20 -دېكابىر جۈمە كۈنى تۈركىيەدىكى ئەڭ چوڭ جەمئىيەت < IHH ، ئى خا خا> (ئىنسان ھەقلىرى ۋە ھۆرىيەتلىرى ئىنسانىي ياردەم ۋەخپى) نىڭ تەشكىللىشىدە تۈركىيەنىڭ 66 شەھەر، ناھىيەسىدە، كۆپىدە جۈمە نامىزىدىن كېيىن، بەزىسىدە شام، بەزىسىدە خۇپتەن نامىزىدىن كېيىنلا شەرقىي تۈركىستان ئۈچۈن «ئۈنسىز چۇقان» ناملىق نامايىش ئېلىپ بېرىلدى.
يىل:: 2019-يىلى
ئامىرىكىلىق كومپىيوتىر ئالىمى روجېر دىڭگىلدايىن (Roger Dingledine) بۇ يىلقى DEF CON 2019 دا سۆزلىگەن نۇتۇق تىمىسى «توساققا قارشى يىڭى قەدەم» The Next Chapter in Anti-Censorship ` » ئۇيغۇرلانىڭ ئىچىنىشلىق ئەھۋالىنى سۆزلەپ ئۆتتى ۋە ئۇيغۇرلارنڭ ئىرقى قىرغىنچىلىققا ئۇچراۋاتقانلىغىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.
15- دىكابىر كەچقۇرۇن، فىرانسىيە پارىژ شەھرىدە ياۋروپا ئۇيغۇر ئىنىستىتۇتى بىلەن فىرانسىيەدىكى ئاممىۋى مەيدان پارتىيەسى قۇرغۇچىسى غافائىل گىلۈكىسمەن بىر ئايدىن بىرى تەييارلىق كۆرۈپ، بىرلىكتە ئورۇنلاشتۇرغان «ئۇيغۇرلارغا ھىسداشلىق كىچىسى» ئۆتكۈزۈلگەن. بىز بۇھەقتە كىچىلىكنى ئورۇنلاشتۇرغۇچىلاردىن دىلنۇرنى زىيارەت قىلدۇق.
بۇ يىل 30 ياشقا كىرگەن مەسئۇت ئۆزىل تۈرك نەسسللىك گىرمان پۇتبولچىسى بولۇپ،ھازىر ئەنگىلىيە دەرىجىدىن تاشقىرى بىرلەشمىسى ئارسنال كوماندسنىڭ ئوتتۇرا مەيدان توپچىسى ،ئۇ شۇ يەر ۋاقتى جۇمە سەھەردە ئۆزىنىڭ تېۋىتتىر (24 مىلىيون ئەگەشكۇچىسى بار )،ئىنستىگرام (21مىلىيون ئەگەشكۇچىسى بار) .30 مىلىيون ئەگەشكۇچىسى بار فايىس بۇك ھساۋاتلىرىغا ئۇچۇر يوللاپ،شەرقى تۇركستاندىكى مۇسۇلمان قىرىنداشلارنىڭ ئۇچراۋاتقان زۇلۇملىرىنى ئاڭلاتقان ۋە دۇنيانى ھەرىكەتكە چاقىرغان.تۆۋەندىكىسى ئۇنىڭ سۆزى:
ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى ۋاشنگىتون،13-دىكابىر،2019-يىلى ۋول سچرىت گېزىتىنىڭ خەۋىرى ۋە شنخۇۋا ئاگېنىتلىقى ختتاي سودا مىنستىرلىكىنىڭ باياناتىغا ئاساسلانغاندا،ئامېرىكا ۋە ختتاي ئارسدىكى تۇنجى سودا كىلىشمى ئىمزالانغان
16- نويابىر، نىيويورك تايمىس گىزىتى خىتايلارنىڭ ئۇيغۇر سىياسىتىگە مۇناسىۋەتلىك 403 بەت مەخپى ھۆججەتنى ئاشكارىلاپ، خىتاي دەسلەپ ئىنكار قىلىپ ئاندىن پەردازلاشقا ئۇرۇنىۋاتقان قايتا تەربىيەلەش لاگىرلىرىنىڭ ھەقىقىي ماھىيىتىنى پۈتۈن دۇنياغا ئاشكارىلاپ، دۇنيانى زىل-زىلىگە سالغان ئىدى.
شەرقىي تۈركىستان ئەزەلدىن خىتاينىڭ ئايرىلماس بىر قىسمى ئەمەس، بەلكى مۇستەملىكە قىلىنغان زىمىن بۇلۇپ خىتاي ھۈكۈمىتى بىلەن ئۇيغۇرنىڭ كۈرشى مۇستەملىكە قىلغۇچى بىلەن مۇستەملىكە قىلىنغۇچى ئوتتۇرسىدىكى كۈرەشتۇر
ختتاي ھۆكۈمىتى ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسى 3-دىكابىر ئۇيغۇر ئنسانى ھوقۇق قانۇن لايىھەسنى ماقۇللىغاندىن كىين،ئۇيغۇرلارغا قارشى زور كۆلەمدە تەشۋىقات سالمىقىنى كۇچەيتتى.
جەنۇبى خىتاي سەھەرلىك خەۋەرلىرى، ئەركىن ئاسىيا خىتايچە بۆلۈم قانىلى خەۋەرلىرىگە ئاساسلانغاندا، شەرقى تۈركىستاندىكى مىللەتلەر مۇناسىۋىتىنىڭ كەسكىنلىشىشىدىن تەھدىد ھىس قىلغان خىتايلار ئامېرىكىدا ماقۇللانغان
ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسى 2019-يىلى 3-دىكابىر «ئۇيغۇر ئنسانى ھوقۇق قانۇن لايىھىسى»نى ماقۇللىغاندىن كىين،ختتاي بارلىق ئىدارە-ئورگانلىرىنى بۇنىڭغا قارشى بايانات ئىلان قىلىشقا ئورۇنلاشتۇرغان ئىدى.
بۈگۈن ئامرىكا دۆلەت مەجلىسىنىڭ ئاۋام پالاتاسى ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇنىنىڭ تولۇقلانما نۇسخىسىنى تەستىقلاش ئارقىلىق، ئامرىكا دۆلىتىنىڭ دۇنيادىكى ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەرگە يالغۇز پوزىتسىيە بىلدۈرۈپ قويۇش بىلەنلا چەكلەنمەيدىغانلىقى، نۆۋىتى كەلسە، جىنايەتچى ھەددىنى بىلمىسە تىگىشلىك تەدبىر قوللۇنۇش ئىرادىسىگە ئىگە ئىكەنلىكىنىڭ جاراڭلىق سىگنالىنى بەردى.
3- دىكابىر، ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قانۇن لاھىيەسى ئاۋام پالاتادا مۇتلەق ئۈستۈنلۈك بىلەن زور غەلبىگە ئىرىشىپ، قانۇن بولۇپ يۈرگۈزۈلۈشكە ساناقلىقلا كۈن قالدى. مەزكۇر قانۇن لاھىيەسىدە نېمىلەر دىيىلگەن ؟ تۆۋەندە يىغىنچاق مەزمۇنىنى سۇندۇق.
2019- يىلى 4- دىكابىر، ئامرىكا شەرقىي ۋاقتى 3-دىكابىردا، ئامرىكا ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قانۇن لاھىيەسىنى ، دىموكراتچىلار پارتىيەسى 221 بىلەت، جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيەسى 185 بىلەت ۋە باشقىلار 1 بىلەن بىلەن قوللاپ ، جەمئىي 407 بىلەتكە ئىرىشىپ، زور غەلبە قازاندى! بۇ تارىخ بىتىگە يىزىلغۇدەك ئالتۇن مىنۇتلار بولۇپ قالغۇسى!
خىتايچە سۇمرۇغ تورىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، 2- دىكابىر ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى سابىق رەئىسى، خىتاي دۆلەتلىك ئىنىرگىيە ئىدارىسى ئىدارە باشلىقى نۇر بەكرىگە خىتاينىڭ لىياۋنىڭ ئۆلكىسى شىنياڭ شەھرى ئوتتۇرا سوتتا مۇددەتسىز قاماق جازاسى ھۆكۈم قىلىنغان. نۇر بەكرى پاراخورلۇق جىنايىتى بىلەن ئەيىبلەنگەن بولۇپ، سىياسىي ھوقۇقىدىن مەڭگۈلۈك مەھرۇم قىلىنغان، ئۇنىڭ بارلىق شەخسىي مال-مۈلكى، پارا ئالغان پۇللىرى مۇسادىرە قىلىنغان. نۇر بەكرى سوت ھۆكۈمىگە رازى بولۇپ، ئەرىز قىلمايدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.
2- ئۆكتەبىر غايىب بولغان خىتاي ئايالنىڭ ئۆلتۈرۈلۈپ ئىستانبۇلدىن 200 كىلومىتىر يىراقلىقتىكى بىر ئىتىزلىق بويىغا كۆمۈلگەنلىكى ئايان بولدى. بۇ قاتىللىققا تۆت نەپەر خىتاي ۋەتەندىشى گۇماندار سۈپىتىدە قولغا ئىلىندى.
پىرەزدىنىت تىرامپ-«مەن بۇ قانۇننى شى جىنىپىڭغا، ختتاي خەلقىگە،خوڭكۇڭلۇقلارغا بولغان ھۇرمىتىم ئۇچۇن ئىمزا قويدۇم »دىدى.بۇنىڭ ئالدىدا ئۇ بۇ قانۇنغا ئىمزا قويمايدىغانلىقى ھەققىدە سۆز قىلغانىدى.
پۇتۇن تاراتقۇلار ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى قامىغان مەخپى لاگىرلارنى قايناق مۇھاكىمە قىلىۋاتقان بىر پەيتتە،ختتاينىڭ زۇۋانى بولغان يەرشارى ۋاقىت گېزىتىنىڭ باش مۇھەرىرى خۇشى جىن مۇنداق دىدى:ختتاي شنجاڭدا ھەقىقى ئنسانى ھوقۇق بولۇشنى خالايدۇ.ئۇ بولسمۇ كشلەرنىڭ تىچ-خاتىرجەم ھايات كەچۇرۇشدۇر
دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا ئاكتىپ پائالىيەت قىلىۋاتقان بىر قسىم ئۇيغۇرلار «ئۇيغۇرلارنىڭ خوڭكوڭلۇقلارنى قوللاش ھەرىكتى »چاقىرىقىغا ئاۋاز قوشۇپ، خوڭكوڭلۇقلارنىڭ ئالتە ئايدىن بىرىقى ئۆز ئەركىنلىكى ئۈچۈن ختتاي ھاكمىيتىگە قارشى نامايشنى قوللاپ ئاۋاز بىلدۇردى
22-چىسلا جۈمە كۈنى تىرامپ فۇكىس خەۋەرلىرى مۇخبىرنىڭ زىيارىتىنى قۇبۇل قىلىپ، ئۆزىنىڭ خىتاينىڭ خوڭكوڭغا ئەسكەر چىقىرىپ باستۇرشىغا توسقۇنلۇق قىلغانلىقىنى ئاشكارلىدى. ئۇ مۇنداق دىدى: مەن شى جىنپىڭنىڭ خوڭكوڭغا ئەسكەر چىقىرىپ خاتالىق ئۆتكۈزمەسلىكىنى ئەسكەرتتىم. بولمىسا شېنجىنغا توپلانغان «مىليۇن» كىشلىك قۇشۇن 14مىنۇتتا خوڭكوڭنى «ۋەيران» قىلاتتى.
