ئاۋستىرالىيە باش مىنستىرى موررىسون خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى جاۋ لىجىيەننىڭ تۋىتتېردا كىرىشتۈرۈلگەن «ئاۋسترالىيەلىك ئەسكەرنىڭ ئافغان بالىنى بوغۇزلاۋاتقان رەسمى» نى تارقاتقانلىقىنى قاتتىق ئەيىبلىدى ۋە كەچۈرۈم سوراشنى تەلەپ قىلدى.
دۇنيا
ئامېرىكا 22- نويابىر «ھاۋا بوشلۇقىنى ئېچىۋىتىش كېلىشىمى» (Open Skies Treaty) دىن رەسمىي چېكىنىپ چىققان بولۇپ، ترامپنىڭ تەختتىن چۈشۈش ئالدىدىكى ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ھەرىكىتى دۇنيانىڭ دىققىتىنى تارتتى.
مۇشۇ ئاينىڭ 20- كۈنى كېچە سائەت 1:30 ئەتراپىدا، ئىستانبۇل كۈچۈك چەكمەجە رايونىدا ئولتۇرۇشلۇق ئۇيغۇر پائالىيەتچى ئابدۇشۈكۈر ئابدۇلباسىت (ئېھسان) تۈركىيە ساقچىلىرى تەرىپىدىن دائىش تېررورلۇق كۈچلىرى بىلەن ئالاقىسى بار دەپ قارىلىپ، ئۆيىدىن تۇتۇپ كېتىلگەن.
26- نويابىر ئىستانبۇل باكىر كۆي سوت مەھكىمىسىدە خىتاي ئايال كارخانىچىلار جەمئىيىتىنىڭ قۇرغۇچىسى مەۋلۈدە ئەزىزنىڭ ئۇيغۇر داۋاسىنىڭ قوللىغۇچىسى، تۈرك ژۇرنالىست ۋە يازغۇچى يۈجەل تاناي ئۈستىدىن قىلىنغان شىكايىتىگە سوت ئېچىلدى.
پرېزىدېنت ترامپ ھۆكۈمىتى دۈشەنبە كۈنى قانۇنىي تەرتىپ بويىچە سايلانغۇچى جوۋ بايدىنغا ھوقۇق ئۆتكۈزۈش قەدەم باسقۇچلىرىنى باشلاشنى ئېلان قىلدى.
«ۋال كوچىسى گېزىتى» خەۋىرى: ئەنگىلىيە باش ۋەزىرى بورس جونسون پەيشەنبە كۈنى توردا پارلامېنتقا، كېلەر يىلى «ئايال پادىشاھ ئېلىزابىت»ناملىق ئاۋىئاماتكىنىڭ ئەنگىلىيە ۋە ئۇنىڭ ئىتتىپاقداشلىرىغا يېتەكچىلىك قىلىپ، ئوتتۇرا دېڭىز، ھىندى ئوكيان ۋە شەرقىي ئاسىيادا قاتارلىق رايونلاردا 20 يىلدىن بۇيانقى ئەڭ يۈكسەك ئورۇنلاشتۇرۇشلارنى ئېلىپ بارىدىغانلىقىنى ئېيتتى. خەۋەردە دېيىلىشىچە ئەنگىلىيەنىڭ باشقا ئەمەلدارلىرىمۇ ئاسىيا – تىنچ ئوكيان رايونىغا ئاۋىئاماتكا ئەۋەتىش مۇمكىنچىلىكىنى ئوتتۇرىغا قويغان. ئەمما بۇ جونسوننىڭ تۇنجى قېتىم ئۆز پىكىرىنى ئېنىق ئىپادىلىشى ئىكەن. بۇ بەلكىم خىتايغا خىتاي – ئەنگىلىيە دېپلومات
رېيتېر ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، جۈمە كۈنى ئامېرىكا جورجىيە شىتاتىنىڭ شىتات كاتىپى براد رافېنسپېرگېر (Brad Raffensperger) جورجىيە شىتاتىدا بايدىننىڭ غەلىبە قىلغانلىقى ئېلان قىلغان. ئۇ مۇنداق دېدى: «جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسىنىڭ باشقا ئەزالىرىغا ئوخشاش، مەنمۇ بەك ئۈمىدسىزلەندىم، چۈنكى بىزنىڭ پرېزىدېنت نامزاتىمىز جورجىيە شىتاتىدا غەلىبە قىلالمىدى. مېنىڭ دەستۇرىم شۇكى، سانلار يالغان ئېيتمايدۇ. شىتات كاتىپى بولۇش سۈپىتىم بىلەن، مەن بۈگۈن بىز ئېلان قىلغان سانلارنىڭ توغرا ئىكەنلىكىگە ئىشىنىمەن.»
شۋېتسىيە پوچتا-تېلېگراف باش ئىدارىسى (Swedish Post and Telecom Authority, PTS) ئالدىنقى ئايدا دۆلەت بىخەتەرلىكىنى سەۋەب قىلىپ، شۋېتسىيەدە ئېلىپ بېرىلىدىغان 5G كىمئارتۇق سودىسىدا خۇاۋېي قاتارلىق خىتاي ئالاقە ئۈسكۈنىلىرىنى چەكلىگەنلىكىنى جاكارلىغان بولۇپ، خۇاۋېي بۇ قارارغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ، ئالدىنقى ھەپتە PTS ئۈستىدىن ئەرز قىلغان ئىدى
فرانسىيەدە ئاكتىپ پائالىيەت قىلىۋاتقان ئۇيغۇر زىيالىسى دوكتور دىلنۇر تەرىپىدىن تەييارلىنىپ ئېلان قىلىنغان فرانسىيەدىكى سىياسى پارتىيەلەر شۇنداقلا شەھەر باشلىقلىرىنىڭ ئىمزا قويۇشىغا سۇنۇلغان «ئۇيغۇرلار بىلەن سەبداشلىق»نىزامنامىسىغا بۈگۈنگە قەدەر ئالتە سىياسىي پارتىيە شۇنداقلا ئون شەھەر باشىلىقى ئىمزا قويغان بولۇپ، بۈگۈن يەنى شەرقى تۈركىستان جۇمھۇرىيەت كۈنى ھارپىسىدا يەنە بىرقانچە پارتىيە بۇ نىزامنامىگە ئىمزا قويغىنىنى ئېلان قىلدى.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايىك پومپىيو بۈگۈنكى مۇخبىرلارنى كۈتىۋىلىش يىغىنىدا سۇئاللارغا جاۋاب بېرىپ: «ئىككىنچى نۆۋەتلىك ترامپ ھۆكۈمىتىگە ئوڭۇشلۇق ئۆتىمىز. ھەربىر قانۇنلۇق بىلەت سانالغاندا، ئىككىنچى قېتىملىق ترامپ ھۆكۈمىتىگە ئۇلۇشىمىز. مېنىڭ بۇنىڭغا قاتتىق ئىشەنچىم بار.» دېدى.
تالىبان يېڭى سايلانغان پرېزىدېنت بايدىننىڭ بۇ يىلنىڭ بېشىدا تالىبان بىلەن ئامېرىكا ئىمزالىغان تىنچلىق كېلىشىمىدە چىڭ تۇرۇپ، ئامېرىكا تارىخىدىكى ئەڭ ئۇزۇن ئۇرۇش – ئافغانىستان ئۇرۇشىنى ئاياقلاشتۇرۇشىنى ئۈمىد قىلدىغانلىقىنى ئىپادىلىدى.
پرېزىدېنت ترامپ بۈگۈن (9- نويابىر) تىۋىتتىردا مۇنداق دېدى: مەن دۆلەت تېرورلۇققا قارشى تۇرۇش مەركىزىنىڭ ھۆرمەتكە سازاۋەر دىرېكتورى (كېڭەش پالاتاسى تەرىپىدىن بىردەك مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن) كرىستوفىر مىللېر (Christopher C. Miller) نىڭ ھازىردىن باشلاپ مۇۋەققەت دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرى بولىدىغانلىقىنى ئېلان قىلغانلىقىمدىن خۇشالمەن.
پرېزىدېنت ترامپ كەلگۈسى بىر نەچچە كۈندە كۆپ قېتىم قانۇنىي ھەرىكەت قوللىنىپ ، سايلامنىڭ نەتىجىسىگە جەڭ ئېلان قىلىشى مۇمكىن. ئەمما بۇ دەۋالار بايدىننىڭ غەلىبىسىنى ئۆزگەرتەلمەسلىكى مۇمكىن دەپ قارالماقتا.
سايلام كۈنىنىڭ كەم دېگەندە بىر ياخشى نەتىجىسى بولىدۇ: كىم غەلىبە قىلسا، كوممۇنىست خىتتاي ئۇتتۇرىدۇ. ھەر ئىككىسى كوممۇنىست دۆلىتىگە قاتتىق تەدبىر قوللىنىشقا ۋەدە بەردى.
ئىزاھات: مەزكۇر ماقالە داڭلىق سىياسەت ژورنىلى « تاشقى سىياسەت»دە ئىلان قىلىنغان بولۇپ، ماقالە يازغۇچىلار دۇنيادا ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان ئاقىللار ئامبىرىنىڭ تەتقىقاتچىلىرى، شۇنداقلا ئاپتورلاردىن پائۇل خەنىل ئىلگىرى سابىق پىرىزدىنت بۇش ۋە ئوباما مەزگىلىدە ئاقساراينىڭ خىتاي ئىشلىرى دىرىكتورى بولغان. مەزكۇر ماقالە ئوقۇرمەنلەرنىڭ مەسىلىلەرنى ئوخشىمىغان نۇقتىلاردىن كۆزىتىشى ئۈچۈن سۇنۇلدى. ئاگىنتلىقنىڭ كۆز قارىشىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ.
بايدىن سايلامدا غەلبە قىلدى، ئۇ شى جىنپىڭ باشقۇرىدىغان كۈچلۈك خىتتايغا دۇچ كەلدى. بايدېننىڭ خىتتاي سىياسىتى ئۇنىڭ تەشۋىقات سەپەرۋەرلىك پائالىيىتى جەريانىدا ئېنىق بولمىغاچ، نۇرغۇن سوئاللار پەيدا بولدى. ۋاقتى توشقان پرېزىدېنت ترامپ بېيجىڭ ھاكىمىيىتىگە قاتتىق مۇئامىلە قىلىشقا جۈرئەت قىلىدىغان پرېزىدېنت دەپ قارىلىدۇ. فرانسىيە ئىستراتېگىيىلىك تەتقىقات فوندى جەمئىيىتىنىڭ ئاسىيا مەسىلىلىرى مۇتەخەسسىسى ۋالېرىي نىكېت تىرامپنى مۇنداق تەسۋىرلىدى: خىتتاي ئالدىدا، تىرامپ قاتتىق قول بولۇشقا جۈرئەت قىلدى! ئۇ مۇمكىن بولمايدىغان «تىنچ تەدرىجى دىموكراتىيە» خام خىيالىنى رەت قىلىشقا جۈرئەت قىلدى. بۇ ئالىم ھەتتا
ناگورنو-قاراباغدا ھەربىي توقۇنۇشلار داۋاملاشماقتا. ئايرىلىش رايونىدىكى ئەمەلىي ئەمەلدارلارنىڭ ئېيتىشىچە ، ھەر ئىككى دۆلەت ئارمىيسى پۇقرالارغا ھۇجۇم قىلغان ئەھۋاللار كۆرۇلگەن بولۇپ، ھەر ئىككى دۆلەت قارشى تەرەپنى ئۆز پۇقرالىرىغا ھۇجۇم قىلغان دەپ ئەيىپلىمەكتە.
ياۋروپا ئېتتپاقى جازالاش تەستىقلانغان بېلورۇسىيە ئەمەلدارلىرىنىڭ تىزىملىكىنى ئېلان قىلدى. ئالېكساندىر لۇكاشېنكو 15 ئادەم تىزىملىكىدە بىرىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ. بۇ ئۇچۇرلار ياۋروپا بىرلەشمىسىنىڭ رەسمىي ئاخبارات ژۇرنىلىدا ئېلان قىلىنغان.
تېمىغا كىرىشتىن بۇرۇن ، تۈركىيەدىكى ئاساسلىق خەۋەرلەرنى قىسقىچە سۆزلەپ ئۆتەيلى.
خىتيانىڭ خىكۋىژن پەن-تېخنىكا شىركىتى شەرقىي تۈركىستاندىكى يىغىۋىلىش لاگېرلىرىنى نازارەت ئۈسكۈنىلىرى بىلەن تەمىنلىگەنلىكى ئۈچۈن، بۇلتۇر ئۆكتەبىردە ئامېرىكىنىڭ قارا تىزىملىكىگە كىرگەن ئىدى. ئەمما بۇ شىركەتنىڭ بەدەن تېمپېراتۇرىسىنى تەكشۈرۈش ئەسۋابى قاتارلىق مەھسۇلاتلىرىنى ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ بەزىبىر ئورگانلىرى ئىشلەتمەكتە. بۇ شىركەتنىڭ باش ئورنى گوللاندىيەدە.
