قەشقەر، خىتاي – خىتاينىڭ يىراق غەربىدە تەسىس قىلىنغان جازا لاگىرلىرىدىكى بىر قىسىم تۇتقۇنلار فابرىكىلارغا يۆتكەلمەكتە. ئۇلار جازا لاگىرلىرىغا نەچچە ئايلاپ تۇتقۇن قىلىنىپ، دىنىي ئېتىقاتىدىن ۋاز كېچىشكە مەجبۇرلانغان نەچچە يۈز مىڭلىغان تۇتقۇنلارنىڭ بىر قىسمى. ئەمدىلىكتە خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇلارنى گۇناھىغا تۆۋە قىلغاندىن كېيىن ياخشى كىرىمگە ئېرىشكەنلەرنىڭ ئۈلگىسى، سىياسىي ئىجتىمائى ياردەمگە ئېرىشكەن فابرىكا ئىشچىلىرى سۈپىتىدە تېلۋىزورلاردا كۆرسەتمەكتە.
سىياسەت
شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان-ت) دىكى دائىرىلەر ئاتالمىش ‹‹مۇقىملىقنى قوغداش›› نى ھەممىدىن مۇھىم ۋەزىپە دەپ بىلىپ، خلمۇ-خىل مۇقىملىقنى قوغداش نەيرەڭلىرىنى قوللانماقتا
ئۈستىدىكى رەسىمدە جۇڭگو شىنجاڭ كومۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقىنىڭ ۋاقتى نامەلۇم بىر پارچە رەسىمىدە، بىر خىتاي كادىر ئاتالمىش «تۇغقان» قىلىپ تەيىنلەنگەن بىر ئۇيغۇر بالىغا «بىزنىڭ جوڭگو» ناملىق رەسىملىك كىتابنى سوۋغا قىلماقتا.
پرېزىدېنت سورونباي جېنبېكوۋ يىل ئاخىرىدىكى ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنىدا خىتاينىڭ ئاتالمىش «قايتا تەربىيىلەش لاگىرلىرى» ھەققىدە توختالدى.
وكتۇر مەمەت ئىمىن (نيۇيورك) دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئۇيغۇرلار ئۇيغۇرلارنىڭ تەقدىرى ئۇچۇن جىددى كۆڭۇل بۆلمەكتە. ئامىركىدا ياشاۋاتقان كۆپۈنچە جامائەتنىڭ خەۋىرى بولغاندەك، ۋاشىڭتون ئالاھىدە رايۇنى يالغۇز ئامىرىكىنىڭ مەركىزى بولۇپ قالماستىن،
2018-يىلى 13- دىكابىر كۈنى ئىستانبۇل شەھەر ئۇنۋىرستىتىدا « شەرقىي تۈركستاندىن ئەسلىملە: جمجىت قىرغىنچلىق » دېگەن تېمىدا يىغىن ئۆتكۈزۈلدى. يىغىنغا لاگىرنىڭ تىرىك شاھىتلىرىدىن ئۆمەر بىك ئاكا ۋە گۈلباھار جېلىل ھەدە قاتناشتى ۋە لاگىرنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىنى ئاڭلاتتى. يىغىنغا 70-80 گە يېقىن ئوقۇغۇچى قاتناشقان بولۇپ كۆپنچىسى تۈركىيە ۋەتەندىشى بولمىغان چەتئەللىك ئوقۇغۇچىلار ئىدى.
يېڭى تاراتقۇ «مانا ھازىر» سىياسىي ئاخبارات قانىلى 7-دېكابىر ئۇيغۇر قىزى ئايدىن ئەنۋەر سۆزلىگەن تۆت يىرىم مىنۇتلۇق قسقا سىن خەۋەر تارقاتقان بولۇپ، مەزكۇر قانالنىڭ فايىسبۇك، تىۋىتتىر، ئىنتسىگرام قاتارلىق قاناللىرىدا كۆرگۈچىلەر، كۆچۈرۈپ تارقاتقۇچىلار بولۇپ، كۆرۈلۈش قېتىم سانى 12 مىليوندىن ئېشىپ كەتكەن. ھازىرغىچە تارقاتقان ئادەملەر سانى 260 مىڭدىن ئاشقان، ئىنكاس سانى نەچچە يۈز مىڭغا يەتكەن بولۇپ، پەقەت ئۇيغۇرلارنىڭ ئارىسىدىلا ئەمەس، پۈتكۈل دۇنيا ئاخبارات قانىلى ساھەسىدىمۇ مۇھىم رېكورت بولۇپ ھسابلىنىدۇ.
24- نويابىر فىرانىسيە پايتەىتى پارىژدا باشلانغان «سېرىق جىلىتكىلىكلەر» نامايىشى داۋام قىلىۋاتقان بولۇپ، ماكرون ھاكىمىيىتى نامايىشچىلارنىڭ قەتئىيلىكى ئالدىدا چېكىنىشكە مەجبۇر بولدى. مۇشۇ ھەپتىنىڭ ئاخىرى پۈتكۈل پارىژ شەھىرى نامايىشچىلارنىڭ بۇزغۇنچىلىقلىرى سەۋەپلىك جىددىي ھالەتكە كىردى. فىرانسىيە دائىرلىرى «سېرىق جىلىتكىلىكلەر» نامايىشىدا زوراۋانلىق ۋەقەسىنىڭ تەكرارلىنىشىنىڭ قاتتىق ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى زورايتتى. گەرچە ئالدىنى ئېلىش خاراكتىرلىك تەدبىر قوللىنىلغان بولسىمۇ، مۇشۇ ئاينىڭ 8-كۈنى ئېتىراز بىلدۈرۈش پائالىيىتىدە يەنىلا ئاندا-ساندا توقۇنۇش يۈز بەرگەنلىكى مەلۇم. 8-دېكابىر كۈنى، فىرانسى
مەلۇم بولغىنىدەك دېكابىرنىڭ بېشىدىلا ئىجتىمائى تاراتقۇ ۋاستىلىرى ۋە قىسمەن ئاممىۋى تاراتقۇ ۋاستىلىرىنىڭ دىققىتى شەرقى تۈركىستانلىقلار دۇچ كېلىۋاتقان تەسۋىرلىگۈسىز زۇلۇمنى كۈنتەرتىپكە كەلتۈرۈش ئۈچۈن ئىستانبۇلدىن ئەنقەرەگە پىيادە يولغا چىققان ئەرشىدىن ئەركىن ئىسىملىك ئۇيغۇر يىگىتىگە مەركەزلەشتى.
8-دىكابىر ئەتتىگەن سائەت 9:00دا ۋاشىنگىتون مېترو رايونىدىكى ئەڭ چوڭ ئسلامىي مەدەنىيەت مەركەزلىرىدىن بىرى بولغان مارىلاند شتاتىغا جايلاشقان «ئامېرىكا دىيانەت مەركىزى»دە «ئۇيغۇر ئويغىنىش كۈنى» پائالىيىتى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئۆتكۈزۈلدى.بىر كۈن داۋاملاشقان پائالىيەت ئاساسلىقى ئىككى تۈردە ئېلىپ بېرىلغان بولۇپ، چۈشتىن بۇرۇن ئۇيغۇر مىللى مەدەنىيىتى تونۇشتۇرۇلغان بولسا، چۈشتىن كېيىن ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى دۇچ كېلىۋاتقان بۈگۈنكى ئېغىر ۋەزىيەت تەپسلى تونۇشتۇرۇلدى.
بىرۇسسىل: كىشىلىك ھوقۇق كۆزىتىش ئورگىنى بۈگۈن ياۋروپا ئىتتىپاقى تاشقى ئىچكى- تاشقى ئىشلار مىنىستىرىغا:» ياۋروپا ئىتتىپاقى تۈركىي مۇسۇلمانلارنىڭ خىتايغا قايتۇرۇلسا خورلۇققا ئۇچراش خەۋپىگە قارىتا تولۇق، ئادىل، ئالاھىدە باھا چقىرىشتىن بۇرۇن بۇرۇن ئۇلارنى خىتايغا مەجبۇرى قايتۇرماسلىق كىرەكلىكىنى بىلدۈردى.
يەنە بىر ئۇيغۇر ئوقۇغۇچى شەرقىي تۈركىستاننىڭ مەركىزى شەھىرى بولغان ئۈرۈمچىدە تۇرىۋاتقان ئاتا-ئانىسى بىلەن بۇلتۇر 10- ئايدىن باشلاپ ئالاقە قىلالمىغان. ئۇ باشقىلاردىن ئاپىسنىڭ قايتا تەربىيىلەش مەركىزىگە تۇتۇپ كېتىلگەنلىكىدىن خەۋەرتاپقان. 11-ئايدا دادىسىنىڭمۇ خىتاينىڭ ھۆكۈمەت دائىرىلىرى تەرىپىدىن ئېلىپ كېتىلگەنلىكىنى ئاڭلىغان بولۇپ، دەرۋەقە تۇتۇپ كېتىلگەنلىكى ئېنىق ئىكەن. تۇتۇپ كېتىلىشىنىڭ ئاساسلىق سەۋەبى بولسا ئاتا-ئانىسى ئسلام دىنىغا ئېتقاد قىلىدىغان مۇسۇلمان بولغانلىقى ۋە ھەجگە بارغانلىقى ئىكەن.
«بېرىتانىيە ھوكۈمىتى خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزۈۋاتقان قىلمىشلىرىنى توختىتىش ئۈچۈن بىسىم چۈشۈرۈشى كېرەك.» : گە قايتۇرۇلغان جاۋابنىڭ تەرجىمىسى
رويتېرس ئاگېنتلىقى ئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 2018-يىلى 5-دېكابىر ئىنگلىزچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى: تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان كوررىكتور: مەنزىل ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2018-12-5 [ئەسكەرتىش: تور بېكىتىمىزدە ئېلان قىلىنغان تەرجىمە خەۋەر ياكى ماقالە، ئۈچىنچى تەرەپ ئاپتورلۇقىدىكى ماقالە، ئوبزورلار باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى بولۇپ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ كۆز-قاراش ياكى مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى باش ماقالىسى ياكى مەخسۇس […]
27-نۆۋەتلىك مۇسۇلمان جەمىيەتلەر قۇرۇلتىيى Esam تەرىپىدىن 2-نويابىردىن 3-نويابىرغىچە تۈركىيەنىڭ ئىستانبول شەھرىدە ئېچىلدى.
2- نويابىر ئىقتىساد ۋە جەمىيەت تەتقىقات مەركىزى ESam تەرىپىدىن ئورۇنلاشتۇرۇلغان خەلىقئارا مۇسۇلمان توپلۇلۇقلار (جەمىيەتلەر) بىرلىكى قۇرۇلىتىيى ئىستانبۇلدا باشلانغان بولۇپ، قۇرۇلتايغا ئىسلام دۇنياسىنىڭ ئوخشىمىغان قىتئە ۋە رايونلىرىدىن كەلگەن ۋەكىللەر قاتناشتى.
سىگال سامۇئېل ئامېرىكا «ئاتلانتىك ئوكيان ئايلىق ژۇرنىلى»نىڭ دىنىي ئىشلارغا ئالاقىدار خەۋەر بېرىدىغان تەھرىرى. نەچچە ئاينىڭ ئالدىدا ئۇ خىتاينىڭ بىر مىليوندىن ئارتۇق ئۇيغۇرنى قاماققا ئېلىش ۋەقەسىنىڭ بۇ يىللىق دىنىي ساھەدىكى ئەڭ چوڭ تېما ئىكەنلىكىنى ھېس قىلىدۇ.
2- نويابىر ئىستانبۇل پاتىھ ساراچخانە باغچىىسدا ئىيى پارتىيە قارتال رايۇنلۇق باشقارمىسىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى، باشقا پارتىيە ۋە ئىجتىمائى جەمىيەتلەرنىڭمۇ ئاۋاز قوشۇشى بىلەن شەرقى تۈركىستاندىكى زۇلۇم ۋە جازا لاگىرلىرىغا قارشى نامايىش ئۆتكۈزۈلدى. نامايىشقا كۆپ ساندا ئىيى پارتىيە ئەزالىرى ۋە باشقا ئىجتىمائى جەمىيەت رەھبەرلىرى، شۇنداقلا ئىستانبۇلدا ياشاۋاتقان100 دىن ئارتۇق ئۇيغۇر قاتناشتى·
خىتاي ئالىمى خې جىيەنكۈي دۇنيادىكى گېنى ئۆزگەرتىلگەن تۇنجى بوۋاقنىڭ يورۇق كۆرگىنىنى ئېلان قىلىشى بىلەن دۇنيانى زىلزىلگە سالدى.گېرمانىيە ئاخباراتى بۇئىشقا ئالاقىدار ئىلىمى تەتقىقات ۋە مۇنازىرىلەرگە ناھايىتى ئەھمىيەت بەردى .
ئو سۆزىدە ئۆزىنىڭ قازاقىستان پۇقراسى بولغان بولسىمۇ خىتاينىڭ زۇلۇمىدىن قېچىپ قۇتۇلالمىغانلىقىنى ئالاھىدە ئەسكەرتىپ ئۆتۈش ئارقىلىق، ۋەتەندىكى ئۇيغۇر ۋە قازاق قېرنداشلىرىمىزنىڭ نەقەدەر قاتتىق زۇلۇم ئاستىدا ئىكەنلىكىنى كۆرستىپ بەردى. ئو يەنە جازا لاگىرىدا كۆرگەن زۇلۇم ۋە خورلۇقلارنى ، كىشىلەرنىڭ كامىردىن تۇرۇپ ئازلاپ ، تۇرۇپ كۆپىيىپ قالدىغانلىقىنى، كامىرنىڭ شارائىتىنىڭ قانچىلىك ناچارلىقىنى ، ھەتتا يىگۈدەك تۈزۈك تاماق ۋە ئۇخلىغۇدەك بوشلۇقنڭمۇ يوق ئىكەنلىكى قاتارلىق بىرقاتار زۇلۇملارنى سۆزلەپ ئۆتتى. ئەڭ ئاخىرىدا ئۆزى بىلەن بىر كامىرغا سولانغان ئاياللار ۋە قىزلارنىڭ ، ھەدىمىزگە ئۆزىلىرىنىڭ بۇ يەردىن
دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى مۇتەخەسىسلەر خىتاينىڭ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى (ش ت- ت) دىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي قەۋملەردىن بولغان مۇسۇلمان مىللەتلەرنى كەڭ كۆلەمدە مەجبۇرى قولغا ئېلىش قىلمىشىغا قارىتا ئىمزالىق بايانات ئېلان قىلدى.
