يىزىلغۇدەك ئالتۇن مىنۇتلار بولۇپ قالغۇسى!
2019-يىلى 11-ئاينىڭ 21-كۈنى ئىسرائىلىيە باش منستىرى بىنجامىن نتانىياخۇ پارىخورلۇق، ئالدامچلىق بىلەن ئەيىپلەندى.ئۇ 1948-يىلى ئىسرائىلىيە دۆلىتى قۇرۇلغاندىن بىرى، بۇنداق جىنايەت بىلەن ئەيىپلەنگەن تۇنجى باش منستىر بولۇپ ھسابلىنىدۇ.
نىتانىياخۇنىڭ پارىخورلۇق جىنايتى ھەققدىكى تەكشۇرۇش ئىككى يىل بۇرۇن باشلانغان بولۇپ، پاكىت ۋە ئىسپاتلار ئاساسدا تۇرغۇزۇلغان.
ئىسرائىلىيە قانۇنى بويىچە ،بۇ خىل جىنايەتكە كۆپ بولغاندا ،10 يىللىق قاماق جازاسى بىرىلىدىكەن.
چېخ بىلەن خىتاينىڭ مۇناسىۋىتى بۇلتۇردىن باشلاپ ناچارلىشىشقا باشلىغان بولۇپ، بۇ ھالەت تېخىمۇ ناچارلاشتى. خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋەت چېخ سىياسەت ساھەسىدە ئۆزلۈكسىز مۇنازىرە قىلىنىدىغان مۇھىم تېمىلاردىن بىرى بولۇپ كەلدى. بۇ تالاش تارتىشنىڭ ئەڭ يېڭى باش پېرسوناژى بولسا ئوتتورا ياۋروپادىكى ئەڭ قەدىمىي ئۇنۋېرسىتېت- چېخ چارلېس ئۇنىۋېرسىتى (Charles University).
مالايسىيا پارلامېنتى ئەزاسى نىك نازمى نىك ئەھمەد (Nik Nazmi Nik Ahmad) مالايسىيا پارلامېنتىدا ئۇيغۇر مەسىلىسى ھەققىدە سۆز قىلدى. ئۇ مۇنۇلارنى بىلدۈردى:
