خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي مىللەتلەرگە قاراتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىقى دۇنيا مىقياسىدا تەنقىدكە ئۇچراۋاتقان بىر پەيتتە، خىتاي ھۆكۈمىتى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئارخىپىلىرى توپلانغان سانلىق مەلۇمات ئامبىرىغا ۋە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەرگە تۆھمەت قىلدى. ختتاي تاشقى ئىشلار مىنسترلىكى 9- ئاپرىل ئۆتكۈزگەن ئاخبارات ئىلان قىلىش يېغىنىدا، ئاتالمىش شنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئاخبارات ئىشخانىسىنىڭ […]
ۋەتەن
ختتاينىڭ ھۆكۈمەت تورى-خەلق تورى ئاشكارىلىشچە، شەرقى تۈركستان-ئۇيغۇر تۇپرىقىنىڭ جەنۇبىغا جايلاشقان تارىم نېفىتلىكى بۇ يىل60 مىليون 100توننا سۇيۇق نېفىت، 30 مىليارد 159 مىليون كۇب مېتىر تەبىئىي گاز ئىشلەپچىقىرىپ، نېفىت-گاز ئېكۋىۋالېنتى 30 مىليون31 مىڭ 200 توننىغا يەتتى. بۇ، تارىم ئويمانلىقىنىڭ 30 مىليون توننىلىق چوڭ نېفىتلىك-گازلىق ۋە 30 مىليارد كۇب مېتىرلىق چوڭ گازلىقرايونىنى ئومۇميۈزلۈك قۇرۇپ چىقىپ،ختتاينىڭ نېفىت-گاز ئىشلەپچىقىرىشتىكى مۇھىم ئىستراتېگىيەلىك ئىز باسما رايونغا ئايلانغانلىقىدىندېرەك بېرىدىكەن..
[مۇھىم نۇقتا] 2010- يىلىدىكى ئالتىنچى قېتىملىق ئومۇميۈزلۈك نوپۇس تەكشۈرۈش ماتېرىياللىرى ۋە ئەڭ يېڭى سىتاتىستىكا يىلنامەسى قاتارلىق باشقا سانلىق مەلۇماتلارغا ئاساسەن، مەزكۇر ماقالە قۇرۇلما پەرقى نۇقتىسىدىن شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان-ئۇيغۇرىستان-ت) نوپۇسىنىڭ ئۆزگىرىشى ۋە ئالاھىدىلىكىگە نىسبەتەن بايان خاراكتېرلىك تەھلىل ئېلىپ بارىدۇ.
خىتاينىڭ ئېلېكتىرونىك نازارەت ئەسۋابلىرى ئىشلەپچىقىرىدىغان جېجياڭ داخۇا تېخنىكا شىركىتىنىڭ، چىراي تونۇش تېخنىكىسىنى ئىجرا قىلىدىغان سۇنى ئەقىل يۇمتېلىدا ئۇيغۇرلار تونۇش ئۈچۈن مەخسۇس لايىھەلەنگەن ئىرقىي تونۇغۇچى بىر كودنىڭ بارلىقى ئوتتۇرىغا قۇيۇلدى.
24- ئۆكتەبىر قەشقەرۋىلايىتى كونا شەھەر ناھىيەسى زەمىن يېزىسىنىڭ 2- كەنىتىدە 17 ياشلىق بىر قىزدا خىتاي ۋىرۇسى يۇقۇمى بايقالغاندىن كېيىن، 2-نويابىردىن 3- نويابىرغىچە بولغان 20 سائەت ئېچىدە قەشقەردە يېڭىدىن 116 ئادەم خىتاي ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان. قەشقەر ۋىلايىتى بۇ يىل ئىچىدە 3 قېتىم قامال قىلىنغان بولۇپ، پۇقرالارغا قارىتا ئومۇمىيۈزلۈك يادرو كىسلاتاسى تەكشۈرۈشى يولغا قويۇلغان.
ئاتالمىش «شىنجاڭ گېزىتى» نىڭ 31 – ئۆكتەبىردىكى سانىدا دېيىلىشىچە، «كەسپىي جەھەتتىن تەربىيەلەنگەنلەر» يىلىغا ئوتتۇرىچە 1 مىليون ئادەم قېتىمدىن ئاشقان.
خىتاي« خەلقئارا ئايرۇپورت ئۇچۇرلىرى تورى»نىڭ قەيت قىلىشچە خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا 2020- يىلى يولغا قويماقچى بولغان 10 ئايروپورت قۇرۇلۇش تۈرى جىددىي ئېلىپ بىرىلماقتا ئېكەن .
ئاۋىستىرالىيە ئىستراتېگىيىلىك سىياسەت تەتقىقات ئورنى (Australian Strategic Policy Institute, ASPI) نىڭ يېڭى تەتقىقاتى خىتاينىڭ شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان/ئۇيغۇرىستان، ت.) دا تۇتۇپ تۇرۇش مەركەزلىرىنى داۋاملىق قۇرىۋاتقانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى. ASPI نىڭ قارىشىچە، بۇ يېڭىدىن سېلىنغان تۇتۇپ تۇرۇش مەركەزلىرى ئاساسلىقى يۇقىرى دەرىجىدە قوغدىلىشچانلىققا ئىگە «تۈرمە ئۇسلۇبى» دىكى مۇئەسسەسەلەر ئىكەن.
ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسى تاشقى مۇناسىۋەتلەر كومىتېتىنىڭ رەئىسى تەد يوخو ئۆزىنىڭ تۋىتتېر ھېسابىدا مۇنداق دەپ يازدى:
2020- يىلى 4- ئاينىڭ 22- كۈنى ئۇيغۇر ئاگىنتلىقىمىزنىڭ خىتاينىڭ ئىجتىمائىي ئالاقە ۋاستىلىرىدىن تىك توك ۋە ئۈندىدارلاردىن ئېرىشكەن ئۇچۇرلىرىغا ئاساسەن يەسلى يېشىدىكى بالىلارنىڭ مەجبۇرىي ھالدا ياتاقتا يېتىپ ئوقۇشى توغرىسىدا تۈزۈمى يولغا قويۇلغانلىقى ئاشكارىلاندى.
ئامېرىكا دۆلەت مەھكىمىسى ئىلان قىلغان بىر ھەربىي ھازىرلىق دوكلاتىدا، خىتاي تەرەپ گەرچە 1996- يىلى ئىمزالانغان يادرو سىناقلىرىنى توختىتىش كىلىشىمىگە ئىمزا قويغان بولسىمۇ، خىتاي يەنىلا مەخپى ھالدا ئىنتايىن تۆۋەن پارتلاش كۈچىگە ئىگە يادرو سىناقلىرىنى مەخپى يۈرگۈزۈۋاتقانلىقى مۇمكىن ئىكەن.
چارشەنبە كۈنى، ۋاشىنگىتونغا جايلاشقان «ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشى» ئاگاھلاندۇرۇپ، شىنجاڭدىكى (ش ت) «قايتا تەربىيىلەش لاگېرلىرى» نىڭ ناچار تازىلىق ئەھۋالى، كورونا ۋىروسىنىڭ تارقىلىشىنى تېزلەشتۈرۈپ، <ئۆلگەننىڭ ئۈستىگە تەپمەك> دېگەندەك ئىش بولىشى مۇمكىنلىكىنى بىلدۈردى.
«خوتەن گېزىتى» نىڭ خەۋىرىگە كۆرە، 2-ئاينىڭ 22-كۈنى خوتەن ۋىلايىتىنىڭ خوتەن شەھىرى، خوتەن ناھىيىسى، قارىقاش ناھىيىسى ۋە كېرىيە ناھىيىسىدىن كەلگەن 174 نەپەر ئۇيغۇر ياش ھۆكۈمەت ھۆددىگە ئالغان ئايروپىلان بىلەن خۇنەن ئۆلكىسىنىڭ چاڭشا شەھىرىگە قاراپ ئۇچقان بولۇپ، بۇ يىلدىن بېرى «ئېشىنچا ئەمگەك كۈچى» نامىدا ئىچكىرىگە يۆتكەلگەنلەرنىڭ تۇنجى تۈركۈمى ئىكەن. بۇيىل پەقەت خوتەن ۋىلايىتىدىنلا 10 مىڭدىن ئارتۇن كىشىنى ئىچكىرىدە ئىشقا ئۇرۇنلاشتۇرۇش پىلانلانغان.
جەنۇبى خىتاي سەھەرلىك خەۋەرلىرى، ئەركىن ئاسىيا خىتايچە بۆلۈم قانىلى خەۋەرلىرىگە ئاساسلانغاندا، شەرقى تۈركىستاندىكى مىللەتلەر مۇناسىۋىتىنىڭ كەسكىنلىشىشىدىن تەھدىد ھىس قىلغان خىتايلار ئامېرىكىدا ماقۇللانغان
خىتاي تاجاۋۇزچىللىرى «شەرقى تۈركىستان»غا تاجاۋۇز قىلىپ كىرگەندىن بىرى «شەرقى تۈركىستان» خەلقىگە توختاۋسىز زۇلۇم قىلىپ كەلدى.
19-ئەسىرنىڭ كىيىنكى يېرىمى ۋە 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا سىۋىن ھېدىن ( 1865-1951 ) ، سىتەيىن ( 1862-1930 ) ۋە پائول پىللىئوت ( 1945-1978 ) قاتارلىقلار ئىلگىرى ۋە ئاخىر تارىم ۋە جۇڭغار ۋادىلىرىدا كۆپ قېتىم ئارخىئولوگىيىلىك قىدىرىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىپ ، زور مۇۋەپپىقىيەتلەرگە ئېرىشىش بىلەن بىر ۋاقىتتا ، ئۆز دۆلەتلىرىگە قايىتقاندىن كىيىن قەدىمكى دەۋرلەردە بۇ رايوندا ياشىغان خەلقلەرنىڭ تارىخى ، مەدەنىيىتى ، جۇغراپىيىسى ، ئېتىقاد قىلغان دىنلىرى ، شۇنداقلا قوللانغان تىللىرىغا بېغىشلانغان يۇقىرى سەۋىيىلىك ، ھۈرمەتكە سازاۋەر ، كۆپلىگەن ئەسەرلەرنى يېزىپ چىقىپ ، ئىلىم ساھەسىدە زور شۆھرەت قازاندى .
مىلادىيە 1887-يىلى گېرمانىيە بېرلىن ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى، مەشھۇر جۇغراپىئون، شەرقشۇناس زىچ خوفىن دېڭىز يوللىرى ئېچىلىشتىن ئىلگىرى غەرب بىلەن شەرقنىڭ بارلىق ئالاقىلىرىنى تۇتاشتۇرىدىغان قەدىمكى قورۇقلۇق يولىنىڭ نامىنى ناھايىتى چىرايلىق نام بىلەن، يەنى «يىپەك يولى» دېگەن نام بىلەن ئاتىدى.
كونا خەۋەر:تەكلىماكان چۆلىدە قەدىمى شەھەر بايقالدى!
ئۈچىنچى نۆۋەتلىك ئۆز تۈرك مۇكاپاتى مۇراسىمىدا 12 يارقىن نۇقتا2014-يىلى12-ئاينىڭ 12-كۈنى 3-نۆۋەتلىك ئاسپىرانت قىزلار ئۆز تۈرك مۇكاپاتى تارقىتىش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلدى.مۇخبىرىمىزنىڭ ئۆز تۈرك شركىتى ئىجرائىيە باش دىرىكتورى ،ئۆزتۈرك مۇكاپاتى پىلانلىغۇچىسى تاھىر ئىمىن ئەپەندىدىن ئىگەللىشىچە، مۇكاپات مۇراسىمىدا 12 تۈرلۈك يارقىن نۇقتا بار ئىكەن.(خەۋەرنى تاھىر ئىمىن ئەپەندى تەمىنلىدى). 1.مۇكاپاتقا ئېرىشكۈچىلەر : بۇ قېتىملىق ئاسپىرانت […]
تۇرپان يازغۇچىلىرىنىڭ گەنسۇ زىيارىتى تۇرپان ۋىلايەتلىك ئەدەبىيات – سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسى پارتگۇرۇپپىسنىڭ تەستىقلىشى بىلەن تۇرپان ۋىلايەتلىك يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ غوللۇق 6 ئەزاسى 3 – ئىيۇندىن 12 – ئىيۇنغىچە گەنسۇ ئۆلكىسىنىڭ گۇاجۇ ناھىيەسى، سۇنەن يۇغۇر (سېرىق ئۇيغۇر) ئاپتونوم ناھىيەسى، جيۇچۈەن، جاڭيې، ۋۇۋېي، لەنجۇ، دۇنخۇاڭ (دەشتئاتا) شەھەرلىرىدە ئېكسكۇرسىيە، زىيارەت، تۇرمۇش ئۆگىنىش پائالىيەتلىرىدە بولدى.تۇرپان ۋىلايەتلىك […]
