2019-08-16
(بۇ تەرجىمە ماقالە دەيلى ساباھ تورىغا يازغۇچى مۇھەممەت ئەلى گۈلەر تەرىپىدىن يىزىلغان يازما بولۇپ تۈركىيە خىتاي مۇناسىۋىتىنى چۈشىنشىتە پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە. مەزمۇنى كۆپ ۋە ئۇزۇن بولغاچقا قىسىمغا بۆلۈپ ئىلان قىلدۇق.)
(بۇ تەرجىمە ماقالە دەيلى ساباھ تورىغا يازغۇچى مۇھەممەت ئەلى گۈلەر تەرىپىدىن يىزىلغان يازما بولۇپ تۈركىيە خىتاي مۇناسىۋىتىنى چۈشىنشىتە پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە. مەزمۇنى كۆپ ۋە ئۇزۇن بولغاچقا قىسىمغا بۆلۈپ ئىلان قىلدۇق.)
خىتاي – تۈركىيە دىپلوماتىك مۇناسىۋىتى رەسمى ھالدا 1971-يىلى باشلانغان ئىدى. شۇنىڭدىن باشلاپ مۇناسىۋەتلەر ئەگرى-توقاي يوللارنى بېسىپ ئۆتتى. ئۆتكەن ئون يىل مابەينىدە قانداقلا بولمىسۇن ئىككى تەرەپ مۇناسىۋىتىدە بولۇپمۇ ئىقتىسادىي ،سىياسىي ۋە كۈلتۈر قاتارلىق جەھەتلەردە كۆرۈنەرلىك ئىلگىرىلەشلەر بولدى.
تىرامپ ھۆكۈمىتى بىر ئۇيغۇر ئاكادىمىكنى ئامرىكا ئاقساراي دۆلەت خەۋپسىزلىك كىڭىشىدە خىتاي بۆلۈمى دىرىكتورى قىلىشى ئىككى دۆلەت ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتكە تەسىر كۆرسىتىدىغان سىموۋۇللۇق بىر قەدەم ھىسابلىنىدۇ.
2018- يىلى فىۋرالدا خىتاي ھۆكۈمىتى رەسمى شەكىلدە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا «قايتا تەربىيەلەش» مەركەزلىرى يوق دەپ بايانات بەرگەن چاغدا گىرمانىيەلىك تەتقىقاتچى ئادريان زېنز ئۇلارنىڭ بۇ باياناتىنىڭ يالغانلىقىنى ئىسپاتلاشنى قارار قىلغانىدى.
2019-يىلى 11-ئاۋغۇست، قەلبىم قېتىغا چوڭقۇر ئورۇنلىشىپ كەتكەن ئانا ۋەتەن ھىجران تۇيغۇلۇرىم بىلەن ئۆزۈمنى سۈنئىي خۇش قىلىپ كېلىۋاتقان 21-قۇربان ھېيتىم ئىدى. 11-ئاۋغۇست يەنە كۆز قارچۇقلىرىدىكى ھىجران ۋە كىمدۇر-بىرلىرىنى سېغىنىش، يۇرتسىزلىق،ۋەتەنسىزلىك ئازابلىرىنى يوشۇرۇلمىغان بىرەر يۈز مىللەتداش-قېرىنداشلىرىم بىلەن چىن- سەمىمىي قۇچاقلىشىپ « ھېيتىڭىز مۇبارەك بولسۇن !» دېيىشكەن كۈنۈم ئىدى.
رۇسىيىدىكى ئاساسلىق چوڭ گېزىتلەردىن بىرى بولغان <مۇستەقىللىق>گېزىتى ئۇزۇن بىر ماقالە ئېلان قىلىپ خىتاينىڭ <بىر بەلۋاغ،بىر يول> سىياسىتىنى تەنقىد قىلدى. ماقالىدە مۇنداق دېيىلدى: خىتاي پۇللىرىنى چېچىپ مەبلەغ سالغانچە، مەبلەغ سالغان يەرلەردە خىتايغا قارشى ھەرىكەتلەر ۋە نامايىشلار كۈچەيدى.
1980-يىللاردا ئۇيغۇر ئەدەبىيات-سەنئىتىدە بىر مەزگىللىك قاينام-تاشقىنلىق مەنزىرە شەكىللەندى.
ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى تەييارلىغۇچى: دىلنۇر 2019-8-8 يېقىنقى يىللاردا ياۋروپاغا پاناھلىق تىلەپ كەلگەن ئۇيغۇرلار ئىچىدە ئومۇمى كۆچمەنلىك قانۇنلىرىنى بىلمەسلىك سەۋەپلىك، بىر دۆلەتتىن يەنە بىر دۆلەتكە يۆتكىلىپ تىلەش، ھەتتا بىر دۆلەتتە تىلەپ بولۇپ، مەلۇم سەۋەپلەر بىلەن يەنە بىر ياۋروپا دۆلىتىگە بېرىپ تىلەش ۋە بۇنىڭ نەتىجىسىدە،»دۇبلىن قانۇنى» بويىچە، بىر دۆلەتتىن يەنە بىر دۆلەتكە […]
مەرھۇم ئابلىكىم باقى ئىلتەبىرنىڭ ھاياتى ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ھۆرلۇكى ئۇچۇن ئىزدىنىش ،قەلەم تەۋرىتىش بىلەن ئۆتتى، ياراملىق پەرزەنتلەرنى قاتارغا قوشتى، نادىر ئەدەبى ۋە سياسى ئەسەرلەرنى يادىكار قالدۇردى ، ئامېرىكا ئۇيغۇر جامائىتى ۋە مۇھاجىرەت ئۇيغۇرلىرىنىڭ جانلىنىشى ئۇچۇن تۇرتكە بولدى . ئۇيغۇر خەلقى بۇنداق بىر پەرزەنتىنى خۇددى ئۆتكەن يىلى ئۇنىڭ ھاياتىنى داغدۇغىلىق خاتىرلىگەندەك مەڭگۇ […]
نيۇيورك ۋاقتى گېزىتى خىتتايچە تورى خىتتايچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى: سايئوغلى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2019-08-07 ئامىركا خىتاي ئىككى دۆلەتنىڭ بىر -بىرىگە توختىماستىن تەھدىت سېلىش ۋە تاموژنا بىجىنى ئاشۇرۇشلىرىغا ئەگىشىپ، پۈتۈن دۇنيا بېيجىڭنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك ئىقتىسادى قۇرالىنى ئىشقا سېلىش سالماسلىقى دىققىتىنى تارتىۋاتىدۇ. بۇ ئىقتىسادىي قۇرال بولسا «7» رەقىمى بىلەن مۇناسىۋەتلىكدۇر. دۈشەنبە (8-ئاينىڭ 2-كۈنى) كۈنى، […]
ئامىركا ئاۋازى تورى تەرجىمان: ئايخان ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى [ئەسكەرتىش: تور بېكىتىمىزدە ئېلان قىلىنغان تەرجىمە خەۋەر ياكى ماقالە، ئۈچۈنچى تەرەپ ئاپتورلىقىدىكى ماقالە، ئوبزورلار باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى بولۇپ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ كۆز-قاراش ياكى مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى باش ماقالىسى ياكى مەخسۇس سەھىپىلىك ماقالىسىلا ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ.] ئامېرىكا دۆلەت مۇداپىە مىنىستىرى ئەسپەر […]
تەييارلىغۇچى: سايئوغلى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2019-08-05 بۈگۈن 8-ئاينىڭ 5-كۈنى د ۇ ق رەھبەرلىرىدىن ئۆمەر قانات ئەپەندىم ئاقسارايدا ئامېرىكىنىڭ مۇئاۋىن پىرزىنتى مايىك پەنىس ۋە ئۇنىڭ ئالىي دەرىجىلىك ياردەمچىللىرى بىلەن كۆرۈشتى. ئۆمەر قانات ئەپەندىم ئۆزىنىڭ فېيىسبۇك ھىسابىدا بۈگۈندىكى كۆرۈشۈشنىڭ ناھايىتى ئۈنۈملۈك بولغانلىقىنى يازدى. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10214111161844380&set=a.3598944063578&type=3&eid=ARCsRBynjlNyma9zMKfO5IqYf0ZUgxaflRJft3zGiv6QF3JiyjxvIEtpiwz8Zv8o9ttM0GZVLajnEya_
تەييارلىغۇچى: سايئوغلى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2019-08-05 مۇسۇلمان دۆلەتلەر ۋە خەلقىگە قاراتقان مىللىي داۋايىمىزنى تېخىمۇ كۈچلەندۈرش ئۈچۈن دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتاينىڭ بىر قىسىم رەھبەرلىرى لوندۇندا 8-ئاينىڭ 2-كۈنىدىن 5-كۈنىگىچە زىيارەتتە بولدى. بۇ قېتىملىق يىغىن خەلىقئارا «ئەھمەدىيلەر » جامائىتى تەرىپىدىن ئۇرۇنلاشتۇرۇلغان بولۇپ، دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن 40 مىڭدىن ئارتۇق جامائەت ئەزاسى، ئەنگىلىيە، گوللاندىيە، فىللاندىيە قاتارلىق […]
تەييارلىغۇچى: كۆكئالىپ ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2019-08-04 گېرمانىيە يېشىللار پارتىيىسىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، گېرمانىيە پارلامېنتىسىنىڭ ۋەكىللەر ئۆمىكى بىر ئەزاسىنىڭ ئۇيغۇرلارنى قوللاپ كېلىۋاتقانلىقى سەۋەبلىك خىتتاينى زىيارەت قىلىشى رەت قىلىنغان. گېرمانىيە پارلامېنتىسىنىڭ رەقەملەشتۈرۈشكە مەسئۇل كومىتېتى بۇ ئاينىڭ ئاخىرىدا شاڭخەي ۋە بېيجىڭدىكى سۈنئىي ئەقلى ئىقتىدارغا ئالاقىدار يېڭى قۇرۇلغان شىركەتلەرنى زىيارەت قىلىشنى پىلانلىغان. بىراق، يېشىللار پارتىيىسىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، […]
ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى فرانسىيە خەلقئارا رادىيوسىدىن ئېممىي تەرجىمە قىلغۇچى: ئەرتىكىن 2019-8-4 جېن پېررىي كەبېستان- فىرانسىيەلىك داڭلىق جەمىيەتشۇناس، سىياسىيون ۋە يىراق شەرق سىياسەتچىسى. ئۇ ھازىر خوڭكوڭ بابتىس ئۇنىۋېرسىتى سىياسەت ۋە خەلقئارا مۇناسىۋەت فاكۇلتېتىنىڭ مۇدىرى. ئۇزۇندىن بۇيان خىتتاينىڭ سىياسەت ۋە ئىجتىمائي ئىقتىساد مەسىلىلىرىنى كۆزىتىپ كەلمەكتە. 2018-يىلى ئۇنىڭ يېڭى ئەسىرى <خىتتاينىڭ كەلگۈسى: دېموكراتىيە […]
2019-يىلى 3-ئاۋغۇست، ۋاشىنگىتون تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان ئىلاۋە: ئۇيغۇرنىڭ ھاياتى باشقا ھەر قانداق بىر تۈركۈم ئىنسانلارنىڭ ھاياتىدىن قەدىرسىز ھايات ئەمەس، ۋەتەندىكى ئۇيغۇرنى قۇتقۇزۇش مۈشكۈل بولسىمۇ تىرىشىۋاتىمىز. چەتئەلدە بولسا خەلقئارا تەشكىلاتلار، تاراتقۇلار ۋە مۇناسۋەتلىك ئەھدىنامىلەرنىڭ كۈچىدىن پايدىلىنىپ، قىيىنچىلىقتا قالغان ئۇيغۇرلارنى جىددى قۇتقۇزۇش ئىمكانىمىز بار! كۈلپەتتىكى ئۇيغۇر ئۈچۈن يىغىلاش ئەمەس، ھەرىكەت لازىم ، […]
ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2019-08-02 ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى مەسئۇلى تاھىر ئىمىن ئۇيغۇرىئان يېقىندا تېۋتتىردا ئۇيغۇر نامىنى قوللانغان نۇرغۇن ئلشەتكۇچىلەرنى بايقىغان، ئۇلار ئىنگىلىزچە، ختتايچە ئۇيغۇر نامىنى ئشلەتكەن بولۇپ، ئۇيغۇرلار ھەققىدە ھىچقانداق مەزمۇن ئورتاقلاشمىغان، ھساباتىدا پۈتۈنلەي ئنگىلىز تىلىدا ئەرەبلەرگە ئائىت مەزمۇنلار يوللانغان بولۇپ، بىرەرمۇ ئۇيغۇر مىللىتى ھەققىدىكى خەۋەر يوقكەن. تەكشۇرۇپ ئىنىقلىشمىزچە، بۇلار جەمئى ئوتتۇزدىن ئاشىدىغان […]
2019-يىلى 1-ئاۋغۇست، ۋاشنگىتون. ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى، ئافراسياپ. بىر يىلدىن ئاشقان سودا ئۇرۇشى 1-ئاۋغۇست كۇنى پىرزىدنىت تىرامپنىڭ ختتاينىڭ ئاخىرقى 300 مىلىيارد مىلىغا 10%لىك جازا بىجى يۇرگۇزىدىغانلىقىنى ئىلان قىلىش بىلەن يۇقىرى پەللىگە كۆتۈرۈلدى. 7-ئاينىڭ ئەڭ ئاخىرقى كۇنى شاڭخەيدە ئۆتكۇزۇلگەن 5-ئايدا توختىتىلغان سودا سۆھبىتىدىن كىينكى تۇنجى سۆھبەت ئەمەلى نەتىجىگە ئىرىشەلمىگەنىدى. بۇ سۆھبەتتە ئىككى تەرەپ […]
تەييارلىغۇچى: كۆكئالىپ ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 2019-07-30 يەنە 13 دۆلەت خىتتاينىڭ شەرقى تۈركىستاندا يۈرگىزىۋاتقان زۇلۇم سىياسەتلىرىنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. 22 غەرب دۆلىتى خىتتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى كىشىلىك ھوقۇققا تاجاۋۇز قىلىش قىلمىشىنى ئەيىبلەپ بىرلىكتە ب د ت غا مەكتۇپ يوللىغاندىن بېرى، خىتاينىڭ شەرقى تۈركىستاندىكى سىياسىتىنى قوللاپ خىتتاي تەرەپتە تۇرغان دۆلەتلەرنىڭ سانى 50 كە يەتتى. […]
