كۆپلىگەن مېدىيالارنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا ھۆكۈمىتى دوۋيىن ئەپ دېتالىنىڭ ئامېرىكا دۆلەت بىخەتەرلىكىگە بولغان تەھدىتى ھەققىدە تەكشۈرۈشنى باشلىغان.
يىل:: 2019-يىلى
29- ئۆكتەبىر، زور ئالقىشقا ئىرىشكەن پىروگرامما كودى تەھرىرلىگۈچ يۇمشاق دىتالى notepad يىڭى ئىلان قىلغان نەشرىگە « ئۇيغۇرلارغا ئەركىنلىك» دەپ نام قويغان ۋە شەرقىي تۈركىستاننىڭ بايرىقىنى ئىشلەتكەن. نودپەدنىڭ قۇرغۇچىسى دون خو يىڭى نەشىرنى چۈشەندۈرۈپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مىلىيونلىغان ئۇيغۇرلارنى تىرورچى دىگەن نامدا لاگىرلارغا سولاۋاتقانلىقىنى ئىيتىپ، ئۇيغۇرلارغا ياردەمدە بولۇشقا چاقىرغان. ئۇ بۇ چاقىرىقىدا يەنە ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پىروجەكتىنىڭ دوكىلات ۋە ئۇلىنىشلىرىنى ئىشلەتكەن.
خىتاي سوت مەھكىمىسىنىڭ تور بېتىدە 30-ئۆكتەبىرگە قەدەر بۇ يىل ئىچىدە 408 ئۆي -مۈلۈك شىركىتنىڭ ۋەيران بولغانلىقى توغرىسىدا بىر خەۋەر ئېلان قىلىندى.
بېلگىيە «سەھەر گېزىتى» نىڭ خەۋەر قىلىشىچە، برۇسسېل ئەركىنلىك ئۇنىۋېرسىتى (VUB) كۇڭزى ئىنستىتۇتى مۇدىرى سۇڭ شىننىڭ (宋新宁) جاسۇسلۇق قىلمىشى سەۋەبلىك، بۇندىن كېيىن بېلگىيەگە كىرىشى ۋە كەلگۈسى 8 يىل ئىچىدە ياۋروپا شېنگېن ۋىزا رايونىدىكى 26 دۆلەتكە كىرىشى چەكلەنگەن. ئۇ ئاللىقاچان بېلگىيەدە 10 يىلچە ياشىغان بولۇپ، ئۆزىنىڭ كەڭرى ئالاقە تورىدىن پايدىلىنىپ خىتاي ئىستىخبارات ئورگىنى ئۈچۈن خىزمەت قىلغان.
يېقىنقى ئون كۈن ئىچىدە خىتايدا مال باھاسىنىڭ يەنە بىرقېتىم ئۆسىشى ئىستىمالچىلارغا قاتتىق بېسىم ئېلىپ كەلدى. مال باھاسى ئوخشىمىغان يەرلەردە ھەر ساھەدە پەرقلىق ھالدا ئۆسكەن بولۇپ، كۆرنەرلىك دەرىجىدە باھاسى ئۆسكىنى يەنىلا گۆش تۈرى بولدى.
29-ئۆكتەبىر ئامېرىكا،ئەنگىلىيە قاتارلىق 23 غەرپ دۆلىتى ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا يۇرگۇزىۋاتقان باستۇرۇش سياسىتىنى توختىتىش ۋە لاگىرلارنى تاقاش ھەققىدە بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىدا ختتايغا قاتتىق بېسم چۇشۇرگەندىن كىين ئۇيغۇر مەسلىسى يەنە بىر قېتىم قاتتىق غۇلغۇلا قوزغىدى.
بىر نەچچە كۈننىڭ ئالدىدا ئىستانبۇلدا «دېڭىزنىڭ ئېيتقانلىرى» ناملىق بىر شېئىرلار توپلىمى نەشىردىن چىقتى. بۇ توپلام شائىر مۇتەللىپ سەيدۇللانىڭ چەتئەلدە ئۇيغۇر تىلىدا نەشىر قىلىنغان تۇنجى كىتابى بولۇپ، كىتابتىكى شېئىرلارنىڭ ئىستىتك گۈزەللىكى
24-ئۆكتەبىر، ئىلھام توختى ئەپەندى ياۋروپا پارلامىنتى ساخاروف پىكىر ئەركىنلىكى مۇكاپاتىغا ئىرىشتى. ئىلھام توختى مۇئەللىم تېخى يىقىندا ۋاكلاۋ خاۋىل مۇكاپاتىغا ئىرىشكەن ئىدى. ئىلھام توختىغا ساخاروف مۇكاپاتىنى ئىلان قىلغان ياۋروپا پارلامىنتى پىرىزدىنتى داۋىد ساسسولى « بىز بۇ مۇكاپاتنى ئىلھام توختىغا بەرگىنىمىزدىن ناھايىتى ئىپتىخارلىنىمىز. شۇنىڭ بىلەن بىرگە خىتايدىن ئىلھام توختىنى قويۇپ بىرىشىنى ۋە ئاز سانلىقلارنىڭ ھوقۇقىنى قوغدىشىنى تەلەپ قىلىمىز» دېدى.
24- ئۆكتەبىر، بىلگىيەدىن ئەنگىلىيەگە ماڭغان ئۇزۇن يۈك ماشىنىسىدا 39 ئادەم توڭلاپ ئۆلۈپ قالغانلىقى، ئۇلارنىڭ خىتاي گىراژدانى ئىكەنلىكى ئەنگىلىيە ساقچىلىرى تەرىپىدىن دەلىلىگەن، ئەنگىلىيەدىكى خىتاي كونسۇلىمۇ بۇ ھەقتە تەكشۈرمەكتە.
1969- يىل 1- ئۆكتەبىردىكى ھەربىي پارات، ھەقىقىي ئىچكى چاقىرىق «7 مىنۇتتا چېكىنىپ چىقىش»؛ ئامېرىكىنىڭ قولىدىكى ئەڭ چوڭ كوزىرنى ئىشلىتىپ خىتاينى سوۋېتنىڭ يادرۇ ھۇجۇمىدىن قۇتقۇزىۋىلىشى
تېنچ، راسىونال ۋە زورانلىق بولمىغان قارشىلىق ھەرىكىتىنىڭ ئالدىنقى شەرتى، قارشى تەرەپنىڭ تۆۋەن چېكى بولۇشى كېرەك !
«شەرقىي تۈركىستاندىكى يىغىۋېلىش لاگىرلىرىنىڭ زىيانكەشلىكىگە ئۇچرىغۇچىلىرى»يۈرۈشلۈك خەۋىرىمىزنىڭ ئۈچىنچىسى، لاگىردىن ھايات قۇتۇلغان بىر قانچە ئۇيغۇر ئاياللىرىدىن بىرى -تۇرسۇنئاي زىياۋۇدۇن .
مالايسىيانىڭ ياشلار ۋە تەنتەربىيە مىنىستىرى سەييىد سادىق سەييىد ئابدۇراخمان (Syed Saddiq Syed Abdul Rahman) مالايسىيالىق خىتاي يازغۇچى چيۇ گۇاڭياۋ نىڭ (丘光耀) ئۇيغۇرلارنىڭ قىيىن ئەھۋالىغا ھېسداشلىق قىلغان مالايلارنى «رادىكاللار» دەپ سۈپەتلىشىدىن غەزەپلەندى.
يالغۇز كىشلىك نامايىش قىلىش جەريانىدا نۇرغۇن چەتئەلىكلەرنىڭ ئەڭ دىققىتنى تارتقان مەسلە خىتاي تاجاۋۇزچلىللىرىنىڭ شەرقى تۈركىستاندا ئېلىپ بېرىۋاتقان قېرغىنچىلقىدىن بىلەن بىرگە مۇقەددەس زىمىنىمىزنىڭ ختايلار تەرپىدىن بېسۋېلنىپ مۇستەملىكى نامى چىقىپ تۇردىغان شىنجاڭ دىگەن زىمىنغا ئۆزگەرتىلگەنلىكى دەلىل-ئىسپاتلىق خەرىتىلەر بىلەن قايىل قىلارلىق چۈشەندۈرۈش مۇھىم.
تاپشۇرۇۋالغان خەۋەر قانچىلىك ئاچچىق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، خەلقكە ئورتاقلىشىش -خەلق ئۈچۈن قۇرۇلغان بىر مېدىيانىڭ مەسئۇلىيىتىدۇر.
19- ئۆكتەبىر شەنبە كۈنى، گوللاندىيە دەنھاخ شەھرىدە شەرقىي تۈركىستان دۆلەتلىك پۇتبۇل كوماندىسى تۇنجى قىتىم خەلقئارالىق مۇسابىقىگە قاتنىشىپ، غەربى پاپۇا كوماندىسى بىلەن دوستلۇق مۇسابىقىسى ئوينايدۇ. ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايراق تۇنجى قىتىم ۋەتىنىمىز كوماندىسىغا مىسال بولۇپ پۇتبۇل مەيدانىدا جەۋلان قىلىدۇ، ئەزىمەتلەر تۇنجى قىتىم ئۆز ۋەتىنى ئۈچۈن پۇتبۇل ئوينايدۇ، يىشىل مەيداندا تۇنجى قىتىم شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن ئالقىشلار ياڭرايدۇ، « ھۇررا» ساداسى گۈلدۈرلەيدۇ! بۇ دەقىقىلەر ئىنتىزار بولۇشقا لايىق، بۇ مىنۇتلار ئىپتىخارلىنىشقا ھەقلىق!
15- ئۆكتەبىر، گوللاندىيەدىكى داڭلىق ئۇنىۋىرستلاردىن لىيدىن ئۇنىۋىرسىتىدا ئۇيغۇرشۇناس تەتقىقاتچىلاردىن رىيان سام، جەنە بۇنىن، ئەلىس ئاندىرسىن (نازاكەت) ۋە ئەنگىلىيەدىن رەھىمە مەھمۇد قاتارلىقلار بۇ لىكسىيەگە ئەزىز مىھمان سۈپىتىدە قاتناشقان بولۇپ، لىكسىيە ناھايىتى قىزغىن كەيپىياتتا ئۆتكۈزۈلدى.
زۇمرەت داۋۇت (30) ئۈرۈمچىلىك بولۇپ، 2018 -يىلى يازدا قامىلىپ ئۈچ ئايدىن كىين پاكستانلىق يولدىشنىڭ دىپلوماتىك تىرىشچانلىقى ۋە خەلقئارانىڭ تىرىشچانلىقى ئارقىلىق قويۇپ بىرىلگەن. 2019-يىلى ئاپرىلدا ئائىلسى بىلەن ئامېرىكىغا كەلگەن .
سالام كۆپچىلىك، بۈگۈن سۆزلەيدىغىنىمىز تېمىدا ئېيتىلغاندەك مەزمۇندا بولۇپ، بىز تېخى يېڭى ئېرىشكەن مەلۇماتلاردىن قارىغاندا ئامېرىكىدا تۈركىيەنىڭ سۈرىيەگە ئەسكەر ئەۋەتىشىگە قارىتا باشقىچە بىر ئۆزگىرىش بولغاندەك تۇرىدۇ.
كۆپچىلىك كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان خىتاي-ئامېرىكا يېڭى نۆۋەتلىك سودا سۆھبىتى نەتىجىلىك بولدى. بايا ئاخىرلاشقان ئامېرىكا-خىتاي 13-قېتىملىق سودا سۆھبىتىدىن كېيىن ئامېرىكا زۇڭتۇڭى دونالد ترامپ ئاق سارايدا خىتاينىڭ مۇئاۋىن زۇڭلىسى ليۇ خې بىلەن كۆرۈشتى ۋە «بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمى»نىڭ تۈزۈلگەنلىكىنى ئېلان قىلدى. ترامپ بىلەن ليۇ خې قول ئېلىشىپ كۆرۈشتى ھەمدە سۆھبەتتە ئىككى تەرەپنىڭ بىرلىككە كەلگەنلىكىنى تەبرىكلىدى.
