قىلىدۇ.] بەلكىم يەنە بەزى خىتايدىن ئۈمۈد كۈتكەنلەر«خىتاي ئەگەر دېموكراتىيە يولىغا ماڭسىچۇ؟ ئەگەر كوممۇنىستىك پارتىيە سىياسىي ئىسلاھات ئېلىپ بېرىپ توغرا يولغا ماڭسىچۇ؟ » دىيىشى مۈمكىن.
يىل:: 2018-يىلى
ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارسىنىڭ ئوپتىك ئىنژىنىرى دوكتۇر ئەركىن سېدىق ئەپەندى ئامېرىكا پايتەختى ۋاشنگىتون رايونىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ چوڭ ئىگىلىلك تىكلەش بازىسى بولغان «ئۇيغۇر ئىگىلىك تىكلىگۈچىلەر بىرلىكى«نىڭ تەكلىۋى بىلەن ۋىرگنىيە شتاتى فايىر فاكس شەھىرىگە جايلاشقان پائالىيەت مەركىزىدە بىر مەيدان ئامما بىلەن يۈز كۆرۈشۈش ۋە پىكىر ئالماشتۇرۇش ئىلىپ بارىدىكەن.
خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى خىتاينى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان «سېستىمىلىق باستۇرۇش» ھەرىكىتىنى ئاياقلاشتۇرۇشقا چاقىردى ھەمدە جازا لاگېرلىرىغا قامال قىلىنغان كىشىلەرنىڭ ئەھۋالى ھەققىدىكى ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلەشنى تەلەپ قىلدى.
خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭيى شىنجاڭ ( شەرقىي تۈركىستان- ت) مەسىلىسى توغرىسىدا سورالغاندا،
ئاۋال بۇ خىتايدىكى ئاپتونومىيەنى تەھلىل قىلىشتىن باشلىنىدۇ. ئاپتور لىنا كۇتكائۇسكايتى 2012 -يازغان «خىتاينىڭ تىبەت ۋە شەرقىي تۈركىستانغا (ماقالىدە شىنجاڭ دەپ يېزىلغان) بولغان دۆلەت سىياسىتى نىمىشقا خوڭكوڭ ئەندىزىسى ئەمەس؟» (Chinese State Policies Towards Tibet And Xinjiang Why not the
خىكۋىزىيون بولسا خىتايدىكى بىر دۆلەت ئېگىلىكىدىكى شىركەت بۇلۇپ دۇنيا بويىچى ئەڭ چوڭ نازارەت قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىلدىغان ۋىدىئو كامىرالىرىنى ئىشلەپ چىقىارغۇچى ھېسابلىنىدۇ.
ماقالىنىڭ ئاساسي مەزمۇنى : بۇرۇن تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى يوقىرى ئاۋاز بىلەن خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرىگە قاراتقان باستۇرۇش سىياسىتىگە قارشى چىقىپ كىلۋاتاتتى .لىكىن ھازىر تۈرك مىدىياسى ، خەلقى ۋە ھۆكىمىتى سۈكۈت ئىچىدە تۇرماقتا. نەچچە ھەپتىدىن بېرى خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرى ياشايدىغان شىنجاڭ رايۇنى ( شەرقىي تۇركستان ) دا بىر مىليۇن ئۇيغۇرغا يۈرگۈزۈۋاتقان سېستملىق باستۇرۇش ھەركىتنى تەنقىدلەيدىغان خەۋەرلەر ناھايتى كەڭ دائىردە ئىلان قىلندى ۋە كۈپىنچىسى
ق ۋە پارىژ زالىم خىتاينىڭ يىللاردىن بىرى ھەر خىل ئۇسۇللار بىلەن ئېلىپ بېرىۋاتقان قىرغىن ۋە ئاسمىلاتسىيە سىياسەتلىرى ئاخىرقى ھىساپتا بۇ مىللەتنى ئويغاتقان بولسا، رىئال مەۋجۇدلۇقلار بۇ ئويغۇنۇشقا سەلبى ياكى يۈزەكى تەسىر بىرىپ كەلمەكتە. دەۋا يولىدىكى قاتماللىق، 20- 30 يىل ئىلگىرىكى دەۋا ئۇسۇللىرى ۋە چېچىلاڭغۇلۇقلار ئويغانغان ۋە ئويغىنىۋاتقان خەلقنى ئىشنىڭ بېشىدىلا ئۈمىدسىزلىك پاتقىقىغا سۆرەپ كەلمەكتە
ئۆمەر قانات س ئەن ئەن تېلىۋزىيەسگە:ختتاي بىر خەلققە قارشى ئۇرۇش ئېچىۋاتىدۇ
مالايسىيە باش مىنستىرى ماخاتىر موھەممەت ئۆتكەن سەيشەنبە كۈنى بېيجىڭدا زىيارەتتە بولغاندا مالايسىيا ھۆكىمىتىنىڭ قىممىتى نەچچە مىليارد دوللار بولغان ئىككى خىتاي قۇرلۇشىنى توختاتقانلقىنى ۋە سەۋەبىنىڭ بولسا بۇنچىۋالا قەرزنى دۆلەتنىڭ تۆلەپ بولالمايدىغانلقىنى بايان قىلدى.
ئىدىئانا ئۇنېۋېرستىتىدا «ئۇيغۇر مەدەنىيەت-سەنئەت كۆرىكى «ئۆتكۇزۇلىدۇ! ئىندئانا ئۇنېۋرستىتى تىلشۇناسلىق كەسپى ئوقۇغۇچىسى مۇستاپا ئاقسۇنىڭ ئىجتىمائى تاراتقۇ فايس بۇك بېتىدە ئورتاقلىشچە،2018-يىلى 10-ئاينىڭ 20-كۈنى ئىندىئانا ئۇنېۋرستىتىدا <ئۇيغۇر مەدەنىيەت -سەنئەت كېچىلىكى>ئۆتكۇزۇلىدىكەن.ئۇيغۇرلار ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيتىگە قىزىزىقىدىغانلار ئۇچۇن ئۇيغۇر مەدەنىيتى بىلەن يېقىندىن تونۇشۇش پۇرستى بولۇپ،قاتناشقۇچىلارنى قارشى ئالىدىكەن.
18-يىلى 9-ئاينىڭ 25-كۈنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى 73-نۆۋەتلىك ئومۇمى چوڭ يېغىنى ب د ت نىڭ نيۇيورك شەھىرىدىكى باش شتابىدا ئىلىپ بىرىلماقتا بولۇپ،بۇ يېغىن ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئۆز دۆلىتى ئىچىدىكى ئەڭ مۇھىم مەسلە ۋە خەلقئارالىق مۇھىم مەسللەر مۇزاكىرە قىلىنىدىغان ئەڭ ياخشى پۇرسەت
ئامېرىكىنىڭ ۋاشنگىتون ئالاھىدە رايونى ئەتراپىدا تۇرىدىغان 30 ئەتراپىدا ئۇيغۇر ئاممىسى 25-سنتەبىر بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ باش شتابى نيۇيورك شەھىرىدە ختتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ بېسۋىلىنغان شەرقى تۈركستاندىكى «ئۇيغۇر ،قازاق قاتارلىق مۇسۇلمانلىرىغا قارشى ئىلىپ بىرىۋاتقان باستۇرۇشلىرى«غا قارشى نامايىش ئىلىپ باردى.نامايىشچىلار ئالدىنقى كۈنى كېچە ۋاشنگىتوندىن يولغا چىققان بولۇپ،ئالتە سائەت يول يۈرۈپ نيۇيوركقا يتىپ كەلگەن،نيۇيوركتا قاتتىق يامغۇر ياغقان بولۇپ،نامايىشچىلار نامايىشنى داۋاملاشتۇرغان.نامايىش -شەرقى تۈركستان مىللى ئويغىنىش ھەرىكىتى باشچىلىقىدا ئىلىپ بىرىلغان بولۇپ،نامايىشقا سالىھ خۇداي
كانادا ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرىنىڭ بىلدۇرۇشىچە ،كانادا ئەمەلدالىرى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ نيۇيوركتىكى باش شتابىدا ختتاينى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان زۇلۇمنى توختىتىشقا چاقىردى.
ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسدە ئۇيغۇرلار ھەققىدە ئسپات ئاڭلاش يېغىنى ئىلىپ بىرىلىدۇ:
تېمىسى:«ختتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا زۇلۇمى ۋە ئۇلارنى تۇتقۇن قىلىشى:ئامېرىكىنىڭ تاقابىل سياسىتى
ختتاي دائىرلىرىنىڭ غۇلجا شەھىرىدە بايانداي يېزىسى يېڭى يەر كەنتىدە يېڭىدىن پۈتكۈزۈلگەن سياسى تەربىيلەش لاگىرى قۇرۇلۇشى ئاشكارىلاندى.
5- سىنتەبىر مەن مۇشۇ مەسىلە توغرىسىدا «شىۋېتسىيە بىر ئۇيغۇر ئائىلىنى خىتايغا قايتۇرماقچى» ناملىق بىر پارچە ماقالە يازغان ۋە بىر ھەپتە كېيىن يېڭى تەپسىلاتلارنىقوشقان ئىدىم. ماقالىدە كۆچمەنلەر ئىدارىسى ۋە كۆچمەنلەر سوتى تەرىپىدىن پاناھلىقى رەت قىلىنغان، ھەمدە شىنجاڭغا قايتۇرۇۋېتىش ئۈچۈن خىتاي ئەلچىخانىسى بىلەن ئالاقە قىلىنغانلىقى ئۇقتۇرۇلغان تۆت كىشىلىك بىر ئۇيغۇر ئائىلىسى تىلغا ئېلىنغان.
[ئەسكەرتىش: تور بېكىتىمىزدە ئېلان قىلىنغان تەرجىمە خەۋەر ياكى ماقالە، ئۈچۈنچى تەرەپ ئاپتورلىقىدىكى ماقالە، ئوبزورلار باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى بولۇپ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ كۆز-قاراش ياكى مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى باش ماقالىسى ياكى مەخسۇس سەھىپىلىك ماقالىسىلا ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ.]
سىستىمېلىق كىشلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى قىلىۋاتىدۇ دەپ ئەيىپلىنىپ كۈنتەرتىپكە كەلگەن خىتاينىڭ شىنجاك ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنىدا(ش ت) مۇسۇلمان ئۇيغۇر تۈركلىرى پەرزەنىتلىرىنىڭ دارىلتاملارغا ئەۋەتىۋىتىلگەنلىكى ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە
شەرقى تۈركىستان ھەققىدە تەسىرلىك بىر ماقالە (1) 2018-يىلى 9-ئاينىڭ 19-كۈنى چارشەنبە سائەت 7:51 ئەخمەت دوئان ئىلبەي ئۇيغۇرچىلاشتۇرغۇچى:رازىيە ئەزىزلەر!ياشلىقىمىزدىن باشلاپلا شەرقى تۈركىستانغا ئائىت كىتاپ – ژورناللارنى ئوقۇيتۇق. ئاللاھقا ئىشەنگەن تۈرۈك مىللىتىنىڭ داۋاسىغا ئىگە چىققان، ئەمما شەرقى تۈركىستان تۈركلىرى ھەققىدە ھىچقانداق مەلۇماتقا ئىگە بولماسلىق، بۇ ھەقتە ئوقۇماسلىق غەلىتە تۇيۇلاتتى. ئۇ چاغلاردا، شەرقى […]
