تارىم
2020-10-22
ئۇيغۇر ئاگىنتلىقى
ئۆزبېكىستان پرېزىدېنتى شاۋكەت مىرزىيوف بۇيرۇق چۈشۈرۈپ ، ئۆزبېك تىلىنىڭ كىرىل تىلىدىن لاتىن ئېلىپبەسىگە تولۇق ئۆتۈشىنى تېزلەتتى.
پەرماننىڭ بىر مۇھىم نۇقتىسى: ھۆكۈمەتنى ئۈچ ئاي ئىچىدە خىزمەت گۇرۇپپىسى قۇرۇپ، پرېزىدېنت ھۆكۈمىتىگە لاتىن ئېلىپبەسىنى ئاساس قىلغان ئۆزبېك ئېلىپبەسىگە تولۇق ئۆتۈش ئۈچۈن پىلان خەرىتىسىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش ۋە تاپشۇرۇشقا چاقىرغان.
ھۆججەتتە يەنە 2030-يىلغا بارغاندا، % 80 يەسلىنىڭ ئۆزبېكچە سۆزلىشىدىغانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. ئۇ يەنە ئۆزبېك تىلىدا ئوقۇتۇش ئاشۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ.
ئۆزبېك 1920-يىللارنىڭ ئاخىرىغىچە ئەرەب يېزىقى بىلەن يېزىلغان ، ئاندىن لاتىن يېزىقىغا تۈرك تىللىرىنى تېخىمۇ بەك لاتىنلاشتۇرۇشنىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدە ئالماشتۇرۇلغان ، سوۋېت ئىتتىپاقى 1940-يىلى كىرىل تىلىنى كىرگۈزگەن.
90-يىللارنىڭ بېشىدا ، يېڭى مۇستەقىل بولغان ئۆزبېكىستان لاتىن يېزىقىغا ئۆتۈشكە باشلىدى ، ئەمما كىرىل تىلى يەنىلا كەڭ قوللىنىلىدۇ.
تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: تاشكەنت شىتاتلىق ئۇنىۋېرسىتېتتىكى بىر خىزمەت گۇرۇپپىسى 2019-يىلى لاتىن ئېلىپبەسىگە ئاساسەن يېڭىلانغان ئۆزبېك ئېلىپبەسىنىڭ ئاخىرقى لايىھىسىنى ئوتتۇرىغا قويدى.
قوشنا قازاقىستاندا ، لاتىن ئېلىپبەسىگە ئۆتۈش جەريانى 2017-يىلدىن باشلاپ ئېلىپ بېرىلماقتا ، ئەينى ۋاقىتتىكى سابىق پرېزىدېنت نۇرسۇلتان نازاربايېف ھۆكۈمەتكە قازاقىستان ئېلىپبەسىنىڭ لاتىن ئېلىپبەسىگە ئۆتۈش ۋاقىت جەدۋىلىنى تۈزۈشنى بۇيرۇغانىدى.
ئۆزبېكىستان ۋە قازاقىستاندا ، لاتىن يېزىقىغا ئۆتۈش ھەرىكىتى ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرىنى روس تىلىنىڭ تەسىرىدىن يىراقلاشتۇرۇپ ، مەزكۇر ياش دۆلەتلەردە تېخىمۇ كۈچلۈك مىللىي كىملىكنى تەرەققىي قىلدۇرۇش ئۈچۈن، سىياسىي ئويلىنىشنىڭ تۈرتكىسىدە بولىۋاتىدۇ.
سوۋېت ئىتتىپاقى دەۋرىدىكى تۈرك تىللىرىنىڭ كىرىل تىلىغا ئۆتۈشى ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرى بىلەن ئەزەربەيجاننى تۈركىيەدىن يىراقلاشتۇرۇش ئۈچۈن يولغا قويۇلغان بولۇپ ، تۈركىيە غەربلىشىش ھەرىكىتىنىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدە 1920-يىللاردا پارس-ئەرەب يېزىقىنى لاتىن يېزىقىغا ئۆزگەرتكەن.
تۈرك تىللىرى ئارىسىدىكى ئەرەب يېزىقىدىن يىراقلىشىش تۈركىيە ۋە مۇسۇلمان ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرىنى ئىسلام دۇنياسىدىن يىراقلاشتۇرۇش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن.
مەنبە: ئەركىن ياۋروپا رادىئوسى
https://www.rferl.org/a/uzbekistan-moves-to-q…/30906193.html
