غەرپنىڭ دېموكراتىك دۆلەتلىرى بەلكىم تاجىسىمان ۋىرۇس تەشۋىقات جېڭىدە مەغلۇپ بولۇشى مۇمكىن، ئەمما خىتاي بۇ جەڭدە جەزمەن غەلىبە قىلالمايدۇ.
خەلقئارا مۇناسۋەت
ئۆتكەن ھەپتە خىتاي سودا مىنىستىرلىكى باياناتچىسى گاۋ فېڭ ئىككى دۆلەت سۆھبەت ھەيئىتى قەدەممۇ قەدەم كېيىن قېتىلغان تاماژنا بېجىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشتا ئىتىپاققا كەلدى دىگەن ئىدى. ئۇنىڭ بۇ سۆزىگە بىر كۈن كېيىن ئامېرىكا پرېزىدېنتى تىرامپتىن مەن تېخى ھېچقانداق نەرسىگە ماقۇللۇق بىلدۈرمىدىم دەپ خىتاينىڭ يۈزگە ئۇرۇلغان مۇشىت كەبى بىر جاۋاپ كەلدى.
2019-10-11
شۇ يەر ۋاقتى 11-ئۆكتەبىر جۈمە چۈشتىن بۇرۇن نورۋېگىيە نوبىل مۇكاپاتى كومىتېتى بۇ يىللىق نوبىل تىنچلىق مۇكاپاتىنى ئېفىئوپىيە باش مىنىستىرى ئابى ئەھمەدكە بەرگەنلىكىنى جاكارلىدى. مۇكاپاتلاش سەۋەبىدە: ئابى ئەھمەد دۆلىتىنى يېتەكلەپ، قوشنا ئېرىترىيە بىلەن بولغان توقۇنۇش ۋە چېگرا مەسىلىسىنى ھەل قىلىشتا ئۈنۈملۈك تىرىشچانلىق كۆرسەتتى دېيىلگەن.
2019-08-16
(بۇ تەرجىمە ماقالە دەيلى ساباھ تورىغا يازغۇچى مۇھەممەت ئەلى گۈلەر تەرىپىدىن يىزىلغان يازما بولۇپ تۈركىيە خىتاي مۇناسىۋىتىنى چۈشىنشىتە پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە. مەزمۇنى كۆپ ۋە ئۇزۇن بولغاچقا قىسىمغا بۆلۈپ ئىلان قىلدۇق.)
(بۇ تەرجىمە ماقالە دەيلى ساباھ تورىغا يازغۇچى مۇھەممەت ئەلى گۈلەر تەرىپىدىن يىزىلغان يازما بولۇپ تۈركىيە خىتاي مۇناسىۋىتىنى چۈشىنشىتە پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە. مەزمۇنى كۆپ ۋە ئۇزۇن بولغاچقا قىسىمغا بۆلۈپ ئىلان قىلدۇق.)
خىتاي – تۈركىيە دىپلوماتىك مۇناسىۋىتى رەسمى ھالدا 1971-يىلى باشلانغان ئىدى. شۇنىڭدىن باشلاپ مۇناسىۋەتلەر ئەگرى-توقاي يوللارنى بېسىپ ئۆتتى. ئۆتكەن ئون يىل مابەينىدە قانداقلا بولمىسۇن ئىككى تەرەپ مۇناسىۋىتىدە بولۇپمۇ ئىقتىسادىي ،سىياسىي ۋە كۈلتۈر قاتارلىق جەھەتلەردە كۆرۈنەرلىك ئىلگىرىلەشلەر بولدى.
ئامېرىكا دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىكىنىڭ يېڭىلىق يارىتىش بۆلۈمىنىڭ مەسئۇلى مايكىل براۋىن ئامېرىكا ئاۋازى قانىلىنىڭ زىيارىتنى قوبۇل قىلغاندا، ئىككى دۆلەت دۇچ كېلىۋاتقان خىرسلار ئۈستىدە توختالدى.
14- مارت، شىۋىتسىيە بىخەتەرلىك ئىدارىسى 2018- يىللىق بىخەتەرلىك دوكىلاتىدا خىتاي بىلەن روسىيەنى «شىۋىتسىيە دۆلەت بىخەتەرلىكىگە تەھدىت كەلتۈرىدىغان ئاساسلىق ئامىل» دەپ باھالىغان.
ئەنگلىيەلىك داڭلىق تارىخچى نىئال فېرگۇسۇننىڭ (Niall Ferguson) ئاگاھلاندۇرۇشىچە، خىتاي بىلەن ئامېرىكانىڭ ئىقتىسادىي دەرىجىدىن تاشقىرى كۈچ بولۇشنى تالىشىشىغا ئەگىشىپ، دۇنيا يېڭى بىر سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشىغا كىرىۋېتىپتۇ.
ئامېرىكا پرىزدېنتى ترامپ ۋە شىمالىي كورىيە ئالىي رەھبىرى كىمجۇڭئۇن ۋېيتنامنىڭ خانوي شەھرىدە كۆرۈشكەن ئىدى.
15-فىۋرال كۈنى سەھەردە ،ئامېرىكانىڭ تۈركىيەنىڭ پايتەختى ئەنقەرەدىكى باش ئەلچىلىكى تىېۋتىتىر ھساۋاتىدا ئىپادە بىلدۇرۇپ،
«ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى تۈركىيە تاشقى ئشلار منتىسرلىكىنىڭ تۆۋەندىكى قارىشغا قوشۇلىدۇ دەپ بىلدۇردى:
ياۋروپا ئىتتىپاقى بېيجىڭنى جازالاشنى ئويلىشىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى. بۇندىن ئىلگىرى، ئەنگلىيە دەلىل -ئىسپاتلار بىلەن خىتاي ھۆكىمىتى بىلەن باغلىنىشى بولغان تەشكىلاتنىڭ ئەنگلىيە ئۇچرىغان تور ھۇجۇمىغا مەسئۇل ئىكەنلىكىنى بىلدۈرگەنىدى.
خىرستئان دۇنياسى روھانىيلار رەھبىرى، ۋاتىكان پوپى فىرانسىس ئسلام دۇنياسى ئىلىم ساھەسىنىڭ ۋەكىلى دەپ ئاتالغان ئەزھەرنىڭ بۈيۈك شەيىخى، كاتتا ئىمام شەيىخ ئەھمەد ئەلتەييب بىلەن «ئېكستىرىمىزىمغا قارشى تۇرۇش» ھەققىدە بىر ھۆججەتكە ئىمزا قويدى.
ئامېرىكا پىرزدىنتى دونالد تىرامپ لاتىن ئامېرىكا دۆلىتى ۋىنسۇ ئىلادا ئىلىپ بىرىلغان ئادالەتسز سايلامدىن كىين بۇ دۆلەتنىڭ ھازىرقى دىكتاتۇر ھۆكۇمرانى نىكولاس مادۇروغا قارشى ھالدا ئۆكتىچى پارتىيە نامزاتى گۇۋادۇنى خەلق سايلاپ چىققان قانۇنلۇق پىرزدىنت دەپ قوللايدىغانلىقىنى ئىلان قىلغانىدى،شۇنىڭ بىلەن ۋىنسۇئىلا دىكتاتۇرى مادۇرو بايانات ئىلان قىلىپ،ئامېرىكا دىپلوماتلىرى بۇ دۆلەتتىن 72 سائەتكىچە چېكىنىشى كىرەك ،بارلىق دىپلوماتىيك مۇناسۋەتلىرىمىزنى ئۇزىمىز دىدى.
ئىقتىسادشۇناس ژۇرنىلى (The Economist ) 1843- يىلى لوندوندا تەسىس قىلىنغان بولۇپ ئاساسلىقى ھەپتىلىك مۇھىم خەۋەر، خەلقئارا مۇناسىۋەت ۋە ئىقتساد ئانالىزلارنى ئېلان قىلىپ كەلمەكتە. بۇ ژۇرنال 1843- يىلدىن بۈگۈنگىچە بىر ھەپتىمۇ ئۈزۈلۈپ قالماي داۋام قىلىپ كېلىۋاتقان بولۇپ خەلقئارادىكى ئەڭ نوپۇزلۇق ژۇرناللاردىن بىرىدۇر. پەقەت شىمالىي ئامېرىكىدىلا بىر مىليۇن مۇشتەرىسى بار.
18 – دېكابىر بەش بۇرجەكلىك بىنانىڭ ئېلان قىلىشىچە، ئامېرىكا ھۆكۈمىتى تۈركىيەگە 3.5 مىليارد دوللار قىممىتىدىكى ھاۋا مۇداپىئە قۇراللىرىنى سېتىپ بېرىشكە ماقۇل بولغان. ئامېرىكا جەمئىي 140 دانە «ۋەتەنپەرۋەر» ناملىق باشقۇرۇلىدىغان بومبا ۋە ئۇنىڭغا سەپلەنگەن رادار، باشقۇرۇش ۋە قويۇپ بېرىش ئەسلىھەلىرىنى تۈركىيەگە سېتىپ بېرىشكە قوشۇلغان
يۇقىرى دەرىجىلىك ئامېرىكا ئەمەلدارى خىتاي ھەققىدە يېڭى ئاگاھلاندۇرۇش بېرىپ، خىتاينىڭ ئامېرىكىغا بولغان ئۇزاق مۇددەتلىك تەھدىتى روسىيىدىمۇ چوڭ ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.
ۋال كوچىسى گېزىتى تورىنىڭ جۈمە كۈنى خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئىتتىپاقداش دۆلەتلىرىگە ئالاھىدە بىر تەشۋىقات پائالىيىتى ئېلىپ بارغان بولۇپ، پائالىيەتنىڭ مەقسىتى بۇ دۆلەتلەرنىڭ سىمسىز خەۋەرلىشىش ۋە تور بىلەن تەمىنلىگۈچىلىرىنى خىتاينىڭ خۇا ۋېي تېخنىكا شىركىتى ئىشلەپچىقارغان تېلېگراف ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشلەتمەسلىككە قايىل قىلىش ئىكەن. خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى ئەھۋالدىن خەۋەرسىز ئىكەنلىكىنى بىلدۈرگەن.
ئامېرىكا مۇئاۋىن پرېزدېنتى مايك پەنس جۈمە كۈنى مۇنداق دېدى ، جەنۇبى خىتاي دېڭىزى ھېچقانداق بىر دۆلەتكە تەۋە ئەمەس، ئامېرىكا داۋاملىق تۈردە خەلقئارا قانۇن يول قويغان دائىرىدە كېمە ۋە ئايروپىلانلارنى ھەيدەيدۇ.
يېڭى تەۋرىنىش قەيەردە ۋە قاچان بولىدۇ؟ بۇ سۇئالغا جاۋاپ بېرىش ئۈچۈن 21 – ئەسىر گىئولوگىيلىك چاك سىزىقلىرىنى تەتقىق قىلىشىمىز، تېپىپ چىقىشىمىز كېرەك. گىئولوگىيدىكىدەك باشقا ساھەلەردىمۇ تەۋرەش نوقتىلىرى بولىدۇ. بۇ تېمىنى تەتقىق قىلىش ئۈچۈن، ئەڭ باشتا سۈركىلىشلەرنىڭ قەيەردە توقۇنۇشقا ئايلىنىدىغانلىقىغا قارىشىمىز كېرەك. ئىسلام دۇنياسىدىكى ھەرىكەتلەر ئازىيىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، دۇنيادىكى ئەڭ مۇقىمسىز رايون قەيەر بولىشى مۇمكىن؟
