ئەسلىدە زالىمدىن بۇنداق سوئال سوراش پېقىرغا كۆرە قاملاشمىغان بىر ئىش، شۇنداق بولسىمۇ زاماننىڭ تىلى بويىنچە سوراپ باقايلى ؟!
سىياسەت
ترامپ ھۆكۈمىتى خىتاينىڭ شىنجاڭدىكى (شەرقىي تۈركىستان-ت) مۇسۇلمانلارغا يۈرگۈزۈۋاتقان كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىگە قارشى باشقا دۆلەتلەرنىمۇ قەدەم ئېلىشقا چاقىرىپ، دىپلوماتىك خىزمەتلەرنى ئىشلىمەكتە.
مارىلاند شتاتىغا جايلاشقان توۋسون ئۇنېۋېرسىتېتى ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن 2019-يىلى 29-مارت كۈنى كەچتە ئوقۇچىلار ئۇيۇشمىسى مەركىزىدە ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان كوللېكتىپ قەتلىئام تونۇشتۇرۇلدى.
بىلمەك – بىلشنى بىلمەكتۇر، بىلمەك- قانداق بىلشنى بىلمەكتۇر، بىلمەك – ئۆزىنى بىلمەكتۇر، سەن ئۆزۈڭنىڭ قانداقلىقىنى بىلمسەڭ بۇ قانداق بىلمەكتۇر؟!
مېھرىگۈل تۇرسۇن خىتاينىڭ شىنجاڭدىكى (شەرقىي تۈركىستان-ت) جازا لاگىرىدىكى قىيناش ۋە ئۇرۇشلاردىن ئامان قالغۇچى. ئۇ مۇنداق دەيدۇ: « مەن سولانغان كامىردىلا توققۇز ئايال ئۆلۈپ كەتتى.»
ۋاشنگىىتون شەھىرىدىن تەكلىپ قىلىنغان ئۇيغۇر زىيالىيسى تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان ئۇيغۇرلار دۇچ كىلىۋاتقان بۇگۇنكى مەسللەر ھەققىدە تەپسلى چۇشەنچە بەردى.
3 -ئاينىڭ 6–كۈنى، د ۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى ب د ت دا جازا لاگىرلىرى توغرىسىدا نۇتۇق سۆزلىگەن. خىتاي دېپلوماتلىرى ئۇنىڭ سۆزلىرىگە قارشى چىقىپ
2019- يىلى 3- ئاينىڭ 5- كۈنى، شىۋىتسارىيەنىڭ جەنۋە شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ ئنسان ھەقلىرى يېغىنىدا
بۇ يازمىدا دەۋا قىلىش ئۇسۇللىرى ھەققىدە دەسلەپكى چۈشەنچە بېرىلىپ، نۆۋەتتىكى دەۋا پائالىيەتلىرىمىز تۈرلەرگە ئايرىلىدۇ. پات ئارىدا تۈركىيىدىكى تەشكىلاتلار ۋە ئۇيغۇر خەلقى ئويلىشىپ بېقىشقا ئەرزىيدىغان بىر دەۋا پائالىيىتى تەۋسىيە قىلىنىدۇ.
بىر نەرسىنىڭ ياكى بىر ئىشنىڭ ياخشى تەرپىنى تىلغا ئالغانلىق ئونىڭ ناچار تەرىپىنىڭ يوق ئىكەنلىكىدىن دېرەك بەرمەيدۇ. بىراۋنىڭ ياخشى تەرىپىنى قىلغانلىقمۇ ئو شەخسنىڭ نوقسانسىز ئەمەسلىكىنى كۆرسەتمەيدۇ
كىشىلىك ھوقۇق كومتېتىنىڭ 40 – نۆۋەتلىك «يۇقىرى دەرىجىلىك»لەر يىغىنىدا سۆز قىلغان تۈركىيە تاشقىي ئىشلار مىنىستىرى مەۋلۈت چاۋۇشئوغلۇ، خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرى ۋە مۇسۇلمان ئاز سانلىقلارغا قاراتقان سىياسىتى ھەققىدە توختۇلۇپ: خىتاينىڭ يۈرگۈزىۋاتقان ھەق – ھوقۇق دەپسەندىچىلىكلىرىنى بىكار قىلىشىنى ئۈمىت قىلىدىغانلىقىنى، ئېيتتى.
ەئۇدى تەشۋىقات مىنىستىرلىكىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، سەئۇدى ۋەلىئەھدىسى مۇھەممەد سالمان خىتايدىكى زىيارىتىدە، ئىككى دۆلەت مەدەنىيەت، تىجارەت ساھەسىدىكى ئالاقىنى كۈچەيتىش ئۈچۈن مەملىكەت مىقياسىدىكى مەكتەپلەردە خىتايچە ئۆگىنىشنى مۇھىم پىلان قاتارىغا كىرگۈزگەن.
15-فىۋرال كۈنى سەھەردە ،ئامېرىكانىڭ تۈركىيەنىڭ پايتەختى ئەنقەرەدىكى باش ئەلچىلىكى تىېۋتىتىر ھساۋاتىدا ئىپادە بىلدۇرۇپ،
«ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى تۈركىيە تاشقى ئشلار منتىسرلىكىنىڭ تۆۋەندىكى قارىشغا قوشۇلىدۇ دەپ بىلدۇردى:
پەيشەنبە كۈنى ئىراق ئۆلىمالار بىرلىكى بايانات ئېلان قىلىپ، خىتاينىڭ شەرقى تۈركىستاندىكى باستۇرۇشلىرىنى قاتتىق ئەيىبلىدى. تۆۋەندە باياناتنىڭ قىسقىچە تەرجىمىسى بېرىلدى.
خىتاي داڭلىق ناخشىچى ئابدۇرېھىم ھېيتنى جازا لاگىرىدا ۋاپات بولدى دەپ تارقالغان خەۋەرگە قارشى تۇرۇش ئۈچۈن سىنئالغۇ چىقارغاندىن كېيىن، چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلار ئىجتىمائى ئالاقە ۋاستىلىرىدا خەشتەگ #مەنمۇ ئۇيغۇر پائالىيىتىنى تېزدىن جانلاندۇرۇپ، خىتتايدىن ئۇرۇق-تۇغقانلىرىنىڭ ھايات ئىكەنلىكىگە ئىسپات تەلەپ قىلدى.
تۈركىيە خىتاينىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنى كەڭ كۆلەملىك قاماققا ئېلىشىنى «ئىنسانىيەت ئۈچۈن ئېغىر نومۇس» دېدى ۋە خىتاي ھۆكۈمىتىنى 1 مىليون ئەتراپىدا كىشىلەر قامالغان جازا لاگىرلىرىنى تاقاشقا دەۋەت قىلدى، بۇنداق ئەيىبلەش مۇسۇلمان دۆلەتلىرىدە ئاز كۆرىلىدىغان ئەھۋال.
ئەل سۆيگەن دۇتتار شاھى ئابدۇرىھىم ھىيىتنىڭ شىھىتلىك خەۋىرى تۈركىيە ھۆكۈمىتى ۋە دۇنيا مىقياسىدا زىلزىلە پەيدا قىلغاندىن كىيىن، خىتاي رادىئوسى ئابدۇرىھىم ھىيىتنىڭ ھايات ئىكەنلىكىنى دەۋا قىلىپ ۋىدىيو تارقاتقان ئىدى
ئانادولۇ ئاگېنتلىقىنىڭ بۈگۈنكى خەۋرىدە مۇخبىرى ياسامىن كاليونجۇ ئوغلۇ ئىسلام دۆلەتلىرى ئاكادېمىسيەن ۋە يازغۇچىلار بىرلىكى رەئىسى تالىپ كۈچۈكجاننىڭ خىتايغا قارشى باياناتىنى ئېلان قىلدى.
تۈركىيە دۆلەت تىلىۋىزىيسى TRT نىڭ خەلىقئارالىق قانىلى TRT WORLD بۈگۈنكى خەۋىرىدە ئابدۇرىھىم ھېيتنىڭ ھاياتلىقى ھەققىدىكى سىن كۆرنۈشىنى شۈبھىلىك دەپ خەۋەر قىلدى.
2- ئاينىڭ 9- كۈنى تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنستىرلىقى خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بېرىۋاتقان ئىرقىي ۋە مىللى قىرغىنچىلىقىغا قارىتا ئوچۇق بايانات ئېلان قىلدى .
