پارتىلاتقۇچ: ئامېرىكا پرېزدېنتى جوۋ بايدىن 1915- يىلى ئوسمان ئىمپرىيەسنىڭ ئەرمەنى باستۇرۇشنى قىرغىنچىلىق دەپ جاكارلىدى.
يىل:: 2021-يىلى
نۇسرات غانى خانىم ئەنگىلىيە پارلامېنتىنىڭ كونسېرۋاتىپلا پارتىيەسىگە مەنسۇپ بولغان پارلامېنت ئەزاسى. ئۇ ئۆتكەن ئىككى يىلدىن بېرى ئەنگىلىيە پارلامېنتىدا ئىزچىل خىتاينىڭ ئۇيغۇرلار ئۈستىدىن يۈرگۈزىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق قىلمىشلىرىنى ئەيىبلەپ كەلگەنلىگى سەۋەبلىك خىتاي ھۆكۈمىتى ئالدىنقى ئايدا نۇسرات غانى خانىمغا، باشقا 8 نەپەر پارلامېنت ئەزاسى، تەتقىقات خادىملىرى ۋە قانۇنچىلار بىلەن بىرلىكتە جازا بەرگەن ئىدى.
پەيشەنبە كۈنى ھىندىستاندىكى خىتاي ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار سانى 314 مىڭ 835 كە يېتىپ پۈتۈن دۇنيا بويىچە (ئەلۋەتتە خىتاينىڭ ئېنىقسىز سانلىق مەلۇماتىنى ھېسابقا ئالمىغاندا) كۈندىلىك ئەڭ يۇقىرى رېكورتىنى ياراتتى. خىتاي تاشقى ئىشلار باياناتچىسى ۋاڭ ۋىن بىڭ بۈگۈنكى مۇخپىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا نومۇسسىزلارچە: «ھىندىستانغا ھەرقانداق ياردەم بېرىشقا تەييارمىز، ۋىرۇس پۈتۈن ئىنسانىيەتنىڭ ئورتاق دۈشمىنى، خەلقئارا جەمئىيەت ئىتتىپاقلىشىپ بىرلىكتە ۋىرۇسقا تاقابىل تۇرىشىمىز كېرەك.» دېدى.
ئەنگىلىيە رادىئو تورى(BBC) خەۋىرىگە قارىغاندا پاكىستاننىڭ بالۇجىستان ئۆلكىسىگە قاراشلىق كۆيتا شەھىرىدىكى ئالىي دەرىجىلىك مېھمانخانىدا پارتلاش يۈز بېرىپ ئاز دېگەندە 4 ئادەمنىڭ ئۆلۈشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان، خەۋەردە دېيىلىشچە بۇ پارتلاش خىتاينىڭ پاكىستاندا تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسىنى قەستلەش مەقسىتىدە ئېلىپ بېرىلغان بولۇش ئېھتىمالىغا يېقىنكەن. ۋەقە يۈز بەرگەندە خىتاي باش ئەلچىسى يىغىن سەۋەبلىك بۇ مېھمانخانىدىن چىقىپ كەتكەن ئىكەن.
رېيتېر ئاگېنتلىقىنىڭ بۈگۈنكى خەۋىرىگە قارىغاندا، ئاۋسترالىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مارىيس پەين (Marise Payne) نىڭ بىلدۈرۈشىچە: ھۆكۈمەت تەرەپ ۋىكتورىيە شتاتىنىڭ خىتاي بىلەن تۈزگەن «بىر بەلۋاغ بىر يول» رامكىسى ئىچىدىكى ئىككى ھەمكارلىق تۈرىنى ئەمەلدىن قالدۇرغان. يېڭىدىن تۈزۈلگەن قائىدە پرىنسىپلارغا ئاساسلانغاندا ئاۋسترالىيە مەركىزى ھۆكۈمىتى ھەرقايسى شتات ۋە ھەرقايسى ئۇنىۋېرسىتېتلارنىڭ چەتئەل بىلەن تۈزگەن كېلىشىملىرىنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاش ھوقۇقىغا ئىگە ئىكەن.
رېيتېر ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا ئامېرىكا كېڭەش پالاتاسىدا چارشەنبە(21-ئاپرېل) كۈنى خىتايغا قارشى يەنە بىر يېڭى قانۇن لاھىيەسىگە بېلەت تاشلىماقچى ئىكەن. ئەھۋالدىن خەۋەردار پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ بىلدۈرۈشىچە بۇ قانۇن لاھىيەسىنىڭ ماقۇللىنىش ئېھتىماللىقى ئىنتايىن يۇقىرى ئىكەن.
ئاپتورى: پېتېر خارچېر
سىدنىي سەھەر خەۋەرچىسى، 2021- يىلى 10- ئاپرېل
تەرجىمە قىلغۇچى: بىلمەسجان
ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى، 2021- يىلى 20- ئاپرېل
ئەنگىلىيە پارلامېنتى 22- ئاپرېل ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىنى ئېتىراپ قىلىش – قىلماسلىق مەسلىسدە بېلەت تاشلىماقچى بولۇپ، ئەگەر ئېتىراپ قىلىنىش بېلىتى تاشلانسا، ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىنىڭ دۇنيا بويلاپ ئېتىراپ قىلىنىشى ئۈچۈن ناھايتى مۇھىم بىر قەدەم تاشلانغان بولىدۇ.
پاكىستاننىڭ خىتايدا تۇرۇشلۇق ئەلچىخانا خادىمى ئازىمخان ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى خەلقئارا قانىلىمىزنى ھۇجۇم نشانى قىلدى. ئۇ تۋىتتېر مۇنداق دېگەن: «چەتئەلدە ياشايدىغان بىز ئۈچۈن ئۇيغۇر بۆلگۈنچىلەر قانداقسىگە ئۆزىنى ئۇيغۇرلارنىڭ ئاۋازى دېيەلسۇن؟ نېمىشقا ئاز ساندىكى بۆلگۈنچىلەر ئامېرىكا تەرىپىدىن خىتايدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئاۋازى دەپ ئېتىراپ قىلنىدۇ؟ بۇ ئۇيغۇر بۆلگۈنچىلەر سياسىي پاناھلىقنى كاپالەتكە ئىگە قىلىش ئۈچۈن خيالى ھېكايىلەرنى ئويدۇرۇپ چىقىرىدۇ.» ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ يېڭى قوزغىتىلغان خەلقئارا قانىلى ئىنگلىزچىدە تەرجىمىسى ئۇيغۇرنىڭ ئاۋازى دېگەنلىك مەنىسنى بىلدۈرىدۇ.
ياپونىيەنىڭ ئاساسلىق شوخلا قىيامى ۋە كۆكتات شەربىتى ئىشلەپچىقارغۇچى كاگومې 14- ئاپرېل چارشەنبە كۈنى شىركەتنىڭ خىتاينىڭ شىنجاڭ (شەرقىي تۈركستان/ئۇيغۇرىستان، ت.) دىن شوخلا قىيامىنى پىششىقلاپ ئىشلەشنىڭ خام ئەشياسى بولغان شوخلا ئىمپورت قىلىشنى توختاتقانلىقىنى ئېلان قىلدى.
9- ئاپرېل كۈنى شۋېيتسارىيەنىڭ جەنۋە شەھىرىدىكى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى باش شىتابى ئالدىدا خىتاينىڭ 2022- يىلىدىكى قىشلىق ئولىمپىكنى بايقۇت قىلىش كەڭ كۆلەملىك بىرلەشمە نامايىشى ئېلىپ بېرىلدى.
خىتاي شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان\ئۇيغۇرىستان، ت.) دىكى ئۇيغۇرلارنىڭ مەجبۇرىي ئەمگىكىدىن نەپ ئالدى دەپ ئەيىبلەنگەندىن كېيىن، بۇلتۇر دۇنيا بويىچە ئىككىنچى چوڭ كىيىم – كېچەك پارچە سېتىش شىركىتى H&M شۇ رايوننىڭ پاختىسىنى سېتىۋىلىشنى توختىتىشقا ۋەدە بەرگەن ئىدى.
خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي مىللەتلەرگە قاراتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىقى دۇنيا مىقياسىدا تەنقىدكە ئۇچراۋاتقان بىر پەيتتە، خىتاي ھۆكۈمىتى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئارخىپىلىرى توپلانغان سانلىق مەلۇمات ئامبىرىغا ۋە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەرگە تۆھمەت قىلدى. ختتاي تاشقى ئىشلار مىنسترلىكى 9- ئاپرىل ئۆتكۈزگەن ئاخبارات ئىلان قىلىش يېغىنىدا، ئاتالمىش شنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئاخبارات ئىشخانىسىنىڭ […]
بايدىن ھۆكۈمىتى يۇمشاق گەپ بىلەن قاتتىق ھەرىكەتكە ئۆتتى. 8- ئاپرېل كۈنى ئامېرىكا سودا مىنىستىرلىكى بۇيرۇق چۈشۈرۈپ، خىتاينىڭ كۈچلۈك يەتتە كومپىيۇتىر شىركىتىنى خىتاينىڭ ئارمىيە تەرەپ ئۈچۈن ئىشلەيدىغان تېخنىكا بىلەن تەمىنلەيدۇ دەپ ئېلان قىلىپ، ئۇلار بىلەن ھەمكارلىقنى توختىتىش ۋە ئۇلارنىڭ تىجارىتىنى توڭلىتىش مەزمۇن قىلىنغان مەمۇرىي بۇيرۇق چۈشۈردى.
چوڭ خەۋەر: ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقى سەۋەبلىك 2022- يىللىق بېيجىڭ ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىنىنى بايقۇت قىلىشنى ئويلىشۋاتىدۇ.
تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكى خىتاي ئەلچىلىكىنى چاقىرتتى، ئۇيغۇر مەسلىسى مۇھىم سەۋەب بولدى.
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى كەڭ كۆلەمدە يېغىۋىلىش لاگېرلىرىغا قاماپ، ئىرقىي قىرىغىنچلىق يۈرگۈزىشى سەۋەبىدىن، خەلقئارانىڭ ئەيىبلىشى ۋە تەنقىدىنىڭ كۈچىيىشىگە قارىماي، خىتاي بىلەن تۈركىيە ئارىسىدىكى ئىقتىسادىي ئالاقىنىڭ چوڭقۇرلىشىۋاتقانلىقى كۈنسېرى گەۋدىلەنمەكتە. مۇتەخەسسىسلەر خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرىلىكى ھەپتە ئاخىرىدا تۈركىيەگە قىلىدىغان رەسمىي زىيارىتىدە ئۇيغۇر مەسىلىسىنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىش نىسبىتى تۆۋەنلىكىنى بىلدۈرمەكتە.
ب د ت خىتاي بىلەن ئۇيغۇر ۋەتىنىنى زىيارەت قىلىش توغرىسىدا ئەستايىدىل سۆھبەتلەشتى
نيۇيورك ۋاقېت گېزىتى:جامائەت پىكىرىگە دۇچ كەلگەندە، ياپونىيە ئۇيغۇر مەسىلىسىدە يەنىلا سۈكۈت قىلىپ تۇرالامدۇ؟
ئۆزبېكىستان خىتاينىڭ ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقىنى ئاشكارا قوللىدى، «شەرقىي تۈركستان تېررورچىلىرىغا زەربە بىرشتە خىتايغا ياردەم بەردۇق.»
