24-ئۆكتەبىر، ئىلھام توختى ئەپەندى ياۋروپا پارلامىنتى ساخاروف پىكىر ئەركىنلىكى مۇكاپاتىغا ئىرىشتى. ئىلھام توختى مۇئەللىم تېخى يىقىندا ۋاكلاۋ خاۋىل مۇكاپاتىغا ئىرىشكەن ئىدى. ئىلھام توختىغا ساخاروف مۇكاپاتىنى ئىلان قىلغان ياۋروپا پارلامىنتى پىرىزدىنتى داۋىد ساسسولى « بىز بۇ مۇكاپاتنى ئىلھام توختىغا بەرگىنىمىزدىن ناھايىتى ئىپتىخارلىنىمىز. شۇنىڭ بىلەن بىرگە خىتايدىن ئىلھام توختىنى قويۇپ بىرىشىنى ۋە ئاز سانلىقلارنىڭ ھوقۇقىنى قوغدىشىنى تەلەپ قىلىمىز» دېدى.
شەخسلەر
28- سىنتەبىر، گوللاندىديە ئۇترىخت شەھرىدىكى ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمىيىتى زالىدا «ئىلھام توختى ھەرىكىتى»نىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى، ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمىيىتىنىڭ ساھىپخانلىقىدا « پىروفىسسور ئىلھام توختى ۋە ئۇيغۇر كىرىزىسى» دىگەن تېمىدا مۇھاكىمە يىغىنى مۇۋەپپىقيەتلىك تاماملاندى
6- سىنتەبىر، ئىستانبۇل سۇلتان ئەھمەد ئۇنىۋىرسىتىدا ئۇيغۇر ئاكادىمىيىسى، تەكلىماكان ئۇيغۇر نەشىرىياتى، دۇنيا ئۇيغۇر يازغۇچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ئورۇنلاشتۇرىشىدا كۆرەش كۆسەن ئەپەندىنىڭ 60 يىللىق تەۋەللۇتىنىڭ 60 يىللىقىنى خاتىرەلەش پائالىيىتى ئۆتكۈزۈلىدۇ. بۇ مۇناسىۋەت بىلەن جەڭگىۋار ئۇستاز مەرھۇم كۆرەش كۆسەن ئەپەندىنىڭ ھايات سەمەرىلىدىن قىسقىچە تونۇشتۇرۇش بىرىشنى لايىق تاپتۇق. https://www.youtube.com/watch?
تىرامپ ھۆكۈمىتى بىر ئۇيغۇر ئاكادىمىكنى ئامرىكا ئاقساراي دۆلەت خەۋپسىزلىك كىڭىشىدە خىتاي بۆلۈمى دىرىكتورى قىلىشى ئىككى دۆلەت ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتكە تەسىر كۆرسىتىدىغان سىموۋۇللۇق بىر قەدەم ھىسابلىنىدۇ.
1980-يىللاردا ئۇيغۇر ئەدەبىيات-سەنئىتىدە بىر مەزگىللىك قاينام-تاشقىنلىق مەنزىرە شەكىللەندى.
2019-يىلى 21- ئىيۇندا شەرقىي تۈركستانلىق زىيالىلار جەمىيەتى ۋە ئەنقەرە زىيالىلار جەمىيەتى ( Ankara Aydınlar Ocağı ) نىڭ ئورۇنلاشتۇرلىشى بىلەن ، ئەنقەرە غازى ئۇنۋېرستىتى مەركەز مەكتەپ رايۇنىدا خىتاي جازا لاگىرىدا شەھىد قىلىنغان پىروفېسسور نۇرمۇھەممەد توختىنىڭ غىيابەت جىنازا نامىزى ئوقۇلدى
2019-06-10
1949-يىلى 12-ئايدا خوتەن ناھىيىسىنىڭ تەۋەككۈل يېزىسىدا تۇغۇلغان. 1966-يىلى خوتەن شەھىرىدە تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپنى پۈتتۈرگەندىن كىيىن بىر مەزگىل دېھقانچىلىق بىلەن شۇغۇللانغان.
ئۇيغۇرنىڭ ئەڭ سۆيۈملۈك كىشىلىرىدىن بىرى، تىز پۈكمەس دىيارىمىز خوتەننىڭ غۇرۇرى، ئەسەرلىرى بىلەن ئەلنىڭ يىغىسىغا يىغلاپ كۈلكىسىگە كۈلگەن يازغۇچى نۇرمۇھەممەت توختى 2019-يىلى 6-ئاينىڭ ئىككىنجى كۈنى ‹بەلكىم 3-كۈنى بولۇشىمۇ مۇمكىن› ئائىلىسىگە ئۆلۈك ھالدا تاپشۇرۇپ بېرىلدى
ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ 80-يىللاردىكى مۇھەببەت، ئاشىق كۇيلىرىگە رەڭ قوشقان، جان-ئانا قاتارلىق ناخشلىرى بىلەن مودا ناخشا ساھەسنى زىلزىلىگە سالغان ناخشىچى مۇختار نىياز 4-ئىيۇن ئۇرۇمچىدە كېسەل سەۋەبىدىن ۋاپات بولدى.
قوش جىنازا» (مەرسىيە) . ئاتاقلىق يازغۇچى، رەسسام جالالىدىن بەھرام ۋاپاتىغا . نىيازئەلى ئادىل . بىر خەۋەرلەر ئاڭلىدىم ئەلدىن، يـۈرىكىمنى كۆيدۈردى ئەلــەم. توختىغاندا ئوتلۇق بىر يـۈرەك، توختىدىمۇ بىـر نـادىر قەلــەم. . ھازىداردۇر «كۆمۈرچى بالا»، ھازىداردۇر «سەلىمە» قىزچاق. «قوش جىنازا» كۆتۈرگەندە ئەل،
ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ ۋەكىلى سۈپىتىدە «دۇنيا ئاياللار قۇرۇلتىي»غا قاتناشقان ئۇيغۇر ژۇرنالست گۈلچىھرە خوجا بۇگۇن مول نەتىجە بىلەن يېغىننى تۈگەتتى.
4-ئاينىڭ 10-كۈنىدىن 12-كۈنىگىچە ئامېرىكىنىڭ نيۇيورك شەھىرىدە ئۆتكۇزۇلىدىغان «دۇنيا ئاياللار مۇنبىرى»نىڭ 10-نۆۋەتلىك يىللىق چوڭ يېغىنىغا ئامېرىكا ۋە دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىن سياسەت،مەدەنىيەت،ئېقتساد ،مدىيا ساھەسدىكى داڭلىق ۋە تەسرى زور شەخسلەر قاتنىشپ،بۇگۇنكى ئاياللار دۇچ كىلىدىغان مەسللەر ۋە ئاياللارنىڭ ئنسانىيەت دۇچ كىلىۋاتقان مەسللەرنى ھەل قىلىشتىكى رولىنى مۇزاكىرە قىلىدۇ.
ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى، ئەردەم خەۋىرى 20- يانۋار، خارۋارد ئۇنىۋىرسىتى مۇدىرى لاۋرەنىس بەكوۋ (Lawrence S. Bacow) ئەپەندى بىيجىڭ ئۇنىۋىرسىتىدا «ھەقىقەتنىڭ مەقسىتى ۋە ئۇنىۋىرسىتنىڭ ۋەزىپىسى» ناملىق تېمىدا نۇتۇق سۆزلىگەن
خىتاي كوممۇنىستىك پارتىيىسى مەركىزىي ئىنتىزام تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ دۆلەتلىك نازارەت قىلىش ھەيئىتى شەنبە كۈنى (3- ئاينىڭ 16- كۈنى) چۈشتىن كىيىن تور بېتىدە ئېلان قىلىنغان ئۇچۇردا كۆرسىتىلىشىچە
1937- ﻳﯩﻠﻰ 5- ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 29- ﻛﯜﻧﻰ ﻛﯧﭽﯩﺪﻩ ﺋﺎﻧﺎ ﺩﯨﻴﺎﺭﯨﻤﯩﺰﺩﯨﻜﻰ ﺑﯧﺸﯩﺪﯨﻦ ﻛﯚﭖ ﺋﯩﺸﻼﺭ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ ﻣﯚﺗﯩﯟﻩﺭ ﺷﻪﮪﻪﺭ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺩﻩﮪﺸﻪﺗﻠﯩﻚ ﻛﻪﭼﯜﺭﻣﯩﺸﻨﻰ ﺑﺎﺷﺘﯩﻦ ﻛﻪﭼﯜﺭﯛﺷﻜﻪ ﻳﯜﺯﻟﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ.
بۇگۇن ئۇيغۇر زىيالىسى، ئەركىنلىك جەڭچىسى پىراففىسور ئىلھام توختىنىڭ ختتاي ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن قولغا ئىلىنغانلىقىنىڭ بەش يىللىق خاتىرە كۈنى.
شەرقى تۈركىستانلىق ساخاۋەتچى سودىگەر ئابدۇغاپپار ئابدۇرۇسۇل ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلنىپ نەچچە يۈز مىليونلۇق مۈلۈكى مۇسادىرە قىلىندى . تور بېكەتتە دېيشىچە
2018-12-19
ئاتالمىش شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىنىڭ سابىق رەئىسى، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى تۆمۈر داۋامەت 19- دېكابىر بېيجىڭدا 92 يېشىدا ۋاپات بولدى. خىتاي رەئىسى شى جىنپىڭ ئۇنى يوقلاپ باردى.
تۈرك تەتقىقاتلىرى رەئىسى كۆزخان يازگان ۋە ۋېنگىرىيە تۇران ۋەقىپى ئاندراس بىرو ( Andras Biro ) بۇ موكاپاتنى ئىلھام توختىغا لايىق كۆردى ۋە موكاپاتنى ئون نەچچە يىل ئەنگىليەدە ياشاشقا مەجبۇر بولغان ئۇيغۇر سەنئەتچىسى ۋە سىياسىي پائالىيەتچى رەھىمە مەھمۇد خانىم ۋەكىل بولۇپ قۇبۇل قىلدى.
26-ئۆكتەبىر ئامېركا پارلامىنتى خىتاي ئىشلىرى كومېتىتى(CECC) تىۋېتتېر ئىجتىمائى ئالاقىسىدا بايانات ئېلان قىلىپ پروفېسور ئىلھام توختىنىڭ 25- ئۆكتەبىر كۈنىدىكى تۇغۇلغان كۈنى مۇناسىۋىتى بىلەن ئىلھام توختىنىڭ ھازىرمۇ خىتاي تۈرمىسىدە ئۆمۈرلۈك قاماق جازاسى ئۆتەۋاتقانلىقىنى دۇنيا جامائىتىنىڭ سەمىگە سالدى. ھەمدە خىتاي رىجىمىنى ئىلھام توختىنى دەرھال قويۇپ بېرىشكە چاقىردى.
