بوستون ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ سانلىق مەلۇماتلىرىغا قارىغاندا، ئىككى خىتاي بانكىسى 2008- يىلدىن 2019- يىلغىچە بولغان ئارىلىقتا بىرقانچە دۆلەتنى 462 مىليارد دوللار قەرز بىلەن تەمىنلىگەن بولۇپ، خىتاينىڭ باشقا دۆلەتلەرگە قەرىز بېرىشىنىڭ غەلىتە مىساللىرى بار.
ختتاي ئېقتسادى
خىتاينىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىغا سالغان بىۋاسىتە مەبلىغى (DYY) يېقىنقى بىر قانچە يىلدا شىددەت بىلەن ئاشقان بولۇپ، بۇ ئاساسلىقى ئىستراتېگىيىلىك ئۇل ئەسلىھە ۋە يۇقىرى تېخنىكىلىق رايونلارغا مەركەزلەشتى.
يەرشارى بىرلەشمە گەۋدىسى خىتاي COSCO ترانسپورتى ئوتتۇرا دېڭىزنىڭ ئەڭ ئاۋات ترانسىپورت مەركىزىگە ئايلانغان گرېتسىيەنىڭ پىراۋۇس پورتىغا بولغان ھۆكۈمرانلىق ئورنىنى تېخىمۇ كۈچەيتىپ تەسىرىنى كېڭەيتىۋاتىدۇ.
بىر پارچە ھۆججەت ۋە بىر خەۋەردار ئەربابنىڭ ئاشكارىلىشىچە، ترامپ ھۆكۈمىتى جوڭشىن خەلقئارا شىركىتى (Semiconductor Manufacturing International Corporation, SMIC) بىلەن
رېيتېر ئاگېنتلىقى كۆرگەن بىر دەسلەپكى لايىھەگە قارىغاندا، ترامپ ھۆكۈمىتى پات يېقىندا ھەربىي تەرەپ بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئالەم قاتنىشى ۋە باشقا ساھەلەردىن «خىتاي سودا ئايرۇپىلانى چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى» ۋە «خىتاي ئالەم سانائەت گۇرۇھى چەكلىك شىركىتى» (Aviation Industry Corporation of China، AVIC) قاتارلىق 89 كارخانىنىڭ تىزىملىكىنى ئېلان قىلماقچى بولۇپ، بۇ كارخانىلارنىڭ ئامېرىكىدىن مەھسۇلات ۋە تېخنىكىلارنى سېتىۋىلىشىنى چەكلەيدىكەن.
شۋېتسىيە پوچتا-تېلېگراف باش ئىدارىسى (Swedish Post and Telecom Authority, PTS) ئالدىنقى ئايدا دۆلەت بىخەتەرلىكىنى سەۋەب قىلىپ، شۋېتسىيەدە ئېلىپ بېرىلىدىغان 5G كىمئارتۇق سودىسىدا خۇاۋېي قاتارلىق خىتاي ئالاقە ئۈسكۈنىلىرىنى چەكلىگەنلىكىنى جاكارلىغان بولۇپ، خۇاۋېي بۇ قارارغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ، ئالدىنقى ھەپتە PTS ئۈستىدىن ئەرز قىلغان ئىدى
فرانسىيە «دۇنيا» (Le Monde) كۈندىلىك گېزىتى خىتاي ئىقتىسادىنىڭ بەرداشلىق بېرىش ئىقتىدارى توغرىسىدا باش ماقالە ئېلان قىلدى. ماقالىدە مۇنۇلار بايان قىلىندى: خىتاي دۆلىتى خىتاي ۋىرۇسىنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان بىرىنچى دۆلەت بولسىمۇ، يەنىلا قايىل قىلارلىق ئىقتىسادىي نەتىجىنى قولغا كەلتۈردى، ئەمما بۇ نىسپىي مۇۋەپپەقىيىتى ۋە ئۇنىڭغا ئەگىشىپلا كېلىدىغان خىتاينىڭ يېتەكچى ئورنى خىتاي بىلەن ئامېرىكا ۋە ياۋروپا ئوتتۇرىسىدىكى سودا جىددىيلىكىنى قايتىدىن يۇقىرى كۆتۈرۈشى مۇمكىن.
رېيتېر ئاگېنتلىقى 15- ئۆكتەبىر 2 نەپەر ئەھۋالدىن خەۋەردار ئەربابنىڭ سۆزنى نەقىل ئېلىپ مۇنداق خەۋەر بەردى: ئامېرىكا دۆلەت كېڭىشى ترامپ ھۆكۈمىتىگە بىر تەكلىپ لايىھىسى تاپشۇرۇپ، خىتاينىڭ پۇل-مۇئامىلە تېخنىكا شىركىتى چۈمۈلە گۇرۇھىنى بازارغا كىرىشتىن بۇرۇنلا سودا قارا تىزىملىكىگە كىرگۈزۈشنى ئىلتىماس قىلغان.
يەرلىك خەلقنىڭ نامايىشلىرى تۈپەيلى، خىتاي قىرغىزىستاندىكى ئۇمۇمىي قىممىتى 280 مىليون ئامېرىكا دوللىرى بولغان بىر قۇرۇلۇش تۈرىدىن ۋاز كەچتى. خىتاي-قىرغىزىستان شىرىكچىلىكىدىكى بۇ تۈر شى جىنپىڭنىڭ بۇلتۇرقى قىرغىزىستان زىيارىتىدە ئىمزالانغان. خىتاي قىرغىزىستاننىڭ شەرقى تۈركىستان چىگراسىغا يېقىن يەرگە جايلاشقان ئەركىن سودا رايۇنىغا بىر ئارقى سەپ تەمىنات مەركىزى قۇرۇشنى پىلانلىغان بولۇپ، بۇ ئىسكىلات، قاتناش- تىرانسپورت مەركىزى ۋە مىھمانخانا قارارلىق ئەسلىھەلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.
برىتانىيەنىڭ خۇاۋېي توغرىلىق قارار ئېلىش ۋاقتىنىڭ يېقىنلىشىشىغا ئەگىشىپ، ترامپنىڭ دۆلەت بىخەتەرلىك مەسلىھەتچىسى روبېرت ئوبراين بورىس جونسوننى ئاگاھلاندۇردى.
فىرانسىيە رادىئو -تېلۋىزىيەسىنىڭ 26-چىسلا بۈگۈنكى خەۋىرىدە ئامېرىكا مېدىياسى خۇاۋېينىڭ خىتاي ھۆكىمىتى تەرىپىدىن زور مىقداردا تۇلۇقلىما ياردەم پۇلى ئېلىپ كەلگەنلىكىنى ئاشكارلىدى.
22-چىسلا «جېجىياڭ سودا ئۇيۇشمىسى» 2019-يىللىق يىغىنىنى ئاچتى. يىغىندا ئۇيۇشما رەئىسى، ئەلى بابا گۇرۇھىنىڭ سابىق رەئىسى، خىتايدىكى 1-باي مايۈن يىغىندا قىلغان سۆزىدە خىتاينىڭ ئىقتىسادى ئەھۋالى ئېچىلىپ قالدى. 20-چىسلا جۈمە كۈنى مايۈننىڭ 5دوستى ئارقا-ئارقىدىن قەرز سوراپ تېلفۇن قىلغان
ئۇيغۇر ئاگېنىتلىقى ۋاشنگىتون،13-دىكابىر،2019-يىلى ۋول سچرىت گېزىتىنىڭ خەۋىرى ۋە شنخۇۋا ئاگېنىتلىقى ختتاي سودا مىنستىرلىكىنىڭ باياناتىغا ئاساسلانغاندا،ئامېرىكا ۋە ختتاي ئارسدىكى تۇنجى سودا كىلىشمى ئىمزالانغان
كۆپلىگەن مېدىيالارنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا ھۆكۈمىتى دوۋيىن ئەپ دېتالىنىڭ ئامېرىكا دۆلەت بىخەتەرلىكىگە بولغان تەھدىتى ھەققىدە تەكشۈرۈشنى باشلىغان.
خىتاي سوت مەھكىمىسىنىڭ تور بېتىدە 30-ئۆكتەبىرگە قەدەر بۇ يىل ئىچىدە 408 ئۆي -مۈلۈك شىركىتنىڭ ۋەيران بولغانلىقى توغرىسىدا بىر خەۋەر ئېلان قىلىندى.
يېقىنقى ئون كۈن ئىچىدە خىتايدا مال باھاسىنىڭ يەنە بىرقېتىم ئۆسىشى ئىستىمالچىلارغا قاتتىق بېسىم ئېلىپ كەلدى. مال باھاسى ئوخشىمىغان يەرلەردە ھەر ساھەدە پەرقلىق ھالدا ئۆسكەن بولۇپ، كۆرنەرلىك دەرىجىدە باھاسى ئۆسكىنى يەنىلا گۆش تۈرى بولدى.
تېنچ، راسىونال ۋە زورانلىق بولمىغان قارشىلىق ھەرىكىتىنىڭ ئالدىنقى شەرتى، قارشى تەرەپنىڭ تۆۋەن چېكى بولۇشى كېرەك !
كۆپچىلىك كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان خىتاي-ئامېرىكا يېڭى نۆۋەتلىك سودا سۆھبىتى نەتىجىلىك بولدى. بايا ئاخىرلاشقان ئامېرىكا-خىتاي 13-قېتىملىق سودا سۆھبىتىدىن كېيىن ئامېرىكا زۇڭتۇڭى دونالد ترامپ ئاق سارايدا خىتاينىڭ مۇئاۋىن زۇڭلىسى ليۇ خې بىلەن كۆرۈشتى ۋە «بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمى»نىڭ تۈزۈلگەنلىكىنى ئېلان قىلدى. ترامپ بىلەن ليۇ خې قول ئېلىشىپ كۆرۈشتى ھەمدە سۆھبەتتە ئىككى تەرەپنىڭ بىرلىككە كەلگەنلىكىنى تەبرىكلىدى.
خىتاي IT تېخنىكىسىدىكى كاتتىۋاشلاردىن ما يۈن، ما خۇا تېڭ، ليۇۋ چۈۋەن جى قاتارلىقلاردىن كېيىن بەيدۇ شىركىتىنىڭ باش لىدىرى لى يەنخۇڭ بەيدۇنىڭ تارماق شىركىتىدىن چېكىندى.
2-ئۆكتەبىر، سامسۇڭ شىركىتى خىتايدا ئەقلىي تىلىفۇن ئىشلەپچىقىرىشنى توختىتىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. سامسۇڭ شىركىتى گۇاڭدۇڭدىكى زاۋۇتىنىڭ ئىشلەپچىقىرىش مىقدارىنى ئازايىتقان، ئۆتكەن يىلى تىيەنجىندىكى زاۋۇتىنى ئىشتىن توختاتقان.
