شەرقىي تۈركىستاننىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى كۈندىن كۈنگە ئېغىرلىشىپ بارماقتا. 2017-يىلىدىن ئېتىۋارەن نەچچە مىليونلىغان ئۇيغۇرلار ۋە باشقا تۈرك تىللىق شەرقىي تۈركىستانلىقلار خىتتاينىڭ جازا لاگېرلىرىغا مەھكۇم قىلىندى.
خىتاي دۆلىتىنىڭ غەربى شىمالىدىكى شىنجاڭ (شەرقىي تۈركىستان) رايونىدا مىلىيونلىغان مۇسۇلمان ئۇيغۇرلارنى تۇتۇپ تۇرۇش، ئۇلارنىڭ مىڭىسىنى يۇيۇش قارا نىيىتىنى يوشۇرۇش ئۈچۈن، يېڭىچە ئىجتىمائىي مۇناسىۋەت لاگىرلىرىنى قۇرۇپ چىقتى.
زۇلۇمدا قالغان قېرىنداشلىرىمىز ۋە ۋەتىنىمىزنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن كۈچ چىقىرىش ھەم مەسئۇلىيەت ھەم جىددىي بولغانلىغىدەك، چەتئەلدىكى مۇھتاجلىقتا قالغان قېرىنداشلىرىمىزغا ياردەم بېرىشمۇ نۆۋەتتىكى مۇھىم ئىشلاردىن بىرى بولۇۋاتىدۇ. بولۇپمۇ، ۋاقتى ئۆتۈپ كەتكەن ۋە پات ئارىدا ۋاقتى ئۆتۈپ كېتىدىغان خىتاي پاسپورتىدىكى قېرىنداشلىرىمىز ياردەمگە مۇھتاج. بۇ خىل ئەھۋالدا قالغان ۋە ياكى باشقا سەۋەپلەردىن بەزى قېرىنداشلىرىمىز بەلكىم بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئارقىلىق پاناھلىق تىلىگەن ۋە تىلەشنى ئويلىشىۋاتقان بولۇشى مۈمكىن. مۇشۇ جەھەتتىكى ئېھتىياجنى ھەم بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئارقىلىق پاناھلىق تىلەپ ئۈچىنچ
2017- يىلدىن باشلانغان، يۇرت ئاسمىنىنى ھېچبىر چالا قويماي قاپلىغان قارا تۇمان[1]، چەتئەلدىكى ئۆزىنى ئۇيغۇر دەپ قارىغان بارىلىق كىشىلەرنى ئورنىدىن دەرس تۇرۇشقا مەجبۇرلىدى [2]
پېرىزدىنت تىرامپ بىلەن قىلىشقان شەخسىي پاراڭنىڭ مەزمۇنىدىن خەۋەردار ئۈچ كىشىنىڭ ئىيىتىشىچە، پېرىزدىنتنىڭ خىتايغا قارىتا تاموژنا بىجىنى بوشىتىش نىيتى يوق ئىكەن. ئەكىسچە، تىرامپ تامۇژنا بىجى ئارقىلىق خىتاي رەھبەرلىرىنىڭ جىنىنى قاقشاتماقچى بولۇپ، تاماژنا بىجىنىڭ ئۈنۈمى تولۇق كۆرۈلگىچە بىر ئاز ۋاقىت ئالىدۇ دەپ قارايدىكەن.
خىتاي خەلق بانكىسى بۇ ئاينىڭ بىشىدا قەرزبەرگۈچى بانكىلارنىڭ زاپاس نىسبىتىنى 1% تۆۋەنلىتىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. بۇ خىتاي مەركىزى بانكىسىنىڭ بۇ يىل ئىچىدىلا تۆت قېتىم زاپاس نىسبىتىنى تۆۋەنلىتىشى ھىساپلىنىدۇ. بۇ قېتىملىق تۆۋەنلىتىلگەن زاپاس نىسبىتى ئارقىلىق بانكىلار 1.2تىرلىيون يۈەن )تەخمىنەن 175مىليارد دوللار (سىرتقا قەرز بىرىشقا بولىدىكەن.
تۈركىيە-ئىستانبول ئۇنىۋېرسىتېتى ئۇرۇنلاشتۇرشىدا « سۇلتان ئابدۇلھەمىد زاماندىكى ئىسلامىي ئىلىملەر ۋە ئىلمىي تەرەققىياتلار » نامىدا خەلىقئارالىق دوكتۇر ئاسپىرانتلار ئىلمىي تەتقىقات مۇھاكىمە يىغىنى چاقىرغان بولۇپ، بۇ يىغىنغا دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن تەتقىقاتچىلار قاتناشقان ، ئۇيغۇرلار ئىچىدىن ئىستانبول ئۇنۋېرسىتېتىنىڭ ماگىستىر ئاسپىرانت ئوقۇغۇچىسى ۋە تەتقىقاتچىسى مۇھەممەد ئىمىن ئۇيغۇر قېرىندىشىمىز ئۈزىنىڭ «بېيجىڭ ھەمىيدىيە ئالىي بىلىم يۇرتى، ئۇنىڭ سىياسىي رۇلى ۋە كۈنىمىزگە قەدەر بېسىپ ئۆتكەن باسقۇچى» ناملىق تەتقىقاتى بىلەن قاتنىشىپ لىكسىيە سۆزلىدى .
خىتاي زۇۋانى ھىساپلىنىدىغان شىنخۇا ئاگىنتلىقى ئالدىنقى ھەپتە مەملىكەت مىقياسىدا 5.3 مىليوندىن ئارتۇق يىڭى ئۆي قۇرۇلىشى ئىلىپ بىرىلىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. بۇ غايەت زورقۇرۇلۇش تۈرىنى خىتاي خەلق بانكىسى بىسىپ چىقىرىدىغان 3.2تىرلىيۇن يۈەن (500مىليارد دوللار)ئارقىلىق ئىلىپ بارىدىكەن. ئۇنداقتا خىتاينىڭ بۇنچە زور كۆلەمدىكى بوشىتىلغان پۇل سىياسىتى نىمىدىن دىرەك بىرىدۇ؟
خىتايGDP سى 2018-يىلىنىڭ ئۈچىنجى پەسلىدە %6.5 كە، يەنى 2009- يىلىدىن بۇيانقى ئەڭ تۆۋەن دەرىجىگە چۈشۈپ قالغان.
گەرچە بۇ پىرېزىدېنت ترامپنىڭ سودا ئۇرۇشىدا غەلبە قازىنىۋاتقانلىقى سەۋەبىدىىندەك كۆرۈنسىمۇ، ئەمما سانلىق مەلۇماتلارغا تېخىمۇ تەپسىلى قارىغاندا خىتايGDP سىنىڭ ئاجىزلىقىغا ئاساسى تەسىر كۆرسىتىۋاتقان ئامىللارنىڭ باشقا ئىكەنلىكىنى كۆرگىلى بولىدۇ. ئەمەلىيەتتە، بەزى ئىقتىسادشۇناسلارنىڭ بىلدۈرۈشىچە،خىتاي ھۆكىمىتىنىڭ ئىقتىسادنى پىشاڭسىزلەشتۈرۈش ئۇرۇنىشىدىن بولغان كۆچمە مەبلەغنىڭ سىقىلىشى ئىقتىساد ئېشىشىغا توسقۇنلۇق قىلغان
شەرقى تۈركىستانلىقلار تارىختىكى ئەڭ زور خەۋپ خەتەرگە دۇچ كەلگەن ئىككى يىلدىن بۇيان، دۇنيا مېدىياسى بولۇپمۇ غەرب ئەللەرىنىڭ مېدىيالىرىدا شەرقى تۈركىستاندىكى يىغىۋېلىش لاگىرلىرى ھەققىدە تۈرلۈك خەۋەرلەر چىقتى ۋە ب د ت، كىشىكىك ھوقۇق كومىتېتى بۇ ھەقتە سانلىق مەلۇماتلار بىلەن كۈنتەرتىپكە ئېلىپ كەلدى.
ئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 2018-يىلى 10-ئاينىڭ 12-كۈنى ياۋروپا ئېتقاد ئەركىنلىكى بىرلەشمىسى تەرجىمان: ئەردەم تەھرىرى: تارىم ئۆتۈكەن ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى جىددىي مۇراجىئەتنامە خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتى رەئىسىگە تۆۋەندىكى تەشكىلات ۋە شەخىسلەرگە ئۇچۇر: بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى باش كاتىپى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى كىشىلىك ھوقۇق كومىتىتى ياۋروپا كومىتىتى باش كاتىپى ياۋروپا كومىتىتى رەئىسى ئامرىكا پىرىزدىنتى مۇستەقىل دۆلەتلەر […]
ئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 2018-يىلى 10-ئاينىڭ 16-كۈنى ئەۋىلىن چېڭ، س ن ب س خەۋەر تورى تەرجىمان: ئىرفان ئامىركا تۈزەتكۈچى: ئوسمان قازى تەھرىر: تارىم ئۆتۈكەن ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى [ئەسكەرتىش: تور بېكىتىمىزدە ئېلان قىلىنغان تەرجىمە خەۋەر ياكى ماقالە، ئۈچۈنچى تەرەپ ئاپتورلىقىدىكى ماقالە، ئوبزورلار باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى بولۇپ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ كۆز-قاراش ياكى مەيدانىغا ۋەكىللىك […]
ئابدۇۋەلى ئايۇپ شىنجاڭ تىببى ئۇنۋېرىستىتى 1. خالمۇرات غوپۇر 2. دوكتۇر ئابباس ئەسەت (ئېغىز بوشلىقى كېسەللىكلىرى دوكتورى، ئاۋانگارت ئېنگىلىز تىلى كۇرسى ئۇستازى) 3. نۇرمەممەت (ئۇيغۇر تېبابەت فاكۇلتىتى مۇدىرى) قەشقەر ئۇنىۋېرسىتېتىدىن تۇتۇلغان ئوقۇتقۇچىلار: 1. پروفېسسور ئەركىن ئوغۇز (پېنسىيەگە چىققان) 2. پروفسسور مەترېھىم ھاجى 3. دوتېسنت ئەنۋەر ئىسمائىل (تىل فاكۇلتىتى) 4. دوتسېنت ئەنۋەر […]
ئابدۇۋەلى ئايۇپ 2018- يىلى ئۆكتەبىرگىچە ۋەتەندىن ئېلىنغان ئىشەنچلىك مەلۇماتلار ۋە مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر قېرىنداشلار تەمىنلىگەن ئۇچۇرلاردىن مەلۇم بولىشىچە ھەر قايسى ۋىلايەتلەردىكى كۆزگە كۆرۈنگەن ئۆلىمالارنىڭ ئاساسەن تۇتۇلغانلىقى مەلۇمبىز مەزكۇر ئۆلىمالارنى پائالىيەت سورۇنى بويىچە تىزىپ تۆۋەندىكىچە رەتلەپ چىقتۇق.. ئۈرۈمچىدە پائالىيەت قىلىدىغان ئۆلىمالار ئىزاھات قىسقىچە ئەھۋالى ئىسىم – فامىلىسى NO ئەزكا تاماقخانىسى خوجايىنى، […]
ئابدۇۋەلى ئايۇپ مىسىر ۋەقەسىدە تۇتۇلۇپ تۇرا تۈرمىسىگە توپلانغاندىن كېيىن توپتىن ئېلىپ چىقىپ كېتىلگىنىچە خەۋىرى بولمىغان 16 ئۇيغۇر ئەر بار… ئۇلار: 1, ئىلياسجان راھمان 2, رىھىمجان ئازات 3, مەمەتجان ئەمەت 4, مەمەت ئابلا ئاتاللا 5, ئابدۇغوپۇر ئەھەد 6, ئابدۇۋەلى غوپۇر 7, ئابدۇرەقىپ 8, شىرئەلى شىرزات 9, مەھمۇد ھاجىم ، 10, […]
كانادا شەرقىي تۈركىستان جەمئىيىتى قۇرۇلدى ئىقبال ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى 14-ئۆكتەبىر كانادانىڭ تورۇنتۇ شەھرىدە «كانادا شەقى تۈركىستان جەمىيىتى » نىڭ قۇرۇلۇش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلدى. جەمىيەتنىڭ قۇرۇلۇش مۇراسىمغا كانادا نىڭ ھەرقايسى شەھەرلىرىدە ئىستىقامەت قىلىۋاتقان مۇھاجىرەتتىكى شەرقى تۈركىستانلىقلاردىن 200گە يىقىن كىشى ئىشتىراك قىلدى. مۇراسىمدا دىمىكىراتىك پىرىنسىپلارغا رىئايە قىلىنغان ئاساستا سايلاپ ئۆتكۈزۈلدى. ئۆزىنى جەمىيەتنىڭ رەئىسلىك […]
ئىستېپانامە ھۆرمەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېت ئەزالىرى: مېنىڭ 6-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ ئالىي رەھبەرلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتەپ كېلىۋاتقىنىمغا بىر يىل بولۇپ قالدى. بۇ جەرياندىكى كۈزىتىشىملىرىم، ھېس قىلىشلىرىم ۋە ئويلىرىمغا، شۇنداقلا ۋەتەندە كۈندە جىددىيلىشىۋاتقان ئۇيغۇر ۋەزىيىتى ۋە مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلار ئارىسىدا تەشكىلىي جەھەتتە يۈز بەرگەن ۋە بېرىۋاتقان يېڭى ئۆزگىرىشلەرگە ئاساسەن، قۇرۇلتايدىكى ئالىي […]
ئەزىز ۋەتەنداشلار، 2018 – يىلى 4 – ئاينىڭ 27 – كۈنى دۇنيانىڭ ھەر يەرلىرىدىن يىغىلغان مىڭلىغان ئۇيغۇرلار ياۋرۇپا ئىتتىپاقى ئالدىدا نامايىش ئۆتكۈزۈپ، جازا لاگىرلىرىغا ۋە خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستان خەلقى ئۈستىدىن يۈرگۈزىۋاتقان تۈرلۈك زۇلۇم سىياسەتلىرىگە قارشى نارازىلىقلىرىنى ئىپادىلىگەن، بۇ ئارقىلىق ياۋرۇپا پارلامېنتى ۋە ياۋرۇپا كومىسيونى ھەمدە دۇنيا جامائىتىنىڭ كۈچلىك دىققىتىگە سازاۋەر […]
ئېلان قىلىنغان ۋاقتى: 2018-يىلى 10-ئاينىڭ 17-كۈنى تەرجىمە قىلغۇچى: ئابدۇقادىر ئابلىز ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى [ئەسكەرتىش: تور بېكىتىمىزدە ئېلان قىلىنغان تەرجىمە خەۋەر ياكى ماقالە، ئۈچۈنچى تەرەپ ئاپتورلىقىدىكى ماقالە، ئوبزورلار باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى بولۇپ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ كۆز-قاراش ياكى مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ، ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى باش ماقالىسى ياكى مەخسۇس سەھىپىلىك ماقالىسىلا ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىنىڭ مەيدانىغا ۋەكىللىك […]
ئاپتۇر: توم روگان ۋاشىنگىتون كۆزەتكۈچى گېزىتى 2018-يىلى 10-ئاينىڭ 16-كۈنى تەرجىمان: تارىم ئۆتۈكەن ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى دىكتاتور خىتاي رىجىمى ئۇيغۇرلارنى قاتتىق باستۇرماقتا. خىتاي «ئۆلۈم» لاگىرىغا سولىغان ئۇيغۇرلارنىڭ سانى ناھايتى كۆپ. خىتاي رىجىمىنىڭ بۇ قىلمىشلىرىنى شەرمەندىلەرچە ياقلىشى ئادەمنىڭ تېخمىۇ غەززىپىنى قوزغايدۇ. سەيشەنبە كۈنى(16-ئۆكتەبىر) بىر يۇقرى دەرىجىلىك خىتاي ئەمەلدارى بۇ تۈرمە لاگىرلىرىنى «تەربىيەلەش […]
