ھىندىستان بىلەن پاكىستاننىڭ كەشمىر مەسىلىسى تېخىمۇ يۇقىرى پەللىگە كۆتۈرلىۋاتقان بىر پەيتتە، خىتاينىڭ مەركىزى ھەربىي كومتىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى شۈ چى لىياڭ 8-ئاينىڭ 27-كۈنى ئىسلام ئابادقا زىيارەتكە باردى. پاكىستان پىرىزدىنتى ئالۋى كۈتىۋېلىش مەيدانىدا «شىنجاڭ» (ش ت) مۇستەقىلچىلىرى «تىرورلۇق كۈچلىرى» نى تىلغا ئالدى ۋە ۋەدە بەردى.
ئسلام دۇنياسى
قاتار ۋەكىلى ب د ت كىشلىك ھوقۇق كىڭىشىنىڭ پىرىزدىنتى كولىي سىكگە بىلدۈرۈشىچە، 12- ئىيۇلدىكى خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق ئەھۋالىنى قوللىغان خەتتىن ئىمزاسىنى قايتۇرىۋىلىشنى قارار قىلغانلىقىنى ئىيىتقان.
شۇ يەر ۋاقتى يەكشەنبىدە ئافغانستان پايتەختى كابۇلدا ئۆتكۇزۇلگەن توي مۇراسمى مىھمانلىرىغا قارشى ئىلىپ بىرىلغان ئۆزىنى قوشۇپ پارتىلىتىش ۋەقەسدە ئۆلگەنلەر سانى 63 كە يەتكەن بولۇپ ،ئۆلگەنلەرنىڭ كۆپىنچىسى ئاياللار ۋە بالىلار ئىكەن.ئسلام دۆلىتى دائىشنىڭ ئافغانستان تارماق تەشكىلاتى مەزكۇر ۋەقەنى ئۆزى ئىلىپ بارغانلىقىنى جاكارلىغان.
5-ئىيۇل قىرغىنچىلىقىنىڭ 10 يىللىق مۇناسىۋىتى بىلەن، مالايسىيا دىكى 25 مۇسۇلمان تەشكىلاتلىرى ۋەكىللىرى كۇئالالامپۇردىكى خىتاي ئەلچىخانىسى ئالدىدا نامايىش ئۆتكۈزگەن.
يېڭى بىر دوكلاتقا كۆرە، ھىندونوزىيەنىڭ خىتاينىڭ كەڭ كۆلەملىك ھالدا ئۇيغۇر ۋە باشقا ئاز سانلىق مۇسۇلمانلارنى تۇتقۇن قىلىشىغا قارىتا سۇس ئىنكاس قايتۇرىشىنىڭ سەۋەبى، قانداقتۇر پەقەت ئۆزىنىڭ ئەڭ چوڭ سودا شېرىكىنىڭ چىشىغا تىگىپ قۇيۇشتىن ئەنسىرەشلا بولماستىن، بۇ يەنە كۆپ سەۋەبلەرنىڭ بىرىكىشىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان بولۇپ، كىشىلىك ھوقۇققا تاجاۋۇز قىلىش ئەيىپلەشلىرىگە بولغان گۇمانمۇ بۇنىڭ ئىچىدە ئىكەن.
6-ئاينىڭ 20-كۈنى خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكىنىڭ باياناتچىسى لۇكاڭ كۈندىلىك يىغىنغا رىياسەتچىلىك قىلدى. بىر مۇخبىر ئۇنىڭدىن يېقىندا تالىبان ۋەكىللىرىنىڭ بېيجىڭغا كىلىشى توغرىسىدا سۇئال سورىدى.
ى:
«پارتىيەمىز سۇنغان «ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇچراۋاتقان زۇلۇملىرىنى تەكشۈرۈش تەكلىپ-لاھىيەسى» مۇخالىپەتچىلەرنىڭ قۇشۇلۇشىغا قارىماي، ئاق پارتىيە ۋە مىللەتچى ھەرىكەت پارتىيەسىنىڭ قارشى تۇرۇشى بىلەن رەت قىلىندى..
2019-يىلى رامىزان ئىينىڭ بىرىنچى جۇمە كۇنى شەرقى ئىرۇسالىمدىكى مەسجىدى ئەقسادا دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىن توپلانغان 200مىڭدىن ئارتۇق مۇسۇلمانلار يېغىلىپ جۇمە نامىزىنى ئوقۇدى.
شەرقى تۈركىستان ئۆلىمالار بىرلىكىدىن ئۆلىمالار بىرلىكى رەئىسى دوتسېنت دوكتۇر ئاتائۇللاھ شاھيار باشچىلىقىدىكى بىر ھەيئەت، دۇنيا ئىسلام ئىتتىپاقى تەرىپىدىن مەككە مۇكەررەم شەھىرىدە چاقىرىلغان قۇرئان ۋە سۈننەتتە ئوتتۇراھاللىقنىڭ ئەھمىيىتى ناملىق يېغىنغا رەسمىي تەكلىپ بىلەن قاتناشتى.
سېرىلانكىدا 21-چىسلا يەكشەنبە كۈنى سېرىلانكىنىڭ پايتەختى كولومبو، ئۇنىڭ ئەتراپتىكى نىگەنبو ۋە سىرلانكىنىڭ شەرقىدىكى باتىكولو قاتارلىق شەھەرلەردىكى ئۈچ چىركاۋ ۋە تۆت مېھمانخانىدا زەنجىرسىمان پارتلاش ۋەقەسى يۈز بەرگەن .
مالايسىيا دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرى مۇھەممەد سابۇ (Mohamad Sabu) مالايسىيانىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزىۋاتقان سىياسىتىگە سۈكۈت قىلمىغانلىقىنى بىلدۈردى.
9-ئاپرىل نيۇيورك مەركىزى شەھەر خىلتون مىھمانسارىيدا نيۇيورك مۇسۇلمانلار ئېتتپاقى يېغىنى ئۆتكۇزۇلدى
دۇنيا مۇسۇلمان ئالىملار بىرلىكىنىڭ بەشىنچى نۆۋەتلىك يىغىنى 14- ۋە 15- مارت كۈنلىرى رەئىس ئەھمەد ئابدۇسالام رەيسۇنىنىڭ رىياسەتچىلىكىدە نائىبلىرى، باش كاتىپ ۋە ئۇنىڭ ياردەمچىلىرى ۋە بىرلىك ئەزالىرىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئىستانبۇلدا ئېچىلدى. كەڭ تەرەپلمىلىك مۇنازىرە ۋە سۆھبەت ئارقىلىق ئۇيغۇر مەسىلىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان 12 تۈرلۈك كېلىشىمدە بىرلىككە كېلىندى. بۇ كېلىشىمنىڭ بەشىنچىسىدە خىتايغا چاقىرىق قىلىنغان بولۇپ مەزمۇنى تۆۋەندىكىچە:
يىڭى زىللاندىيە كىرايست چىرچ شەھرى مەركىزىدىكى نۇر مەسجىدى ۋە لىنۋۇد مەسجىدى ھۇجۇمغا ئۇچراپ، 49 ئادەم قازا قىلدى.
ەئۇدى تەشۋىقات مىنىستىرلىكىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، سەئۇدى ۋەلىئەھدىسى مۇھەممەد سالمان خىتايدىكى زىيارىتىدە، ئىككى دۆلەت مەدەنىيەت، تىجارەت ساھەسىدىكى ئالاقىنى كۈچەيتىش ئۈچۈن مەملىكەت مىقياسىدىكى مەكتەپلەردە خىتايچە ئۆگىنىشنى مۇھىم پىلان قاتارىغا كىرگۈزگەن.
پەيشەنبە كۈنى ئىراق ئۆلىمالار بىرلىكى بايانات ئېلان قىلىپ، خىتاينىڭ شەرقى تۈركىستاندىكى باستۇرۇشلىرىنى قاتتىق ئەيىبلىدى. تۆۋەندە باياناتنىڭ قىسقىچە تەرجىمىسى بېرىلدى.
ئانادولۇ ئاگېنتلىقىنىڭ بۈگۈنكى خەۋرىدە مۇخبىرى ياسامىن كاليونجۇ ئوغلۇ ئىسلام دۆلەتلىرى ئاكادېمىسيەن ۋە يازغۇچىلار بىرلىكى رەئىسى تالىپ كۈچۈكجاننىڭ خىتايغا قارشى باياناتىنى ئېلان قىلدى.
گوللاندىيەدىكى مۇسۇلمانلارغا قارشى خىرىت ۋىلدىرىسنىڭ ئەشەددى ئوڭچىل ھۆرلۈك پارتىيىسى سابىق ئەزاسى يورام كىلاۋىرىن دۈشەنبە كۈنى ئۆزىنىڭ مۇسۇلمان بولغانلىقىنى جاكارلىدى
نۆەتتە كىرىزىسنىڭ كۆلىمى ئىنتايىن ئېنىق. ئۈچ مىلىيونغا يىقىن ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز مۇسۇلمانلىرى خىتاينىڭ غەربى شىمالىدىكى شىنجاڭدا ( شەرقىي تۈركىستان- ت) زور كۆلەملىك يىغىۋىلىش لاگىرلىرىغا قامالغان. بۇ 21- ئەسىردىكى ئەڭ دەھشەتلىك كىشىلىك ھوقۇق كىرىزىسى. ئۇيغۇر كوچىلىرىدا ئادەم يوق، ئوقۇغۇچىلار، مۇزىكانتلار، تەنتەربىيەچىلەر، تىنىچلىقپەرۋەر زىيالىيلار تۈرمىگە تاشلانغان. ئۇلار ئەمگەككە مەجبۇرلۇنۇپ، ئۇلارنىڭ قولىدىن چىققان تاۋارلار ھەتتا ئامرىكىغا يىتىپ باردى.
نەچچە يۈزلىگەن مۇسۇلمانلار جۈمە كۈنى خىتاينىڭ ھىندونېزىيە پايتەختى جاكارتادىكى ئەلچىخانىسى سىرتىدا توپلىنىپ، خىتاينىڭ غەربىدىكى شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان- ت) دىكى مۇتلە كۆپ قىسمى مۇسۇلمان بولغان ئۇيغۇر مىللىتىگە قىلىنغان زۇلۇملارغا قارشى نامايىش قىلدى.
